شناسهٔ خبر: 78374 - سرویس مسکن و شهرسازی

دیدگاه:

اصول برنامه‌ریزی پایدار برای شهرهای جدید

شهر جدید صدرا مهران رفیعی، دانش‌آموخته دکتری شهرسازی و پژوهشگر

هبیتات یا سازمان بین‌المللی اسکان بشر، از کشورهای جهان به‌منظور توسعه روش‌های برنامه‌ریزی شهری و سیستم‌هایی که برای رسیدگی به چالش‌های شهرنشینی فعلی مانند رشد جمعیت، گسترش شهرها، فقر، نابرابری، آلودگی و همچنین تنوع زیستی شهری، تحرک شهری و انرژی حمایت می‌کند.

در دهه‌های اخیر، چشم‌انداز شهرها به‌طور قابل‌توجهی به دلیل رشد سریع جمعیت شهری تغییر کرده است. یکی از ویژگی‌های عمده شهرهای در حال رشد سریع، گسترش بی حد و حساب آن‌ها است که از نتایج آن اشغال بخش وسیعی از زمین است. این اشغال زمین خود معمولا دارای پیامدها و مشکلات جدی از جمله، ناکارآمدشدن کاربری زمین، وابستگی بیش از حد به خودرو، تراکم کم و تفکیک و جدایی زیاد کاربری‌ها از یکدیگر است. از طرفی همگام با استفاده از حدس و گمان‌هایی که در خصوص استفاده بهینه از کاربری اراضی موجود است، مدل‌ها و نظریه‌های فعلی رشد شهرها به تکه‌تکه‌شدن شهرها و ناکارآمدی آن‌ها و از دست رفتن مفهوم بهینه شهرهای جدید انجامیده است.

شهرهای جدید آینده باید یک نوع متفاوت از ساختار و فضای شهری را ارائه کنند. این شهرها باید جایی باشند که در آن زندگی شهری به بهترین وصف در جریان بوده و بسیاری از مشکلات شهرنشینی فعلی و رایج در آن وجود نداشته باشد.

سازمان بین المللی اسکان بشر در همین راستا، رویکردی مناسب و مطلوب را پیشنهاد می‌دهد که در یک جمع‌بندی، با هدف تصحیح نظریه‌های برنامه‌ریزی موجود و رایج منجر به دستیابی به برنامه‌ریزی شهری پایدار برای کمک به ایجاد یک رابطه جدید و پایدار بین ساکنان و فضاهای شهری از یک طرف و افزایش ارزش زمین و کاربری اراضی از طرف دیگر در شهرهای جدید خواهد شد. این رویکرد کاربردی بر پنج اصل اساسی استوار است که سه ویژگی کلیدی محله و شهر جدید پایدار را به نحو مطلوبی حمایت می‌کند. آن سه ویژگی عبارتند از: فشردگی ، یکپارچگی و به‌هم‌پیوستگی.

اما پنج اصل برنامه‌ریزی پایدار بدین شرح است: یکم؛ فضای مناسب برای خیابان‌ها و شبکه کار آمد معابر. شبکه دسترسی باید حداقل ۳۰ درصد از زمین و حداقل برای هر کیلومتر مربع، ۱۸ کیلومتر طول شبکه معابر را اشغال کند. دوم؛ تراکم بالا. حداقل ۱۵ هزار نفر در هر کیلومترمربع یا ۱۵۰ نفر در هر هکتار. سوم؛ کاربری مختلط؛ اختصاص حداقل ۴۰ درصد از فضای هر طبقه ساختمانی برای استفاده اقتصادی در هر محله. چهارم؛ اختلاط اجتماعی و در دسترس بودن خانه در محدوده قیمت‌های مختلف برای خرید و اجاره با توجه به درآمدهای مختلف طبقات اجتماعی ساکن در هر محله. ۲۰ تا ۵۰ درصد از مساحت مناطق مسکونی باید برای خانه‌های کم‌هزینه اختصاص داده شده باشد و هر نوع تصرف نباید بیش از ۵۰ درصد از کل سطح اشغال باشد. پنجم؛ کاربری‌های اختصاصی محدودشده؛ بلوک‌های تک‌عملکردی در هر محله باید محدود شکل بگیرند. به‌عبارت دقیق‌تر، بلوک‌های تک‌عملکردی باید کمتر از ۱۰ درصد از مساحت هر محله را پوشش دهند.

پنج اصل ترویج‌شده توسط هبیتات به‌معنای ترویج توسعه پایدار شهری با ایجاد محله‌های قابل زندگی و کارآمد است. شهرهای جدید پایدار، شهرهایی مرفه، راحت، قابل زندگی و سالم هستند. بنابراین یک شهر جدید پایدار باید ویژگی‌های کلیدی نظیر سرزندگی خیابانی پر جنب و جوش، قابلیت پیاده‌روی و استطاعت مالی را دارا باشند.