به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، کلنگ تاسیس ایستگاه راه‌آهن اصفهان با زیربنای ۶۷۰۰ متر در سال ۱۳۵۲ به زمین زده شد و در سال ۱۳۵۹ به بهره‌بداری رسید.
طراحی ایستگاه اصفهان به شکل پایانهای است. ایستگاه پایانهای یا ایستگاه بن‌بست به ایستگاه‌هایی گفته می‌شود که خط آهن از آن گذر نمی‌کند، بلکه مقصد نهایی قطارهایی که به این ایستگاه وارد می‌شوند به طور مشخص همان ایستگاه است.
در واقع طراحی ایستگاه راه‌آهن به سبک پایانهای دارای دو ویژگی است؛ اول اینکه ترافیک داخلی ایستگاه بی‌جهت زیاد نمی‌شود و دوم، قطارهایی که قصد عبور از اصفهان را دارند وارد چرخه ترافیکی ایستگاه نمی‌شوند، بدین ترتیب از اتلاف وقت ۱ تا ۲ ساعته جلوگیری می‌شود.
ایستگاه راه‌آهن در واقع اولین بنایی است که مسافر از هر شهری مشاهده می‌کند و به شکل محسوس یا نا محسوس در ذهن مسافر جای می‌گیرد. به همین خاطر هیچ معمار کارکشته و با تجربه‌ای نسبت به این قابلیت بی توجه نمی‌ماند.
البته این نکته کم و بیش در ایستگاه‌های راه‌آهن سراسر کشور دیده می‌شود. اما شاید بتوان با جدیت گفت پیشتاز این نگرش در معماری ایران بنای ایستگاه راه‌آهن اصفهان است.
طراحان این ایستگاه با توجه برهمین نکته و استفاده از عناصر معماری اصفهان بسنده نکرده‌اند و هنر آن در برداشتی مدرن و امروزی از این عناصر است.
می‌توان گفت که شاخص ترین عناصر معاری در اصفهان قوس و نور است. در برابر بیننده نخستین چیزی که از ایستگاه خودنمایی می‌کند، نورگیری‌های کمانی متناوبی است که با طرح‌واره‌ای آشنا اما منحصر به فرد جلوه‌گری می‌کند.
شانایی بیننده با چنین کمان‌هایی به معماری کهن اصفهان بر می‌گردد. ۳۳ پل و پل خواجو از مشهور‌ترین نمونه‌های این آثر هستند.
طراحی این بنا را گروهی از معماران زیر نظر مهندس مولوی تبریزی بر عهده داشتند. وی طراحی ایستگاه‌های راه‌آهن گرگان و یزد را نیز در کارنامه حرفه‌ای خود دارد.
در طراحی بنای ایستگاه اصفهان، هوشمندی‌های خاصی به کار رفته است. به عنوان مثال هیب ساختمان از نگاه بیرونی به دو بخش متفاوت اما یکپارچه تقسیم شده است.
بخش بالایی یا همان نورگیرها و سقف با ساختار و شکلی نمادین هویت ایستگاه را مشخص می‌کند و بخش‌های پایین دفاتر اداری و بخش‌های کاربردی را در خود جای داده است.
نظم و ظرافت کم نظیر در طراحی ایستگاه به گونه‌ای است که بدون استفاده از عناصر تزیینی اصفهان بنا همچون یک اثر فاخر در چشم بیننده جلوه می‌کند.
برای مسافری که از نزدیک بر روی دیوارها دست نکشیده باشد باورش سخت است که نمای کلی ایستگاه در بخش کمان‌ها و سقف بتن اکسپوز یا برهنه است.
مسیرهای دسترسی چندگانه محوطه سازی و پارکینگ مناسب امکان دسترسی به سکوها بدون گذر از پله از دیگر ویژگی‌های ایستگاه‌های اصفهان نام برد.
یکی از آرمان‌هایی که هر معمار متبهری برای رسیدن به آن تلاش می‌کند، طراحی ساختمانی است که از بیرون کوچک و از درون بزرگ و جادار به نظر برسد. در واقع تناقص ابعاد ساختمان از بیرون با عناصر درونی همان نکته‌ای که مسافر را شگفت زده می‌کند
تالار بسیار بزرگ داخلی با سقفی بلند در همان لحظه اول بیننده را میخکوب می‌کند و همچون فضای زیر تاق مسجد شیخ لطف‌الله ناخداگاه نگاه وی را به طرف بالا و سقف بتنی می‌کشاند.
طراحی به گونه‌ای است که ترکیب کلی بنا به شکلی دیگر خود را نشان می‌دهد. به طوری که سازه بتنی، بتن آرمه و یکپارچه سقف بدون استفاده از ستون میانی تمام بار خود را به ۴۲ ستون میانی هدایت می‌کند.
هر کدام از این ستون‌ها با دمغازه‌های بار بر چهارگانه نیروی وارد شده از سقف را به ستون‌ها منتقل می‌کند. فورم قوس‌های بار بر به شکل قوس‌های جناقی تند طراحی شده‌اند تا بیشترین استحکام و پایداری را برای سازه عظیم سقف محیا کند.
قوس‌های کنار هم با ایجاد همپوشانی بر روی یکدیگر در واقع با هم ترکیب شده‌اند. به این ترتیب معمار هم کاربری آنها را تقویت کرده و هم با ایجاد کشیدگی دلپذیر در قامت نورگیرها بر زیبایی آنها افزوده است.
فضای داخلی ایستگاه نیز دو طبقه است. طبقه هم‌کف شامل تالار اصلی، سالن، کریدور ترازیت، بخش اداری و خدمات مسافری است و طبقه زیرین شامل تالار کوچک، سالن همایش‌ها، نمازخانه، سرویس‌های بهداشتی و بخش انبار و تاسیسات است.
ایستگاه راه آهن اصفهان در سال میزبان بیش از ۱/۴ میلیون مسافر خواهد بود که در طول سال به عنوان مسافر میهمان این ایستگاه می شوند. طبق آمار راه آهن کشور در هر سال به میزان مسافرانی که وارد این ایستگاه ریلی می شوند اضافه می شود. اما اگر بخواهیم آمار روزانه رفت و آمد مسافران به این ایستگاه را محاسبه کنیم باید در نظر داشته باشیم که میزان تردد مسافران در روزهای مختلف سال و مناسبت های متعدد متفاوت است اما به طور میانگین ایستگاه راه آهن اصفهان روزانه به بیش از ۱۰۰۰ مسافر خدمات ارائه می کند.
*کاوه همتی فرد*
*خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی*