احمد الهیاری، رئیس دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به تشریح برنامه‌های این دبیرخانه در توسعه منطقه ویژه مکران پرداخت و اظهار کرد: شورای توسعه سواحل مکران با هدف راهبری، نظارت و تسهیلگری برای اقدامات اجرایی توسعه در سواحل و پس‌کرانه مکران، فعالیت می‌کند.
وی گفت: از توسعه معناهای مختلفی را می‌توان استنباط کرد. ابعاد و تعریف عملیاتی توسعه در هر حوزه جغرافیایی متناسب با شرایط آن تعیین می‌شود. با توجه به شرایط مکران در حال حاضر در کوتاه‌مدت و میان‌مدت احداث زیرساخت‌های اساسی، اشتغال جامعه محلی و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی از میان ابعاد مختلف توسعه در اولویت برنامه‌ها قرار دارد.
اولویت اصلی توسعه در مکران؛ انتفاع جامعه محلی هم‌زمان با انتفاع ملی
الهیاری اظهار کرد: اولویت اصلی ما، پایش و هماهنگی برنامه‌های ایجاد زیرساخت‌های اساسی با اولویت آب و آب‌رسانی، حملونقل و راه‌های دسترسی و بحث مربوط به انرژی، بهداشت در منطقه است.
رئیس دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران گفت: حوزه دیگری که اکنون دبیرخانه به‌عنوان یک موضوع مهم توسعه‌ای دنبال می‌کند، اشتغال و جذب سرمایه‌گذار است. هر یک از دستگاه‌های اجرایی در منطقه موظف‌اند در راستای مأموریت خود به جذب سرمایه مبادرت ورزند. همچنین اداراتی نظیر شیلات، گردشگری و صنعت موظف‌اند زمینه‌های اشتغال افراد را فراهم نمایند. وظیفه شورا تسهیل این امر از طریق کارآفرینی نهادی است.
وی با اشاره به ضرورت توانمندی جامعه محلی، گسترش آموزش‌های مهارتی و زیرساخت‌های علمی و فناوری که مدنظر دبیرخانه است، افزود: بیشترین تلاش ما این است آموزش‌های مهارتی متناسب با نیاز توسعه منطقه بوده و منجر به کارآفرینی و استخدام شود. همچنین ضروری است اساس اقتصاد دانش‌بنیان برپا شود تا امکان به‌کارگیری پایدار و بلندمدت ظرفیت‌های محلی به وجود آید.
الهیاری با یادآوری اشتباهاتی که در گذشته در توسعه مناطقی نظیر ماهشهر و عسلویه رخ داده است، اظهار کرد: از گذشته نظام برنامه‌ریزی کشور عمدتاً این‌گونه بوده که ابتدا زیرساخت‌ها جهت منافع ملی ساخته شوند تا از سرریز آن مردم منطقه نیز بهره ببرند؛ اما ما در شورای توسعه سواحل مکران، اولویت‌های نخست را به مردم منطقه اختصاص دادیم و سپس انتفاع ملی را در نظر گرفته‌ایم.
به گفته وی چنانچه مردم منطقه طعم شیرین توسعه را بچشند، قطعاً از تحولات استقبال خواهند کرد و با مشارکت و همیاری آنان، انتفاع ملی زودتر به ثمر خواهد نشست.
توسعه منطقه مکران با دو رویکرد درون‌زا و برون‌زا محور
الهیاری با بیان اینکه مطابق سند ویژه توسعه سواحل مکران، تلفیقی از رویکرد درون‌زا و برون‌زا مدنظر قرار گرفته است، افزود: برون‌زا به معنای این است که افرادی بیرون از منطقه هم می‌توانند به جهت سرمایه‌گذاری به مکران بیایند و با سرمایه‌گذاری مناسب، به توسعه منطقه کمک کنند.
وی در ادامه گفت: درون‌زا بودن توسعه نیز به معنای این است که از ظرفیت‌های منطقه به‌گونه‌ای استفاده شود که جریان توسعه از درون منطقه اتفاق بیافتد و مردم موتور حرکت توسعه باشند.
رئیس دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران با تأکید بر اینکه در منطقه مکران ظرفیت‌های اقتصادی متعددی وجود دارد، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین ظرفیت اقتصادی این منطقه در حوزه حملونقل دریایی است. به‌عنوان نمونه، بندر چابهار یک بندر اقیانوسی در ایران است که به آب‌های آزاد راه دارد و کشتی‌های بزرگ می‌توانند در اسکله جدید التاسیس شهید بهشتی پهلو بگیرند.
وی گفت: بندر چابهار این قابلیت را دارد که به‌عنوان یک هاب بین‌المللی در صنعت حملونقل مطرح شود. برای تحقق این امر مهم، لازم است که در توسعه زیرساخت‌های این منطقه تسریع شود و نسبت به رقبای منطقه، سرعت بگیریم. البته خوشبختانه سازمان بنادر و دریانوردی ایران تمهیداتی در نظر گرفته است تا بتواند بار بیشتری را جذب نماید. با این حال اتخاذ راهبردهای رقابتی و نیز همکاری زنجیره‌ای در بنادر ضروری است.
الهیاری با بیان اینکه بعد مسافت و نبود نظام حملونقل ارزان و مناسب در منطقه موجب انزوای جغرافیایی منطقه مکران شده است، تصریح کرد: هر وسیله‌ای که بتواند این منطقه را به سایر نقاط کشور متصل کند، هم از نظر اجتماعی و هم از نظر اقتصادی به تحول و توسعه منطقه و کشور بسیار کمک کرده است.
اتصال ریلی چابهار – سرخس؛ رخداد مهم در توسعه چندجانبه کشور
الهیاری با اشاره به نقش راه‌آهن در توسعه منطقه مکران گفت: احداث و تکمیل مسیر ریلی در منطقه مکران بسیار حائز اهمیت است. اکنون پروژه اتصال ریلی بندر چابهار به خط راه‌آهن سراسری کشور در حال انجام است. قرار است که مسیر ریلی این بنادر تا سرخس برقرار شود که تاکنون بخشی از آن در شمال شرقی کشور ایجاد شده و در حال حاضر تلاش بر این است که از میانه کشور تا جنوب شرقی نیز این مسیر ریلی تکمیل و به بهره‌برداری برسد.
رئیس دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران اظهار کرد: خوشبختانه در این دولت و با حضور مهندس اسلامی، وزیر راه و شهرسازی طرح احداث خطوط ریلی به‌عنوان یک مساله اساسی در نظر گرفته شده است و با عنایتی که مقام معظم رهبری داشتند، مبالغی از صندوق توسعه ملی برای احداث این مسیر اختصاص داده شده است. هم‌اکنون نیز وزارت راه و شهرسازی به دنبال این است که علاوه بر مبالغ صندوق، از بازار سرمایه نیز بتواند منابع مالی لازم را تأمین کند.
الهیاری تأکید کرد: اگر این خط راه‌آهن به بهره‌برداری برسد، بندر چابهار به یکی از رقابتی‌ترین بنادر منطقه تبدیل می‌شود که البته برای توسعه شرط لازم است؛ اما کافی نیست.
وی افزود: در صورتی بندر چابهار به توسعه مطلوب دست پیدا می‌کند که بتواند به زنجیره بنادر از جمله برزیلیا و بمبئی متصل شود. چنانچه این اتصال اتفاق بیافتد، بندر چابهار نیز در زنجیره جهانی تأمین بار قرار می‌گیرد و در نتیجه این خط ریلی هم می‌تواند تأثیر به سزا و چند جانبه‌ای در توسعه منطقه داشته باشد.
الهیاری با اشاره به اینکه بندر چابهار مناسب‌ترین کریدور جنوب به شمال و نزدیک‌ترین مسیر برای دسترسی به کشورهای آسیای میانه و قفقاز را دارا است، عنوان کرد: طبق محاسباتی که انجام شده، حمل بار در این کریدور، حدود ۳۰ درصد ارزان‌تر از سایر کشورها است.
رقبای جدی برای بندر چابهار ایران
رئیس دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران گفت: اکنون چینی‌ها مشغول ساخت و تکمیل یک بندر رقیب به نام گوادر در پاکستان هستند و سرمایه‌گذاری عظیمی در آن انجام داده‌اند. دو نگاه در این زمینه وجود دارد؛ یا گوادر رقیب چابهار است یا اینکه می‌تواند مکمل این بندر باشد.
الهیاری افزود: بنادر عمان نیز در آینده نزدیک در کنار سایر بنادر منطقه، رقیب جدی چابهار خواهد بود. مزیت‌های مطلق چابهار از جمله اتصال امن و ارزان به جمعیت کشورهای آسیای میانه، قفقاز، روسیه و افغانستان است، مشروط بر اینکه در ایجاد زیرساخت‌ها تسریع شود؛ چون در غیر این صورت میدان را به رقبا واگذار خواهیم کرد.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه دسترسی بندر گوادر به آسیای میانه دارای مشکلات بسیاری نظیر ناامنی در افغانستان و تردد سخت و پر از ریسک در جاده‌ها است، بنابراین مسیر راحت و امن ایران می‌تواند مورد توجه تمامی ذی‌نفعان قرار گیرد.
به گفته الهیاری به منظور بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت سواحل مکران، باید جمیع عوامل دست‌اندرکار تلاش مضاعف نمایند تا تمامی سواحل این منطقه از جمله بنادر چابهار و جاسک، به مسیرهای هوایی، ریلی و جاده‌ای مجهز شده تا این منطقه به‌عنوان یک منطقه توسعه‌یافته در سطح کشور و بین‌الملل مطرح شود.