به سبب پیچیدگیهای ذاتی پدیده فروریزش زمین (فروچالههای ریزشی) در شهرها، معمولاً از نظر مکان و زمان، توزیع تصادفی دارند، یعنی ممکن است در هر مکان و هر زمان رخ دهند. رخداد فروریزش میتواند تلفات جانی و زیان مالی قابل توجهی داشته باشد و نگرانی درباره ایمنی عمومی را افزایش دهد. برای اطمینان از پایداری درازمدت محیطهای شهری و زیرساختها، به حداقل رساندن مخاطره فروریزشها، بهویژه در شهرهای پرجمعیت، یک نیاز و ضرورت فوری به شمار میآید. این ضرورت را میتوان با اتخاذ راهکارها یا تکنولوژیهای مناسب در مقوله شناسایی، پیشگیری و ایمن سازی این پدیده مدیریت نمود، اگرچه میتواند زمانبر، هزینهبر، دشوار یا از نظر فنی چالشبرانگیز باشد.
فروریزشها معمولاً ناگهانی رخ میدهند و کنترل مؤثر آن در فرایند ریزش دشوار است. بنابراین اگر بتوان خطرات پنهان فروریزش را پیش از رخداد، شناسایی و اصلاح کرد، شمار فروریزشها و زیانهای جانی و مالی آنها به شکل قابل ملاحظهای کاهش خواهد یافت. نخست لازم است زمان و محدودهای که احتمال رخداد فروریزش در آن بیشتر است، مشخص شود، سپس دامنه بررسیها محدودتر شود تا تشخیص بهتر و دقیقتری صورت گیرد. برای نمونه اگر در منطقهای، ریسک فروریزشها زیاد باشد، ساخت پروژههای بزرگ سطحی و زیرزمینی (پی، تونل و ...) به راحتی میتواند سبب نشست و فروریزش در محدودههای اطراف شود.
لولههای قدیمی در برخی محدودههای شهری، در صورت بروز اختلال، آسیب میبینند و در نتیجه به فروریزش منجر میشوند. خیابانهای جدید باید از نظر مشکلات زمینشناسی مانند حفرهها و خاکهای مسئلهساز در زیر آنها مورد بررسی قرارگیرند و پس از تعیین محدوده، بررسی تفصیلیتر ضروری است تا مشخص شود آیا خطر پنهان فروریزش وجود دارد و در صورت وجود این خطر علت آن مشخص شود.
معمولاً از روشهای ژئوفیزیکی، از جمله رادار نفوذی زمین (GPR)، ژئوالکتریک با آرایه متراکم و آزمایشات لرزهای کمعمق استفاده میشود. که این روشها، برای شرایط و اهداف مختلف مناسب هستند.
توسعه سریع شهرنشینی، تغییرات چشمگیر اقلیم و توسعه سریع اقتصادی، شهرها را با مشکلات محیط زیستی جدی روبرو ساخته است. در شهرهای بزرگ با جمعیت میلیونی، در دهههای اخیر هزاران کیلومتر خط لوله (شریانهای حیاتی) و بسیاری دیگر از سازهها و تأسیسات زیرزمینی از جمله مترو ساخته شده است و امروز بسیاری از آنها به درجات مختلف با مسائل مرتبط با نشت آب و نشست درگیر هستند. بسیاری از زیرساختها مانند لولههای آب و فاضلاب که در زیر زمین مدفون شدهاند، در حال فرسودهشدن هستند. بنابراین خطر فروریزش نیز در حال افزایش است. افزون بر این، وجود مجراهای زیرزمینی قنات و چاه های جذبی فاضلاب در شهرهایی مانند تهران، از عوامل مهم تأثیرگذار بر فروریزش به شمار میآید.
سیدطاها طباطبائی عقدا- عضو هیات علمی، رئیس واحد خلیجفارس و سرپرست بخش ژئوتکنیک و زیرساخت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی