به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، ساخت راه‌آهن شلمچه- بصره با حضور وزیر راه و شهرسازی و «محمد مخبر» معاون اول رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران و «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق در نقطه صفر مرزی آغاز شد.

موضوع اتصال ریلی دو کشور ایران و عراق از دو دهه قبل به عنوان یک پروژه راهبردی مهم در مذاکرات مقامات ارشد دو کشور مطرح شده و چندین بار در خصوص اجرای آن تفاهم شد که به دلایل مختلف و بهانه‌تراشی‌های گوناگون و علیرغم چندین مصوبه شورای عالی امنیت ملی به نتیجه منجر نشد. در نهایت، وزیر سابق راه و شهرسازی مرحوم رستم قاسمی، برای رفع موانع و تسریع در آغاز عملیات اجرایی پروژه در مرز شلمچه، ضمن سفر به کشور عراق و دیدار با رئیس جمهور و نخست وزیر وقت این کشور، در تاریخ ۵ دی ماه ۱۴۰۰ صورتجلسه‌ای اجرایی با وزیر سابق حمل و نقل عراق به امضا رساندند که بر اساس آن مقرر شد اجرای این پروژه از سوی راه‌آهن دو کشور پیگیری شود.

پس از آن با پیگیری‌های انجام شده، مصوبه هیأت وزیران به شماره ۱۵۶۵۹۴/ت/۵۹۴۸۱هـ مورخ ۴/۱۲/۱۴۰۰ نیز اخذ شد که بر اساس آن اجرای این پروژه به عهده راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران گذاشته شد. بر این اساس مقرر شد سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی در اجرای این پروژه راهبردی همکاری لازم را به عمل آورند.

علیرغم اهتمام و اعلام آمادگی چندین باره وزارت راه و شهرسازی و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در انجام این پروژه، وزارت حمل و نقل و راه آهن عراق با عنوان انتظار برای استقرار دولت جدید انجام کار را به حالت تعلیق نگه داشته بودند.

پس از روی کار آمدن دولت جدید عراق، با توجه به تاکیدات رئیس جمهور کشورمان در جلسات مختلف با مقامات جمهوری عراق و همچنین تاکیدات صورت گرفته در عملیاتی سازی و اجرای تفاهمات صورت گرفته در زمینه اتصال ریلی دو کشور در دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران و نخست وزیر جمهوری عراق، محمد شیاع السودانی مورخ ۸ آذر ۱۴۰۱ (۲۹ نوامبر ۲۰۲۲)، مجددا موضوع پیگیری شد که با تغییر وزیر و مدیر عامل راه‌آهن عراق، موضوع در جلسه کمیسیون مشترک اسفند ماه و سپس در دیدار دو جانبه وزرای دو کشور مورد بررسی قرار گرفت.

در دیدار دو جانبه بین وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و وزیر حمل و نقل جمهوری عراق که در تاریخ ۱۶ فروردین ماه برگزار شد، صورتجلسه همکاری مشترک امضا شد که بر اساس آن طرف عراقی مکلف شد به سرعت نسبت به تحویل زمین حدود ۱۶ کیلومتر ابتدای مسیر از سمت شلمچه جهت شروع عملیات اجرایی مین روبی به طرف ایرانی اقدام کرده و طرف ایرانی عملیات مین روبی را شروع کند. همچنین بر اساس این صورتجلسه مقرر شد طرف عراقی زمین‌های طرفین پل را جهت شروع عملیات اجرایی تحویل راه آهن جمهوری اسلامی ایران دهد.

در ادامه و پس از پیگیری‌های مکرر راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از راه‌آهن عراق، جلسه‌ای در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ماه در مرز شلمچه هماهنگ شد. در این راستا پس از جلسه روز شنبه مورخ ۱۶ اردیبهشت در مرز شلمچه و بازدید میدانی از مسیر مربوط به مین‌روبی و محل مطالعات و پایه‌های پل، تفاهم‌نامه‌ای اجرایی فیمابین مدیر عامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و مدیر عامل راه‌آهن دولتی عراق به امضا رسید که بر اساس آن مقرر شد پیگیری‌های لازم جهت تحویل زمین صورت گیرد. همچنین سایر موارد پیشبرد کار نیز به تفاهم رسید و نقشه مسیر مد نظر برای احداث ریل نیز که از سال ۲۰۰۷ مشخص شده بود به طور رسمی تحویل شد.

پس از پیگیری مستمر و نامه‌نگاری صورت گرفته و ارسال اسامی کمیته فنی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه، پس از حدود یک ماه اعلام شد که موضوع در هیأت وزیران عراق به تصویب رسیده و آمادگی تحویل زمین را دارند. در نتیجه روز چهارشنبه ۲۴ خرداد ماه، جلسه‌ای در مرز شلمچه با حضور مسئولین حوزه‌های مختلف از جمله وزارت امور خارجه و نیروهای مسلح و همچنین استاندار بصره و با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق برگزار شد که طی آن به ناگهان از سوی استاندار بصره بیان شد که مسیری جدید در نظر دارد و استاندار بصره قول ارسال نقشه UTM مسیر جدید ظرف مدت ۴ روز را داد و سفیر محترم نیز در جلسه بیان داشتند که این موضوع حتما انجام خواهد شد که با وجود گذشت بیش از ۲ ماه تاکنون محقق نشده است و بر اساس شنیده‌ها مقرر شده است ظرف روزهای آینده از سوی نخست وزیر جمهوری عراق تایید و ارسال شد.

البته به منظور نشان دادن اراده دو کشور برای انجام پروژه، بخشی از حصار مرزی در امتداد ریل به صورت نمادین بریده شد و پس از رفتن سفیر و استاندار بصره، مجددا از سوی مرزبانی عراق بسته شد و بیان شد که پس از ابلاغ رسمی به مرزبانی عراق قابل انجام خواهد بود که با توجه به پیگیری‌های انجام شده هنوز این اتفاق نیافتاده است.

در نهایت با پیگیری‌های مکرر راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در خصوص مجوزات مختلف مربوطه، به تازگی از سوی وزارت خارجه اعلام شده است این موضوع به طور کامل در هیأت دولت عراق به تصویب رسیده و به یاری خداوند متعال عملیات اجرایی پروژه به زودی آغاز می‌گردد.

شایان ذکر است، خطوط ریلی در کشور ایران تا نقطه مرزی شلمچه متصل است. همچنین در عراق نیز از شهر بصره تا شهرهایی از جمله کربلا و بغداد خطوط ریلی متصل هستند و در صورت اتصال مابین شلمچه تا بصره که طولی حدود ۳۲ کیلومتر دارد، شبکه ریلی دو کشور به یکدیگر متصل خواهد شد.

در این پروژه ۱۶ کیلومتر ابتدایی میادین مین پاکسازی نشده وجود دارد که مقرر شده است طرف ایرانی مین روبی را انجام دهد. پس از آن حدود ۱۶ کیلومتر خط ریلی عادی توسط طرف عراقی کشیده خواهد شد و نقطه انتهایی پروژه یک پل حدودا هزار متری با دهانه متحرک بر روی اروند رود (شط العرب) خواهد بود که مقرر شده است از سوی ایران مطالعه و اجرا شود.