شناسهٔ خبر: 17867 - سرویس وزارتی
نسخه قابل چاپ

بازخوانی اندیشه ایران‌شهری در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهری

عباس آخوندی عباس آخوندی*: در دوران معاصر ایران و در جریان نو شدن، متاسفانه قادر نبوده‌ایم اندیشه نوسازی شهری را با تغییر سبک زندگی‌، سبک معیشتی و سازو‌کار‌های اقتصادی-اجتماعی یکسان و همراه سازیم. در این مسیر موضوعات بسیار مهمی چون کیفیت، همواره به شدت تقلیل یافته‌اند.

در واقع در ایران، ناهمزمانی،  موجب فرسایش تدریجی و تخریب بافت‌های تاریخی شده است تا آنجا که امروز به غلط انگاره فرسودگی را به این بافت‌ها نسبت داده و براین اساس خود را مجاز به تخریب بیش از پیش دانسته‌ایم. ناهنجاری بافت‌های شهری که امروز شاهد آن هستیم، فرایندی تدریجی و برآمده از عمل نسل‌ها نیست، بلکه نوعی ویرانگری متعلق به شاید یک نسل و حاصل از  عدم تطابق جریان نوسازی اقتصادی و نوسازی فرهنگی- اجتماعی در بافت‌های تاریخی، میانی و سکونتگاه‌های غیر رسمی است. در پی نگاه صرفا کالبدی متکی بر قوانین و ضوابط ظاهراً حمایتی، فضایی پرمشکل از جنبه اجتماعی و پرمعضل از جهت کیفیت زندگی به وجود آمده است.

در روند خام تخریب و نوسازی، ساختمان‌ها به ظاهر نو می‌شوند اما کیفیت زندگی از جهات مختلف نظیر آلودگی هوا، ترافیک  محیط طبیعی، و غیره در محدوده‌های شهری دچار مشکل خواهد شد. بنابراین بر مبنای نگاه جامع به شهر به عنوان یک کلیت وابسته به درون و متصل به برون، عمده‌ترین چالش‌های شهرنشینی در ایران مربوط به قابلیت زندگی‌، قابلیت حرکت و چالش کالایی شدن است که رویارویی با آنها راه حلی فراتر از چاره جویی‌های مقطعی می‌طلبد. رویکرد مواجهه با چالش‌های پیش رو، بازخوانی اندیشه ایران‌شهری در روزگار معاصر و مشتمل بر سه بخش بازتعریف هویتی، بازتعریف فرایندی و بازتعریف ساختاری است که به ترتیب بر محورهایی همچون توصیف ایران‌شهر و ایران معاصر، حكمروایی شایسته در سطح‌های ملی و محلی بر مبنای پذیرش حق شهروندی، و پذیرش مقیاس‌های اجتماعات محلی در كنار مقیاس یگانه ملی است.

اندیشه ایران‌شهری بر ارزش‌های شاخصی چون شادزیستی، غمخواری جمعی، هویت ملیِ وحدت بخشِ اقوام، دوستی با طبیعت، جدایی ناپذیری نظر و عمل، ارج نهادن بر آزادگی،  صلاحیت حکمروایی‌، خردورزی با مرجعیتِ اخلاق، یزدان شناسی و فره ایزدی‌، پیوندِ دین و جامعه‌، وحدت آفرینی در کثرت‌، وحدت وجود با عالم‌، پذیرشِ تنوع عقیدتی، آمیختگی و جمع اضداد‌، دادگری و همیاری و برابری همگان استوار است.

ایران‌شهر یک فرهنگ در حال تحول و بازتعریف مستمر تاریخی است که می‌تواند پایدار باشد. آنچه پایداری یک فرهنگ را حفظ می‌کند، توان حل تعارض است‌. بنابراین محک زدن دوباره و معاصرسازی این اندیشه با معیارهای اسلامیت، تجدد و جهانی شدن به دور از مطلق گرایی و تقدس پنداری ضرورتی است که طرح توسعه اندیشه ایران‌شهر در وزارت راه و شهرسازی را پایه‌ریزی کرده است.

* وزیر راه و شهرسازی

منبع: دنیای اقتصاد

نظر شما