در مسیر شتابان توسعه، مرز عرصه عمومی و خصوصی در جامعه ما تغییر یافته و همچنان در حال تغییر است. در این راستا افزایش مستمر حضور زنان در عرصه عمومی، تغییر نقش آنان در درون خانواده و اجتماع را سبب شده و نهایتا الزامی را برای تغییر سبک زندگی این بخش از جامعه مطرح ساخته است. بیتردید، هرگونه تغییر سبک زندگی زمانی وضعیت متعادل خواهد یافت که همه بسترهای دربردارنده آن پذیرش و آمادگی تغیییر را یافته باشند. مروری اجمالی بر گزارشها، مطالعات انجام شده و نیز مطالبات شفاهی زنان در لایههای مختلفی از عرصه عمومی و خصوصی حاکی از نبود این آمادگی و پذیرش است.
عدم تطابق بسترها و زمینههای قانونی، نبود تصویر و منطقی روشن از درک اهمیت و چگونگی این تغییر سبک در باورهای اجتماعی مردان و زنان و پیچیدگیهای موجود در قوانین و مناسبات عرفی و باورهای سنتی چالشهای متعددی را برای این گروه از جامعه فراهم کرده است. وزارت راه و شهرسازی به عنوان یکی از اصلیترین ارکان سیاستگذاری در عرصههای عمومی برآن است تا با شناسایی چالشهای فوق و الویتبندی آنها راهبردها و راهکارهای مواجهه را تبیین و از طریق سیاستگذاری و تدوین قوانین زمینه تحقق آن را فراهم آورد. هدف اصلی در این برنامه، تمرکز برحق زنان به شهر و سکونتگاهها، حق زنان به دسترسی ایمن و رفاه در بهرهگیری از حمل و نقل عمومی است. این رویکرد در چارچوب وظایف و ماموریتهای وزارت راه و شهرسازی و در راستای تحقق اهداف و قواعد حقوق شهروندی به منظور ایجاد شرایط برابر برای افراد جامعه در بهرهمندی از خدمات عرصه عمومی مطرح میشود.
عرصه عمومی قلمرویی است بدون مرز و متعلق به همه افراد جامعه با تنوع و گوناگونیهای سنی، جنسیتی، قومی، فیزیولوژیکی، و غیره. فضاهایی عمومی به عنوان تجلیگاه مکانی و در برگیرنده این عرصه میبایست توان پاسخگویی شایسته به این گوناگونی را دارا باشند. بنابراین در پرداختن به نیازهای کاربران فضاهای عمومی بیش از همه درک و شناخت این گوناگونی مطرح میشود. جنسیت یکی از فاکتورهایی است که در فضاهای عمومی بر درخواست و نیاز افراد نسبت به فضای تأثیرگذار است. چگونگی و میزان این تأثیرگذاری در بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف، متفاوت است. بر این اساس و با توجه به وظایف و اختیارات وزارت راه و شهرسازی، پرداختن به موضوع حق زن به شهر، به دسترسی ایمن و رفاه در حمل و نقل عمومی در واقع تلاشی است برای دستیابی به یک شرایط متعادل برای افراد جامعه در بهرهمندی از فضای عمومی. این تلاش برمبنای دو شناخت قابل برنامهریزی و پیگیری است. شناخت فضای عمومی و شناخت زن در جامعه کنونی.
بر اساس آنچه در مقدمه اشاره شد، در شناخت مفهوم فضای عمومی علاوه بر شناخت گوناگونی و تنوع آن به لحاظ مقیاس، نوع کاربری، و نیز ارتباط با شهر، درک مفهوم "عمومی" امری کلیدی است. این مفهوم در بسترهای اجتماعی – فرهنگی گوناگون، معانی و تعابیر متفاوتی مییابد که بدون شک بر دریافت ذهنی افراد از فضا و گرایش رفتاری آنان تأثیرگذار خواهد بود. از دیگر سو شناخت زن از جنبههای فیزیولوژیک، جامعهشناختی، روانشناختی و .... طیف گستردهای از نیازها و مطالبات در فضای عمومی را در پیشرو قرار میدهد. تنوعی از موقعیتها و نقشهای گوناگون چون بارداری، مادری، حفظ حجاب و پایبندی به تقیدهای اعتقادی و عرفی، و نیز تنوعی از مطالبات خواسته یا ناخواسته را برای زن هنگام حضور در عرصه عمومی مطرح میسازد.
برنامه پیشبینی شده در حوزه زنان وزارت راه و شهرسازی بر آن است تا با مروری جامع بر نقطه نظرات اندیشمندان، فعالان مدنی در حوزه زنان و خانواده و نهایتاً بررسی و شناخت بستر ها و زمینههای قانونی موجود، ضمن تدوین انگارههای نظری در خصوص حق زنان به شهر و حمل و نقل عمومی در ایران به شناسایی، پیگیری و صیانت از حقوق زنان جامعه درسیاستها و قوانین وزارت راه و شهرسازی در انطباق و هماهنگی با انگارههای نظری و بسترهای موجود حقوقی و عرفی بپردازد. در جریانی موازی و مستمر، اجرای برنامههایی برای آگاهسازی و تغییر تدریجی بسترهای تحقق و عینییت یافتن انگارههای نظری و الزامات قانونی؛ نیز پیگیری خواهد شد. بدو ن شک این اهداف و برنامهها بدون همراهی و همدلی تمامی صاحبنظران و دستاندرکاران در این عرصه میسر نخواهد شد.
مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بانوان
نظر شما