داود پرهیزکار در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در رابطه با گزارشی که چندی پیش در شورای‌عالی معماری و شهرسازی تحت‌عنوان پیش‌بینی گرم‌شدن زمین در آینده نزدیک و تاثیر آن بر پهنه‌های‌ سکونتگاهی ارایه کرد گفت: تغییرات آب و هوایی در جهان مسئله‌ای جهانی است که در مورد آن باید به دنبال راهکارهای جهانی نیز بود اگرچه در این مورد نباید نگاه محلی، منطقه‌ای و شهری را نیز از نظر دور کرد. تغییرات آب و هوایی با چهار عامل انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای و مصرف سوخت‌های فسیلی، افزایش ذرات معلق در هوا و میزان آلودگی پس از انقلاب صنعتی، توسعه قرن مدرن و شهرسازی جوامع، تغییر در الگوهای زندگی و شیوه‌های ساختمانی و در نهایت بالارفتن شدن مصرف انرژی در قرن بیستم ایجاد شدند.

رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره مفهوم و چشم‌انداز جهانی گرم شدن زمین افزود: گرمایش جهانی در حقیقت افزایش میانگین دمای هوا در نزدیکی سطح زمین است و بر اساس گزارش هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم Intergovernmental Panel on climate change طی ۱۵۰ سال گذشته میانگین دمای سطح زمین حدود یک درجه سلسیوس افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که افزایش دما در ۳۰ سال اخیر با سرعت بیشتری معادل ۰.۲ درجه سلسیوس برای هر دهه رخ داده است که این امر توجه دانشمندان و حتی سیاستمداران را به خود جلب کرده است.

این مقام مسئول اثرات تغییرات اقلیمی در پهنه‌های زیستی ایران را تشریح کرد و گفت: کاهش قابل توجه منابع آب، کاهش پوشش گیاهی مراتع و تشدید فقر پوشش گیاهی در جنگل‌ها و مراتع، اختلال در زندگی ۱۰ میلیون نفر ساکنان ساحلی کشور، تاثیر بر تنوع زیستی و تغییر آنها، اخلال در اقتصاد کشاورزی، بالارفتن مصرف انرژی و تغییر الگوهای شهرسازی از اثرات نامطلوبی است که گرمایش زمین در کشور ایجاد می‌کند.

معاون وزیر راه و شهرسازی در تشریح اثرات عمومی گرمایش جهانی و تغییر اقلیم به بالاآمدن سطح آب دریاها اشاره کرد  و گفت: با توجه به روند تغییرات سطح دریاهای جهان تا سال ۲۰۰۰، پیش‌بینی شده است که تا سال ۲۱۰۰ متوسط سطح آب دریاها ۵۰ سانتی‌متر افزایش می‌یابد. همچنین عقب‌نشینی صفحه یخی قطبین و به دنبال آن افزایش تراز سطح آب و تغییر در بارش‌ها و ایجاد خشکسالی و سیل، پیش‌بینی‌های علمی پیش‌روی وضعیت کره زمین در سال‌های آتی است.

پرهیزکار افزود: تغییرات‌اقلیمی موجب تغییر در میزان و الگوی بارش‌ها می‌شود، کاهش بارش‌ها نیز موجب خشکسالی و در مقابل افزایش شدت بارش‌ها موجب بارش‌های سیل‌آسا است و طی دهه گذشته وقوع خشکسالی‌های فراگیر و شدید، موجب ایجاد چالش‌های بسیاری در بخش‌های مختلف بویژه مسکن، انرژی، منابع آب، کشاورزی و محیط‌زیست شده است.

رابطه گسترش شهرها و گرم‌شدن زمین رابطه‌ای دوسویه

این مقام مسئول درباره چالش‌های پیش روی کلان‌شهرها به دلیل اهمیت بحث تغییر اقلیم در شهرها اشاره کرد و گفت: شهرها بطور نامتناسبی تغییر اقلیم را تشدید می‌کنند. رابطه شهرها و گرم شدن زمین یک رابطه دوسویه است. به عبارت دیگر شهرها به روند گرم شدن زمین کمک می‌کنند و گرم شدن زمین بیش از همه بر روی شهرها اثرات ناخوشایندی را بر جای می‌گذارد. همچنین شهرها جمعیت زیادی را در خود جای داده‌اند و سهم بالایی در تولید گازهای گلخانه‌ای دارند و در نهایت شهرها در نوک پیکان پیشگیری از مخاطرات قرار دارند و از اهمیت بالایی در اقدامات اورژانسی و آمادگی برای مخاطره برخوردارند.

رئیس سازمان هواشناسی جزیره حرارتی شهرها را یکی از پیامدهای گرمایش زمین در شهرها عنوان کرد و گفت: دمای شهرها در مقایسه با حومه‌هایشان بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته و این پدیده‌ای است که از آن به عنوان جزایر گرمایی شهری یاد می‌شود که علت اصلی جزایر گرمایی شهری، تغییرات در سطح زمین در اثر توسعه شهری است. هنگامیکه مراکز پرجمعیت رشد می‌کنند منجر به ایجاد سطوح بزرگتر می‌شوند و یک رابطه متناظر با میانگین دما دارند. همچنین جزایر گرمایی می‌توانند تاثیرات محلی دیگری نیز بر آب و هوای محلی داشته باشند.

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: شهرهایی که بیشترین آسیب‌پذیری را در مقابل تغییرات اقلیمی دارند عمدتا شامل شهرهای بزرگ و ابرشهرها، شهرهای ساحلی، شهرهای مناطق خشک و شهرهای دورافتاده و واقع در ارتفاعات بلند هستند. همچنین شهرهای با جمعیت بیشتر از پنج میلیون نفر در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۶ به بیشتر از ۵۹ درصد برسد این در حالی است که در سال ۱۹۵۰ شهرهای دارای جمعیت بالای پنج میلیون نفر تنها ۴ درصد از شهرها را شامل می‌شدند.

چالش آلودگی‌هوا در شهرهای بالای پنج میلیون نفر

پرهیزکار ادامه داد: بسیاری از شهرهای بالای پنج میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه قرار دارند که با مشکلات بسیاری از جمله سطح بالای آلودگی هوا روبرو هستند.

این مقام مسئول دگرگونی در سامانه اقلیم جهانی را با اثرات متفاوت محلی عنوان کرد و گفت: در منطقه حساس و خشک خاورمیانه، دگرگونی‌ها در سامانه اقلیم به صورت خشکسالی‌های مکرر می‌تواند نمایان شود که پیامدهایی همچون مهاجرت روستائیان و از بین رفتن روستا، مهاجرت به شهرها و بزرگ‌شدن بی‌رویه و غیرعلمی شهرها، شکل‌گیری حاشیه‌نشینی، کاهش یا از بین رفتن امنیت اجتماعی، کاهش منابع آب شهری به دلیل مصرف بی‌رویه آن، کاهش کیفیت هوا و آب آشامیدنی را به دنبال خواهد داشت.

شکل‌گیری جزایر گرمایی در شهرها

پرهیزکار ادامه داد: شکل‌گیری جزایر گرمایی به سبب افزایش منابع گرمایی همچون خودروها، سامانه‌های گرمایشی خانه‌ها، آسیب سامانه‌های زیرساختاری شهر نظیر حمل و نقل که پیش‌بینی ناپذیرند و در اثر حرکت لایه‌های زمین و وقوع سیل آسیب بیشتری می‌بینند، ایجاد اشکال در مکان‌یابی کاربری‌های موجود، افزایش آلودگی‌های صنعتی در رودخانه‌ها و مناطق ساحلی، از بین رفتن توانایی‌های زمین، از بین رفتن فضای سبز و تشدید روند افزایش تولید گازهای‌گلخانه‌ای و ذرات معلق از دیگر پیامدهای گرمایش زمین هستند.

وی تاکید کرد: تا زمانیکه از ورود گازهای گلخانه‌ای به جو پیشگیری نشود این چرخه ادامه خواهد یافت.

این مقام مسئول گفت: بر اساس گزارش IPCC، ایران از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۰۷ رتبه دهم را داشت که در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ به ترتیب رتبه‌های نهم و هفتم جهان را به خود اختصاص داد که نشان‌دهنده نامطلوب بودن مدیریت جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کشور است.

پرهیزکار افزایش مصرف انرژی را بلای کلانشهرها عنوان کرد و در پایان گفت: در یک تحقیق انجام شده، کارآیی تعدادی سامانه خنک کننده متداول در تهران مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج آن می‌تواند در انتخاب سامانه‌های خنک‌کننده در آینده مورد استفاده قرار گیرد. نتایج نشان داد که این تغییرات موجب می‌شود تا از سال ۲۰۱۶ میلادی با ادامه روند افزایش دمای تر (مرطوب) در تهران، سیستم‌های تبخیری مانند کولرهای آبی عملا کارآیی مناسب خود را از دست دهند و منجر به رشد مصرف انرژی سرمایشی شوند. /