شناسهٔ خبر: 19728 - سرویس استان‌ها
نسخه قابل چاپ

سفر به چهار گوشه ایران در نوروز

موزه گنجینه تاریخ پارس/ نگاهی به خانه زینت‌الملک قوامی در شیراز

خانه فارس بنای زینت‌الملک شیراز واقع در ضلع غربی نارنجستان قوام به عنوان یکی از بناهای تاریخی با ارزش و زیبای نه تنها شیراز - که ایران، محسوب می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بنای اندرونی زینت‌الملک شیراز که در خیابان لطفعلی‌خان زند واقع شده، مربوط به دوره قاجار است.

در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارتی زیبا قرار دارد که به دلیل سکونت خانم زینت‌الملک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم، به این نام معروف است.

این عمارت که به فاصله یک کوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیله یک راه زیرزمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانه قوام و محل رفت و آمد محارم بود.

ساخت این  خانه قدیمی حدود سال ۱۲۹۰ قمری توسط علی محمدخان قوام‌الملک دوم آغاز و سال ۱۳۰۲ قمری به پایان رسید.

با ورود به این عمازت و پس از در ورودی، یک هشتی وجود دارد که در سمت چپ آن، درگاه ورودی به حیاط خانه جای دارد. در حیاط این بنا افزون بر ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک کاری شده، دو باغچه زیبای قرینه و روبه‌روی هم قرار دارند که از ویژ‌گی‌های باغ‌های ایرانی است. یک حوض بزرگ از شش قطعه سنگ یک‌پارچه و یک حوض کوچک، بازهم روبه روی هم نیز در همین مجموعه جای دارد.

به جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط، در اطراف حیاط ۲۰ اتاق وجود دارد که به یکدیگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه‌نشین آینه‌کاری و گچ‌بری با تصاویر اروپایی است.

این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده‌ای است که امروز از آن به عنوان موزه استفاده می‌شود.

کاشی‌کاری‌های هفت رنگ هلالی شکل که در پیشانی بالای ساختمان قرار گرفته است، از زیبایی ویژه‌ای برخوردار است. در این کاشی‌کاری نگاره‌ای از دو خورشید در پشت سر دو شیر شمشیر به دست، دو فرشته بر بالای سر آن ها و آیه "نصرمن لله و فتح قریب" میان دو شیر دیده می‌شود.

در اطراف این حیاط، ازاره دیوارها که از سنگ گندمک و به گونه پنجره‌های مشبک ساخته شده‌اند، برای تهویه هوا و روشنایی زیرزمین به کار میرفتند. 

این بنا دارای اتاق‌های زیادی است و این اتاق‌ها افزون بر گچ‌بری، نقاشی و آینه‌کاری‌های بسیار زیبا و نفیس، در طبقه نخست به یکدیگر نیز راه دارند؛ به گونه‌ای که می‌توان بدون وارد شدن به حیاط، از جنوبی‌ترین اتاق به شمالی‌ترین آن ها راه پیدا کرد.

سقف چوبی اتاق‌ها با نقاشی نگاره‌های گوناگونی از جانوران، پرندگان و گل و بوته آراسته شده است. تالار اصلی ساختمان در ضلع غربی آن واقع شده است.

این تالار دارای نقاشی‌ها و آینه‌کاری‌های زیبایی است. در بخش‌هایی از آن و نیز در برخی از اتاق‌های این بنا، نگاره‌هایی از زنان و کودکانی دیده می‌شود که نشان دهنده تلفیق هنر ایران و اروپا و تاثیرپذیری معماری قاجاری معماری و هنر اروپایی است؛ هر چند که سبک ایرانی آن حفظ شده و قوی‌تر است.

زیرزمین خانه زینت‌الملوک سرتا سر بنا را پوشانده است و این زیرزمین به شکل زیبایی آجرکاری شده است. این قسمت از خانه در گذشته به عنوان مکانی برای نگه‌داری مواد خوراکی و دیگر وسایل مورد استفاده قرار می‌گرفت و در زمان بانو زینت‌الملک از این جایگاه برای کمک به تهی‌دستان و بینوایان و امورخیریه ویژه بانوان سود برده می‌شد. به دلیل همین رفتارهای نیک بانو زینت‌الملک این خانه پس از درگذشت وی به خانه زینت‌الملک نامیده می‌شود.

این خانه از سال ۱۳۷۳ در اختیار بنیاد فارس شناسی قرار گرفت و با همکاری سازمان میراث فرهنگی و اعتبارات استانی و کمک‌های مردمی بهسازی آن آغاز شد.

زیرزمین زیبای این خانه در سال ۷۴ با بهسازی و تجهیزات لازم به نگارخانه پارس تبدیل شد که به طورمرتب آثار هنرمندان شیراز و پارس و ایران در آن به نمایش گذاشته می‌شد.

سرانجام این زیرزمین با همکاری سازمان ایران‌گردی و جهان‌گردی پارس و بنیادفارس شناسی طی ۲ سال به موزه گنجینه تاریخ پارس تبدیل شد.

خانه زینت ‌الملک قوامی در سال ۱۳۵۴ با شماره ۹۳۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

نظر شما