ایران زمین با دربرگیری ملل و اقوام مختلف به عنوان گهواره تمدن، هنر و فرهنگ بشری همواره در طول تاریخ الهام بخش ملت های دنیا بوده و هرکدام از ملل تابعه ایران زمین سهم بسزایی را در گستره تمدنی و فرهنگی آن ایفا کرده اند.

در این میان کردها با همتی والا و سعی و کوششی خستگی ناپذیر از اقوام پیشرو ایران زمین بوده اند و هم اکنون نیز مردمان این دیار با ذخیره فرهنگی، تمدنی و سنتی خویش با زبان، آداب و فرهنگ دست نخورده و غنی شان به عنوان ثروتی فرهنگی و هنری برای ایران زمین محسوب می شوند.

در قرن هفتم قبل از میلاد شهر زیویه یکی از نواحی آباد بوده است و در کتیبه ای که از سال ششم سلطنت سارگون دوم بدست آمده، نام ( ایزیویه) پایتخت مملکت مانناها برده شده است که با محل زیویه، در 40 کیلومتری شرق سقز در استان کردستان و در جنوب دریاچه ارومیه مطابقت دارد.

از این ناحیه مجموعه نفیسی از اشیاء طلا، سفال و عاج به دست آمده که هر یک به نوع خود منحصر به فرد است و آثار به جای مانده از این قلعه باستانی و شهر تاریخی در ایام مختلف سال پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است و علاقه مندان به فرهنگ و تمدن ایران زمین را به خود جلب می کند.

صفحات طلا که برای پوشش و زینت اشیاء دیگر به کار می رفته است در این حفاری ها پیدا شده و این صفحات با نقوش فرشتگان، حیوانات و انسان ها به طور برجسته تزیین شده اند.

بر روی یکی از این صفحات نقش مردی مشاهده می شود که در حال نزاع با یک شیر است و روی صفحه دیگری نقش اسب بالداری که در دو طرف درخت زندگی به طور برجسته نشان داده شده و مجسمه های مختلفی از طلا و مفرغ به شکل حیوانات همچون عقاب و اسب نیز بدست آمده است.

جام نقره با نقش حیوانات کنده شده روی لبه آن، غلاف شمشیر زرین، پیشانی بند طلایی با نقوش گل های هشت پر، مجموعه زیبایی از عاج با نقوش حیوانات مختلفی همچون بزکوهی و غزال را می توان از دیگر وسایل کشف شده در حفاری های این منطقه دانست.

یکی از نقوش اساسی که بر روی عاج های مکشوفه یافت می شود شکل درخت زندگی است که دو طرف آن نقش حیوان بالدار با سر انسان مجسم شده و تعداد آن ها از همه آثار مکشوفه بیشتر است.

نوع دیگری از این عاج ها با نقوش فرشتگان در حال حرکت، شخصیت های مختلف با ملتزمین، جدال انسان با گاو و شیر می توان مشاهده کرد که با ریزه کاری های دقیق در فواصل معین ساخته شده و سبک لباس، طرز آرایش مو و کلاه افراد منقش شده نشان می دهد که این تمدن دارای تعاملات فرهنگی با دیگر ملل همسایه بوده و از نظر هنری و توجه به ظرافت های هنری یکی از ملل مترقی بوده است.

صفحات دیگری از عاج در این مجموعه دیده می شود که با نقش انسان در حال راندن ارابه های دو اسبه و چهار اسبه تزیین شده که یراق بندهای اسب ها و آرایش سر آن ها با نقوش برجسته تخت جمشید که صدها سال بعد از این دوره ساخته شده است قابل مقایسه و الهام بخش است.

از دیگر آثار بدست آمده می توان به دست بندهای زرین از جمله دست بندی که دو سر آن به شکل شیر است و به وسیله سنجاقی باز و بسته می شود اشاره کرد که هم اکنون در موزه لوشرن است.

یک النگو با دو سر به شکل مار و النگویی با دو سر قوچ با ظرافت و زیبایی منحصر به فرد که حلقه آن به شکل نی پیچ قلیان است، گردنبندی طلایی با آویزی به شکل چشم که از زیر آن نیز چهار زنجیر کوتاه آویزان است و گردنبندی با آویزه هایی به شکل حیوانات مختلف که در موزه ایران باستان است از دیگر اشیا به دست امده در این منطقه است.

قسمتی از یک گردنبند طلایی با نقش برجسته حیوانات که بر روی چشم و گوش آنان اشیاء فیروزه ای رنگ به کار برده شده و پلاکی از طلا که در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می شود که بر روی آن نقش دو شیر وجود دارد که فقط دارای یک سر هستند از دیگر آثار گرانبهای این مجموعه هستند.

از آثار مهم که حکایت از مهارت و ظرافت کار هنرمندان این منطقه دارد یک دستکش طلایی و سر طلایی یک عقاب است که هم اکنون در موزه ایران باستان چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
کمربند زرینی با نقش دو شیر نیز از دیگر آثار مکشوفه این منطقه است که در حال حاضر در موزه فیلادلفیا آمریکا نگهداری می شود.

ایرنا