مرتضی باقری در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با اشاره به برگزاری سمپوزیوم «روانشناسی ترافیك و حمل‌ونقل‌: چالش‌ها و چشم‌اندازها» كه در محل دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۶ اردیبهشت سال جاری برگزار شد، گفت: برای برگزاری این گردهمایی كه با حضور دست‌اندركاران صنعت حمل‌و نقل و متخصصان این حوزه برگزار شد از دی ماه ۹۴ جلساتی با مشاركت رئیس دانشكده روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، اعضای هیأت علمی این دانشگاه و دانشگا‌ه‌های دیگر در ستاد وزارت راه و شهرسازی آغاز شد.

وی افزود: با توجه به حمایت‌های وزیر راه و شهرسازی از موضوع روانشناسی ترافیك و حمل‌ونقل، برنامه‌هایی در این حوزه تدوین شد كه در گام نخست برگزاری یك سمپوزیوم با دعوت از اعضای هیات علمی تمامی دانشكده‌های روانشناسی دانشگاه‌های كشور بود. این مراسم ششم اردیبهشت ماه با حضور داوود كشاورزیان رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، سعید معیدفر مشاور اجتماعی وزیر راه و شهرسازی و با حضور مدیران ارشد شركت‌ها و سازمان‌های تابعه وزارت راه و شهرسازی در دانشكده روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد و تفاهم‌نامه‌ای نیز بین سازمان راهداری و دانشگاه شهید بهشتی در حوزه روانشناسی حمل‌ونقل به امضا‌ رسید.

باقری از برگزاری گردهمایی بعدی در دانشكده روانشناسی دانشگاه تهران با حضور اساتید روانشناسی خبر داد و گفت: قرار است این جلسات به صورت مستمر برگزار شود لذا جلسه دیگری نیز به میزبانی مركز تحقیقات پلیس راهور ناجا برگزار خواهد شد.

توجه به عامل انسانی در جابجایی

مشاور و دستیار ویژه وزیر راه و شهرسازی با اشاره به پیام وزیر راه و شهرسازی در سمپوزیوم یادشده اضافه كرد: همانطور كه در موضوع مسكن به انسان به صورت یك كالا نگاه می‌شود در جابجایی و حمل‌ونقل نیز متأسفانه همین نگاه وجود دارد در حالیكه باید دقت شود در جابجایی‌ها محور اصلی انسان با همه ویژگی‌های روحی، جسمی و فرهنگی است.

باقری با یادآوری اینكه انسان‌ها در جوامع مختلف، شخصیت، اخلاق و پیچیدگی‌های خاص خود را دارند، ادامه داد: الگوهای كشورهای پیشرو الزاماً نمی‌تواند در كشور ما پاسخگو باشد.

توجه به همه كاربران

وی افزود: در روانشناسی حمل و نقل باید به همه كاربران اعم از مسافر و راهبر، پیر، جوان، مرد، زن، كودك و معلول توجه شود. در كشور ما نیم‌نگاهی به این موضوع شده، لیكن این نگاه فقط معطوف به مسافران بوده در حالیكه در شكل‌ها و مدل‌های مختلف حمل‌ونقلی باید همه كابران دیده شوند.

باقری تصریح كرد: به‌عنوان مثال در توسعه و بهره‌برداری زیرساخت‌های حمل‌ونقل باید برای جابجایی عابران، زیرگذر و روگذرهایی درنظر گرفته می‌شد تا همگان از پیر و جوان بتوانند در قبال زیرساخت‌ها احساس راحتی و آرامش داشته باشند و حتی دوچرخه‌سوار و موتورسیكلت‌سوار هم راحت تردد داشته باشند.

نگاه به مقوله انسان در زمان ساخت و بهره‌برداری

دستیار ویژه وزیر راه و شهرسازی با توجه به ضرورت آسایش و راحتی انسان در زمان ساخت و بهره‌برداری پروژه‌ها گفت: این موضوع عموما در كشور ما مورد غفلت واقع می‌شود. به‌عنوان مثال باید توجه داشت زمانی كه برای توسعه شبكه جاده‌ای اقدام می‌كنیم، چه میزان به مناظر جاده‌ای، معماری و حاشیه راه دقت می‌شود؟

وی ادامه داد: همچنین در زمان بهره‌برداری از شبكه حمل‌ونقلی نیز باید توجه شود كه تغییرات چه میزان می‌تواند آسیب برای كابران مختلف به‌دنبال داشته باشد.

باقری با یادآوری هفته جهانی ایمنی جاده‌ای (۴-۱۱ اردیبهشت) گفت: از نظر تلفات جاده‌ای وضعیت خوبی در دنیا نداریم، حدود ۷ درصد تولید ناخالص داخلی كشور صرف تصادفات رانندگی می‌شود كه این رقم بسیار بالایی است. در تصادفات رانندگی، از سه عامل زیرساخت، انسان و خودرو ما از همه بیشتر به موضوع زیرساخت پرداخته‌ایم و كمتر به موضوع انسان پرداخته‌ایم.

 وی افزود: اخیراً كیت‌هایی از سوی پلیس طراحی شده كه رانندگانی كه تصادف كرده‌اند تست مصرف الكل و مواد مخدر می‌گیرند؛ طی نتایج اولیه به‌دست آمده، بسیاری از افرادی كه تصادف كرده‌اند، الكل مصرف كرده بودند. این موضوع می‌تواند حتی در حوزه ریلی نیز تعمیم پیدا كند و از لكوموتیورانانی كه جان صدها مسافر به نحوه كار آن‌ها بستگی دارد، این تست پس از سانحه گرفته شود.

باقری به لزوم استفاده از صندلی كودك در خودروهای شخصی اشاره و اظهار كرد: در سال ۹۳ طبق مصوبه كمیسیون ایمنی راه‌ها مقرر شد به صورت آزمایشی پلیس این طرح را به‌صورت آزمایشی اجرا تا مراحل تدوین نهایی قوانین و مقررات انجام شود. این در حالی است كه این موضوع از دهه ۹۰ میلادی در اروپا اجرایی شده است.

وی یكی دیگر از مسائلی كه منجر به وقوع تصادف و سانحه می‌شود را خواب‌آلودگی خواند و گفت: در این زمینه امكانات مناسب برای رانندگان و سرنشینان یك خودرو در مجتمع‌های خدمات رفاهی بین‌راهی وجود ندارد. برای مثال در بازدیدها درخصوص احداث مجتمع‌های خدمات رفاهی تذكر داده شده است.

باقری تأكید كرد: البته روانشناسی حمل‌ونقل فقط معطوف به موضوع ایمنی نیست بلكه موضوعات گسترده‌ای دارد ولی به دلیل واقع شدن در دهه جهانی ایمنی و همچنین هفته ایمنی به این موضوع بیشتر پرداختیم.

استاد دانشگاه علم و صنعت یادآور شد: كشورهای پیشرو بیش از ۱۰۰ سال در حوزه روانشناسی حمل‌ونقل كار كرده‌اند و محققان و اساتید مطلب خود را در مجلات علمی این حوزه منتشر می‌‌كنند. به عنوان نمونه در انگلستان تحقیقاتی در زمینه شیو‌ه‌های مختلف نصب علائم در جاده‌ها و تأثیرگذاری آن بر رانندگان انجام شده كه این مثال نشان از استفاده از روانشناسان در حوزه ساخت پروژه‌های جاده‌ای است.

وی یادآور شد: در كشور سوئد روی خواب‌آلودگی رانندگان خودروهای سنگین تحقیقاتی انجام شده و به این نتیجه رسیده‌اند كه بسیاری از این افراد شب‌ها به خواب عمیق فرو نمی‌روند و به همین دلیل در هنگام روز در حین رانندگی امكان خواب‌آلودگی برای آنان وجود دارد. بنابراین روش‌های درمانی خاصی را برای این رانندگان اجباری كرده‌اند و به‌صورت هوشمند بر آن نظارت می‌كنند.

حمایت وزارت راه و شهرسازی از ایده‌ها و پیشنهادات تحقیقاتی

باقری از حمایت و پشتیبانی وزارت راه و شهرسازی از طرح‌های تحقیقاتی، پیشنهادها و ایده‌های اساتید، صاحب‌نظران و دانشجویان در حوزه روانشناسی ترافیك خبر داد و گفت: در اتاق‌های ما در وزارت راه و شهرسازی بر تمام محققان این حوزه باز است. ما باید كلیه متخصصان علوم انسانی، علوم ارتباطات و هنرمندان را در حوزه حمل و نقل به كار بگیریم و بیش از مسائل فنی و مهندسی و سخت‌افزاری روی مسائل نرم‌‌افزاری كار كنیم.

وی ادامه داد: علاوه بر این موضوعات با كمك دكتر مولایی مشاور حقوقی وزیر راه و شهرسازی برنامه‌هایی درخصوص «حقوق حمل‌ونقل» در حال انجام است. ضمناً گفتگوهایی با دانشگاه امام صادق(ع) در حال انجام است تا از اساتید حوزه علوم ارتباطات در بخش حمل‌ونقل استفاده كنیم.

لزوم آینده‌نگری در حمل و نقل

استاد دانشگاه علم و صنعت با بیان اینكه باید توسعه زیرساخت‌ها با نگاه به آینده باشد تأكید كرد: این زیرساخت‌ها باید برای ارتباط و تعامل با انسان هوشمند احداث شود. امروز وسایل نقلیه روز دنیا وسایل نقلیه هوشمند هستند به‌طوریكه یك خودرو با سایر خودروها می‌تواند ارتباط داشته باشد. زیرساخت‌ها باید به‌گونه‌ای ساخته ‌شود كه بتواند با خودروها و كاربران هوشمند ارتباط برقرار كند. وی خواستار آن شد تا روانشناسان در این حوزه نیز ورود كنند و نحوه تعامل انسانی را كه در زیرساخت‌های هوشمند نقش تازه‌ای دارد، تعریف كنند/.