به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، فرهنگسرای نیاوران اثر کامران دیبا معمار معاضر، برنامه ریز شهری و نقاش ایرانی و از نوادگان خاندان طباطبایی هاست. طراحی و معماری موزه هنرهای معاصر تهران، پارک و فرهنگسرای شفق، پارک و فرهنگسرای نیاوران، موزه پرویز تناولی، نمازخانه جنب موزه فرش، مسجد جندی شاپور، شهرک شوشتر و چندین اثر در اروپا و آمریکا از جمله آثار طراحی شده توسط این معمار است.

در معرفی این اثر به عنوان نمونه شاخص معماری مدرن ایران تاکید شده است. محمدرضا نیکبخت یکی از معماران در باره فرهنگسرای نیاوران و معماری آن می گوید: فرهنگسرای نیاوران یکی از بناهایی با وجه مردمی است که معمار آن بر این ویژگی تاکید ویژه ای دارد. معماری این فرهنگسرا با محیط پیرامونی آن ضمن ارزش های معماری ایرانی و مدرن به وجه اجتماعی نیز تاکید دارد که از ویژگی های بارز این بنا در خیابان های پر دار و درخت نیاوران است.

در حقیقت ساختمان فرهنگسرا از کنار هم نشستن احجام کامل و منفرد به وجود آمده است، این احجام در یکدیگر حل نشده‌اند تا کل واحدی را بسازند، بلکه در کنار هم نشسته‌اند. فرهنگسرای‌ نیاوران در سال ۱۳۵۶، با مساحت ۲۵۰۰۰ مترمربع ساخته و افتتاح شد. کامران دیبا معمار و طراح فضای فرهنگسرا‌ بوده که هم‌زمان موزه هنرهای معاصر و پارک شفق را نیز طراحی و اجرا کرده است‌.

ساختمان فرهنگسرای نیاوران در بخش جنوب غربی بستر طرح واقع شده و ترکیبی از اجزاء مختلف است که به گرد حیاط مربع شکلی انتظام یافته اند و حجم نعلی شکلی دارد.

 حجم کلی بنا با با ارتفاعی حدود ۲ طبقه دیده می شود و تمامی اجزاء محموعه دارای ارتفاع تقریبا یکسانی هستند. ضخامت حجم ساختمان در همه جا یکسان نیست، به این دلیل حجم را نیمه منظم و گوناگون می یابیم. در حقیقت ساختمان فرهنگسرا از کنار هم نشستن احجام کامل و منفرد به وجود آمده است، این احجام در یکدیگر حل نشده‌اند تا کل واحدی را بسازند، بلکه در کنار هم نشسته‌اند، در بعضی مواقع گویی احجام با هم برخورد کرده اند و مجموعه ای را فراهم ساخته اند. تفاوت طراحی نما در آن ها نیز به گونه گونی و استقلال آنها از یکدیگر کمک می کند. این گونه گونی و تنوع، فرهنگسرا را نه به شکل یک بنا، که به صورت مجموعه ای از بناها و حیاط آن را به صورت مرکز محله ای کوچک جلوه می‌دهد.

بررسی بنا -سازه این بنا از بتون مسلح می باشد. در زیبا شناختی این ساختمان طراح با ترکیبی میان بافت(بتون و سنگ)، فرم (ساده هندسی) و سنت (سنتهای ایرانی ) توانسته ساختاری جدید از معماری سنتی و مدرن خلق نماید.
ورودی - سر در ورودی این بنا، به صورت متقارن می باشد. این سر در به عنوان پیش ورودی برای دسترسی به درب اصلی فرهنگسرا است. سر درفوق از ساختار فضای هشتی در معماری سنتی گرفته شده است.

سمت راست درب ورودی اتاق نگهبانی قرار دارد. دسترسی به ساختمانهای اصلی از طریق پله ها صورت می گیرد. وجود دو عامل بعدی سکوها و شمشادهادر دو طرف پله ها عمل هدایت مخاطب به سمت ساختمان اصلی را به عهده دارد.
برای ورود به حیاط مرکزی مخاطب مقید به گذشتن از زیر قالب سنتی که به شکل سر در ورودی است.

بررسی از نظر اقلیم - فرهنگسرای نیاوران به لحاظ اقلیم در موقعیت معتدل کوهستانی می باشد در این اقلیم به علت وجود بادهای شمال معماری فرهنگسرا به صورت شرق و غرب طراحی شده است.نورگیری این بنا از ۴ طرف صورت می گیرد. گر چه ساختمان نیاوران به صورت قسمتهای مجزا طراحی شده و بعد در کنار هم قرار گرفته اما با بداعت های خاص طراح توانستند، ارتباطی صحیح و جستجوگر میان دو ساختمان بوجود آید.

حیاط مرکزی- یکی دیگر از نمودهای سنتی است که در این بنا استفاده شده است. این قسمت دارای دو آب نما و دو باغچه است و تمامی دربهای مختلف ساختمان به سمت حیای مرکزی باز می شود.

آمفی تئاتر - سالن آمفی تئاتر شامل سه قسمت اصلی است. پذیرش خروجی های سن اصلی این مکان دارای یک ورودی یا سراسرست که یک حسن برای آن تلقی می‌شود. زیرا افرادی که می خواهند به بیرون از آمفی تئاتر بروند ابتدا به یک هال انتظار وارد شده و سپس به محیط بیرون هدایت می‌شوند.

اتاق پروژکتور سالن مجهز به دیوارها و سقفهای مقاوم در برابر آتش سوزی می باشد و یک اتاق برای برق اضطراری و ترانسفورماتور در زیر آریتوریم طراحی شده است. طول سن آمفی تئاتر تقریبا" دو برابر عرض است واز شیب طبیعی زمین برای شیب آمفی تئاتر استفاده شده است

طبقه دوم : نگارخانه- از حیاط مرکزی بوسیله چند پله به طرف در ورودی نگارخانه هدایت می شویم. قبل از ورود به نگارخانه یک هشتی وجود دارد که هم به رستوران و هم به کتابخانه راه دارد.  برای ورود به نگارخانه از یک راهروی چرخشی، هدایت کننده به طرف جلو استفاده شده که ازآن به عنوان بخشی از نگارخانه استفاده می‌شود و فضای مفیدی نیز برای نگارخانه ایجاد کرده است. ساختار چرخشی راهرو باعث شده تا فاصله راهرو تا قسمت اداری کمتر احساس شود.

نگارخانه از ۵ نیم طبقه تشکیل شده که از ۳ نیم طبقه آن به عنوان سالن اصلی استفاده می شود.

بخش اداری - بخش فوق از ۳ طبقه مجزا تشکیل شده است.

طبقه همکف- شامل اتاق تایپیستها و طبقه دوم و سوم، شامل بخشهای مالی، اداری، موسیقی، کامپیوتر و مدیریتهای فرهنگسرا و مشاورین می باشد که همگی توسط پارتیشنهای شیشه ای از هم جدا شده است. لازم به تذکر است که قسمت اداری به قسمتهای دیگر فرهنگسرا اشراف ندارد.

رستوران -فضای رستوران در دو طبقه پیش بینی شده که دسترسی به آن از سه بخش ساختمان امکان پذیر می باشد: ۱- حیاط مرکزی ۲- ورودی نگارخانه ۳- کتابخانه

سالن گوشه -سالن فوق در انتهای حیاط مرکزی و بین دو ساختمان قرار گرفته به طوری که، توانستند این دو ساختمان را به هم متصل کند. این سالن جهت برگزاری فعالیتهای گوناگون هنری آماده سازی شده است.

کتابخانه  - فضای کتابخانه شامل : ۱- ورودی ۲- هال ورودی ۳- قسمت کاتالوگ ۴- مراجعه و تحویل ۵- مخزن کتاب ۶- سالن مطالعه

آرایش داخلی این مجموعه به نحوی است که خوانندگان می توانند به آنچه می خواهند دست پیدا کنند و احساس آرامش داشته باشند.  کتابخانه شامل کتابهای تخصصی هنر بوده و برای استفاده هنرجویان و اساتید هنر است. /