محمدرضا حائری، معمار داوطلب در طراحی و اجرا در روستاهای جزیره قشم، درگفت‌وگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به تشریح نقاط قوت و ضعف معماری معاصر ایران پرداخت و گفت: باید دانست که معماری یک جریان اجتماعی و نهادی فراتر از ساختمان و بناست.
حائری افزود: در معماری معاصر تمام ساختمان‌های شهرها و روستاهای کشور را باید مورد توجه قرار داد و یک جریانی را در طول ۴۰ یا ۵۰ سال بررسی کرد که تهران، مشهد، اصفهان و ساخت و سازهای روستاهای امروز را شکل داده است. معماری معاصر برشی از مقطع زمانی جریان معماری کشور درنیم قرن اخیر است که طی آن ساختمان‌های زیادی ساخته شده که ارزش معمارانه ندارند و حتی میتوان گفت تک بناهای معدودی واجد ارزش‌های معمارانه هستند ولی معماری معاصر ایران به مفهوم جریان اجتماعی وجود خارجی ندارد و در اکثر ابعاد با جریان اجتماعی ساخت و ساز مواجه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه بنایی دارای ارزش معماری است که سالم، ایمن و امن باشد و به نیازهای فرد جامعه پاسخ دهد، گفت: باید میان معماری و فرهنگ و زیبایی‌شناسی جامعه ارتباط متقابل و تاثیرگذار بر یکدیگر وجود داشته باشد ولی آنچه امروز درشهرهای ایران می‌بینیم نه زیباست و نه فرهنگی بلکه سرهم کردن مصالح برای بازار مستغلات است که جریان حاکم بر ساخت و ساز شده است.
سردبیر مجلۀ اندیشه ایرانشهربا بیان اینکه در معماری بازگشت به گذشته امکان‌پذیر نیست، تصریح کرد: در عین حال باید معماری گذشته ایران را به درستی بشناسیم و بر اساس پژوهش با چند و چون رابطه آن با زندگی آن دوره آشنا باشیم.
نویسندۀ معماری و شهرسازی با بیان اینکه در گذشته بناهای ایران امن و دارای مهندسی دقیقی بودند، گفت: در بناهای تاریخی ایران می‌بینیم که در مصرف انرژی صرفه جویی می‌شده و بناها در ارتباط و تعامل با جامعه، طبیعت و سرزمین ساخته می‌شدند. معماری گذشته طاق و گنبد و کاشی صرف نبوده بلکه با شیوه زندگی پدران و مادران ما همخوانی داشته که امروز این همخوانی وجود ندارد. باید یادبگیریم که رابطه‌ای مستقیم میان شیوه زندگی و ساخت و ساز ایجاد کنیم چراکه معماری شهرسازی را نیز با خود پیوسته داردو این دو حوزه از یکدیگر قابل تفکیک نیستند.
حائری با چهل سال حضور حرفه‌ای عنوان نمود که معماری یک جریان اجتماعی است و شهرسازی را نیز شامل می شود، معماری نامطلوب امروز، شهرمان را نیز تحت تاثیر قرار داده و می‌بینیم که گران‌ترین قیمت را برای بی‌کیفیت‌ترین ساختمان‌ها پرداخت می‌کنیم.
حائری افزود: طبق آمار اعلام شده ۸۵۰ هزار واحد نوساز خالی درتهران داریم ولی درعین حال شهرداری مجوز ساخت واحدهای مازاد دیگر را صادر می‌کند و قیمت ساختمان نیز پایین نمی‌آید و شاهدیم که بازار مستغلات زمین و ساختمان قدرت اول هدایت توسعه شهری در ایران است و امروز با معماری معاصر ایران فاصله داریم و آن را ایجاد نمی‌کنیم.
نقش شهرداری‌های در تخریب شهرها
وی با بیان اینکه شهرداری‌های کلان‌شهرهای ایران خود نقش مهمی در تخریب شهرها دارند، گفت: اندک اندک شاهدیم با مدیریت غیراصولی شهرها منظر شهری کمرنگ شده و دیگر با آسمان و درختان و هوای پاک رابطه نداریم ودرچنین شرایطی نمی توان توقع داشت که معماری که نشانه تمدن جامعه است داشته باشیم. اگر جامعه‌ای تمدن و آگاهی داشته باشد معماری دارد و معماری نشانه وجدان و شعور و باکیفیت زیستن است.
ضرورت برخورد قاطع وزارت راه و شهرسازی و قوۀ قضائیه با تخلفات شهرداری‌ها
این شهرساز با اذعان بر تلاش وزارت راه و شهرسازی برای برخورد با تخلفات شهرداری‌ها گفت: باید این برخوردها با شدت بیشتری دنبال شود و لازم است که قوانین شورای عالی شهرسازی که مهمترین مرجع معماری و شهرسازی در ایران است به طور کامل پیاده‌ٍسازی شود. متاسفانه بیشتر درآمدهای شهرداری‌ها از محل جریمه و خلاف تامین می‌شود بنابراینما هنوز نمی‌توانیم با این شرایط به ساحت معماری وارد شویم.
معماری ایران نگهبان حریم انسان‌ها بود
نویسنده کتاب «خانه ، فرهنگ در معماری ایران» همچنین عنوان کرد: یکی از ویژگی‌های اصلی معماری ایران حفظ حریم انسان‌ها بود. امروز می‌بینیم که عابر پیاده، معلول یا خانمی که کالسکه فرزندش را همراه دارد نمی‌توانند از پیاده‌رو گذر کنند.
وی همچنین با بیان اینکه معماری یک سامانه و نظام بزرگ سازماندهی فضاست که هرچه انسانی تر باشد معماری درآن محقق‌تر است، گفت: معماری امروز ما درمرحله ماقبل هویت است. مانند غریقی که آن را از دریا گرفته‌ایم و نیازمند هوادهی و زنده ماندن است تا اینکه درباره هویت وی تصمیم‌گیری کنیم.
این معمار و شهرساز تاکید کرد: وقتی در پایه‌ای‌ترین اصول معماری و ساختمان‌سازی خلاف می‌کنیم و سهم شهروندان را از حریم و کوه و رود و پیاده‌رو گرفته‌ایم پس بدین ترتیب گفت و گو دربارۀ معنای هویت بی‌معناست.
وی افزود: معماری گذشته ما مبتنی بر حکمت سرزمینی بوده‌است. به عبارت دیگر معماری گذشته ما محافظ سرزمین بود ولی امروز ما درحال تخریب سرزمین‌مان هستیم و با ساخت و ساز در زمین‌های جنگلی، کوهپایه‌ای و کشاورزی به کشتن سرزمین خود برخاسته‌ایم. آب را که از پایه‌های معماری است هدر داده‌ایم و درختان را نابود می‌کنیم و دراین زمینه مشکلات اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و نظارتی داریم. جامعۀ معماران و شهرسازان ایران نیز می‌بایست بیشتر از پیش در مبارزه علیه ساخت و سازهای غیرقانونی و تغییر کاربری خلاف گام بردارند. ما به عنوان معمار و شهرساز نیز در این قصور- سپردن سکّان توسعه شهر بدست بازار مستغلات زمین و ساختمان- سهیم هستیم. نظام مهندسی و وزارت راه و شهرسازی هم سهیم هستند.
این شهرساز تاکید کرد: متاسفانه امروز ارزش تقاض برای سند منگوله‌دار از تقاضا برای معماری بیشتر شده و برای رفع بحران فعلی باید به طور همه جانبه فرهنگ‌سازی و وجدان‌سازی صورت گیرد. رسانه‌ها و به ویژه تلویزیون نقش حیاتی در این زمینه بر عهده دارند.
نظر شما