به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دویست و چهل و یکمین گفتمان هنر و معماری ایران به همت انجمن مفاخر معماری ایران تحت‌عنوان دانش بومی آب، روز چهارشنبه ۱۱ اسفندماه از ساعت ۱۶ تا ۱۸ در موزه هنرهای دینی امام‌علی (ع) به نشانی خیابان ولی‌عصر، بالاتر از ظفر، بلوار اسفندیار، پلاک ۳۵ برگزار می‌شود.

دبیری این نشست را فاطمه ظفرنژاد برعهده دارد و خدیجه رضوی و محمد درویش در این نشست به گفتگو در زمینه دانش بومی آب خواهند پرداخت. حضور برای علاقمندان در این نشست آزاد و همراه با نمایش فیلم خواهد بود.

در توضیحات دانش بومی آب که توسط سخنرانان و اعضای پنل مطرح خواهد شد آمده است: دانش بومی آب در ایران از کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌های نظرآبادکرج با یافتن سفال ۹ هزارساله شروع شد و کشاورزی در دامنه‌های‌جنوبی البرز و در آب‌خیزهای رودهای مهمی چون کرج و جاجرود، تمدن ریرا پدید آمد. تمدنی کهن که مجموعه درهم پیچیده‌‌ای است از باورها، روش‌ها، دانش‌ها، ارزش‌های‌معنوی، سامانه‌های تولیدی، هنرها، قوانین، اخلاق، و آداب و رسوم انسان‌هایی که در هماهنگی با ویژگی‌های بوم‌شناختی (اکولوژیک) در یک سرزمین زندگی می‌کنند. در این گذر، راه‌اندازی سامانه‌های تامین آب از رودهای کرج و جاجرود در  ری، از کرخه در چغازنبیل، از دز در دژپل، از کارون در شوشتر، از هلیل‌رود در جیرفت، از کُر در فارس، از مارون در ارگان، تا هیرمند در سیستان و جاهای دیگر، تمدنی درخشان را پی‌ریزی کرد.

توجه به سفره‌های زیرزمینی از ۴ هزار سال پیش آغاز شد و چرخ چاه ایرانی پدید آمد که تحولی دیگر در تاریخ تمدن بشری بود و آن‌گاه کاریز ساخته شد تا آب سفره‌ها را از زیر زمین گذر دهد و بدون تبخیر به انسان برساند. ساخت هوشمندانه آبراهه‌های زیرزمینی نمونه‌ای از کارآمدی و سازگاری در دانش جهان است. روش‌های سازگار با بوم یعنی جغرافیا، اقلیم و ویژگی‌های‌زیستی برای آسایش جامعه انسانی بکار گرفته و هم زمان طبیعت نیز حفظ شد. در طبرستان و کناره مازندران شیوه‌های گردآوری باران، در سیراف چاله کشت‌های برخوردار از باران و نم دریا، در کاشان و بوشهر بهره‌برداری از نمناکی زمین در گودال ­کشت‌ها برای باغ‌کاری زیرزمینی، و بسیار شیوه‌های دیگر امنیت خوراک، پشتوانه تمدنی شد که ستارگان درخشانی در معماری، شهرسازی، صنعت، هنر، ستاره‌شناسی، ریاضی، شیمی، فلسفه، حکمت و اندیشه را به جهانیان شناسانده است.

از یک سده پیش گسلی آهسته آهسته (اما پرشتاب در قیاس با تمدن ده هزارساله)، گسست از فرهنگ غنی ایرانی را سامان داد. پیشینه دانشی درخشان نادیده گرفته شد. تغییرات ناسازگار در دهه ۱۳۴۰ دانش بومی آب (سازگار با بوم شناخت این سرزمین) را در هم ریخت. در ۶ دهه رودها، رگ‌های حیات تمدن، خاموش شدند. دریاچه‌ها خشکیدند و سفره‌ها تهی شدند. گویی دیو خشکی یا اَپوش که، بنابر افسانه کهن، الهه آناهیتا برای حفظ آبادانی زمین بر گردنش زنجیر افکنده و در یخچال‌های البرز زندانی کرده بود، اینک افسار گسیخته و  رها شده تا تمدنی گران‌سنگ را نابود کند.

بازیابی و بکارگیری دانش بومی و سازگار با جغرافیا، اقلیم و فرهنگ، ضرورت نگهداری از این تمدن کهنسال و حفاظت از سرزمین است. بازگردانی دانش بومی آب از بابت برتری و سازگاری با زیست بوم سرزمین، نیاز آنی جامعه و کلید رهانیدن خوزستان، ارومیه، ری، جیرفت، سیستان، ورزنه، سپاهان، خراسان و دیگر دشت‌های ایران زمین از خشکی است.

گفتنی است، دویست و چهلمین گفتمان هنر و معماری ایران تحت‌عنوان راه‌ابریشم با سخنرانی پروفسور احمد کامیابی‌مسک در هفته گذشته برگزار شده بود. /