شناسهٔ خبر: 41009 - سرویس استان‌ها
نسخه قابل چاپ

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مطرح کرد؛

ثبت جهانی یزد؛ یک گفتمان حفاظتی است

محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفت: یکی از آرزوهای ما این بود که بتوانیم یکی از شهرهای تاریخی را ساماندهی کنیم و مسیر ثبت جهانی را طی کند و مدیریت در آن شهر یکپارچه شود.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، روند ثبت جهانی یزد، اهالی این شهر را نسبت به حفظ بافت تاریخی حساس کرده است.

جهانی‌شدن یزد آرزویی بود که ١٨تیر امسال پس از سه‌ سال تلاش و البته ٩‌ سال صبر برآورده شد. اینطور که معاون میراث فرهنگی اعلام کرده، مردم از ابتدا از این موضوع استقبال کرده و حتی با مسئولان شهری تفاهم کرده‌اند تا همه ضوابط برای این شهر رعایت شود؛ هر چند در بسیاری موارد این اتفاق نیفتاد و حتی یونسکو را به مخالفت با ثبت جهانی این شهر واداشت.

 با این همه محدوده‌ای نزدیک به ٧٠٠هکتار حریم و ٢٠٠ هکتار از منطقه برای ثبت میراث جهانی به یونسکو پیشنهاد شد؛ محدوده‌ای که براساس توضیح محمدحسین طالبیان که مسئول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی هم هست، ٣‌هزار بادگیر دارد و ١٦٠بنای مشارکتی در گذشته در آن مرمت شده و بناست ٢٤٥پیشنهاد بنای مشارکتی دیگر در آینده مرمت شود.

 او دیروز در نشستی خبری به مناسبت ثبت جهانی یزد که در اجلاس اخیر یونسکو در لهستان اتفاق افتاد، گفت: «با اضافه شدن ٢١سایت جدید به میراث جهانی در این اجلاس، مجموعه تعداد آثار ثبتی جهانی یونسکو به یک‌هزار و ٧٣ و شمار آثار ثبتی ایران در میراث جهانی نیز به ٢٢ اثر رسید.»

اینها در حالی است که ١١قنات ایرانی به همراه کویر لوت‌ سال گذشته در فهرست میراث یونسکو ثبت شدند و حالا پس از ثبت جهانی یزد، کارشناسان یونسکو برای ارزیابی سه شهر و روستا به ایران آمده‌اند و شهر مریوان به ‌عنوان «شهر جهانی کلاش‌بافی»، شهر سیرجان به‌عنوان «شهر جهانی گلیم‌بافی» و روستای کلپورگان در سیستان‌و‌بلوچستان به‌عنوان «روستای جهانی سفال» که هر سه برای اجلاس بعدی یونسکو نامزد شده‌اند.

ساماندهی یکی از شهرهای تاریخی ایران و طی‌کردن مسیر ثبت جهانی اینطور که محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: آرزویی بود که برای یزد برآورده شد و البته رسیدن به آن هم آسان نبود، چون «اکثر شهرهای تاریخی دنیا در فهرست یونسکو یا محوری تاریخی‌اند یا بخشی از یک بافت تاریخی‌ هستند یا وسعت کمی دارند.»

اما شهر تاریخی یزد در فهرست یونسکو «از نظر وسعت و فشردگی» یک «استثنا» بود. طالبیان گزارش روند ثبت این شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو را اینطور آغاز کرد: «جریان زندگی خلاقانه‌ای که نیاکان مردم یزد در دل کویر آغاز کردند، میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس منحصربه‌فردی به‌ ارمغان آورده است و نسل‌به‌نسل مردم بسیار کوشیده‌اند تا این شهر در مقایسه با شهرهای دیگر بهتر و بیشتر حفظ شود. از‌ سال ٩٣ همه مردم یزد، به‌ویژه آنها که در بافت تاریخی زندگی می‌کنند، با همراهی دستگاه‌های مختلف برای آماده‌شدن پرونده ثبت تلاش کردند.»

 او با نشان‌دادن برداشتی هوایی از شهر یزد با کمک پهپاد، گفت:  «این برداشت نشان داد که به ‌نسبت شهرهای دیگر، در یزد کمتر شاهد بناهای بلندمرتبه هستیم، وضع بافت بهتر است و منظر آسمان شهر هم حفظ شده است.»

 درخواست از قوه‌قضائیه برای حفاظت از حریم بناها معاونت میراث‌فرهنگی جهانی‌شدن این شهر کویری را به یزدی‌ها و همه مردم ایران تبریک گفت و هدف از ثبت‌ جهانی این شهر را ایجاد گفتمانی برای حفاظت دانست.

 طالبیان گفت که حتی چند روز گذشته مسئولان شهرداری چند شهر تاریخی با او تماس گرفته‌ و گفته‌اند؛ تازه متوجه شده‌اند که چه اشتباهاتی کرده‌اند و شهرهای تاریخی از بین رفته یا دچار مخاطره شده است، مثل هرمزگان و بندر کنگ.

طالبیان اینها را گفت و ادامه داد: «آنها اعلام ‌کردند که آماده‌اند از اشتباهات گذشته برگردند. بنابراین این‌که ثبت جهانی به گفتمان حفاظت در سطح جامعه تبدیل شود، خیلی جای خوشحالی دارد. البته ثبت‌ جهانی به خودی خود خیلی مهم است، اما این‌که جامعه بداند چه ثروت و ارزش‌هایی دارد و برای حفاظت از مواریث فرهنگی‌اش حفاظت کند، به ‌مراتب اهمیت بیشتری دارد. بنابراین لازم است در این فرآیند از کسانی که هنوز به میراث‌‌فرهنگی توجه کافی ندارند، مطالبه اجتماعی صورت گیرد.»

معاون میراث‌فرهنگی کشور با بیان این‌که در سال‌های اخیر سعی شده، علاوه‌ بر پیگیری بحث ثبت‌ جهانی، جریانی بین بدنه جامعه ایجاد شود تا به این مسأله حساس باشند، از مسئولان قوه‌قضائیه خواست در کنار میراث‌فرهنگی به مسئولیت خود در اقبال حفظ حریم بناها و محوطه‌های تاریخی عمل کنند.

سدهایی بر سر راه جهانی‌شدن طالبیان در ادامه با اشاره به تجربه اول در ثبت شهرها در ایران «آن هم با محدوده‌ای وسیع» از سد‌هایی که بر سر راه جهانی‌شدن یزد وجود داشت، گفت: «در‌سال ٨٤ عرصه و حریم ملی این شهر به‌ شماره ١٥٠٠٠ مورد تصویب همه دستگاه‌ها قرار گرفت، اما متاسفانه در دوره گذشته تلاش کردند در کمیسیون ماده پنج، ٢٠٠ هکتار از آن را کم کنند؛ با این‌ حال، در دولت تدبیر و امید دوباره همان عرصه و حریم ٨٤ مبنا قرار گرفت.»

 به گفته او، در ثبت جهانی یزد فقط بحث تدوین پرونده نبود و اشکالاتی چون ساماندهی شهر، خیابان‌ها، کف‌سازی کوچه‌ها و رفع عوامل مخدوش‌کننده منظری وجود داشت که در طول سه‌سال گذشته در دستور کار قرار گرفتند.

  «این کارها انجام شد تا یک نگاه سازماندهی‌شده برای بناهای تاریخی یزد اجرا بشود. مانند قنات زارچ که بیش از ۳۰۰ کامیون لجن از آن استخراج و ۱۷چاه فاضلاب آن بسته شد.»

 معاونت میراث‌فرهنگی ثبت ‌جهانی را بسیار مهم و البته متفاوت از ثبت‌ملی دانست: «در ثبت ‌جهانی باید چیزی که ارزش‌های جهانی را نمایان می‌کند، دنبال شود؛ برای مثال، درباره قنات با وجود این‌که ٣٧هزار قنات زنده در کشور وجود دارد، ١١ قنات به‌عنوان نماینده بهترین قنات‌ها برای ثبت در یونسکو معرفی شدند.»

 او با گفتن این مقدمه توضیحی هم درباره معماری در یزد داد و گفت: «یزد استقرارگاهی در مرکز ایران و در دل کویر است. نیاکان ما در این شهر قنات ساختند و شهر را برهمین اساس طراحی کردند؛ مثلا قنات زارچ از زیر شهر می‌گذرد و این کیمیاکاری، یعنی ترکیب خاک با آب برای ساخت خانه‌ها در یزد، منحصربه‌فرد است.»

 الگویی برای ساخت بناهای خشتی در کشور طالبیان در بخش دیگری از این نشست خبر داد که شهر یزد الگویی برای ساخت خانه‌های خشتی در کشور خواهد شد و گفت: «هفته آینده طرحی برای الزامی‌کردن همین موضوع در شورایعالی معماری و شهرسازی مطرح خواهد شد.»

او ادامه داد: «در دو‌سال گذشته تلاش کردیم بین وزارت راه و مرکز تحقیقات مسکن، شهرداری یزد و یک مرکز جهانی که متخصص ساخت خانه‌های خشتی در آفریقاست، به توافقی برسیم تا براساس آن، همه بناهایی که از این به بعد در یزد ساخته می‌شوند، به صورت خشتی مقاوم و با استاندارد مهندسی باشد.»

 همزیستی ادیان در مقابل تجاوز به سرزمین‌ها در اجلاس اخیر، کراکوف حدود ٣٨ پرونده به کمیته میراث‌‌ جهانی یونسکو ارایه شده بود که از میان آنها ٢١ پرونده بعد از بحث و گفت‌وگو ثبت شدند.

 طالبیان در نشست خبری، این اجلاس را «پربرکت» خواند و دلیل را در دو موضوع دید؛ یکی ثبت جهانی یزد و دیگری دو قطعنامه علیه اسراییل: «حفاری‌های شرق دیوار حائل در کرانه باختری که هنوز ادامه داشت، در این اجلاس با قطعنامه‌ای محکوم شد و قرار شد هیأت ویژه‌ای به آن‌جا اعزام شود تا جلوی این کار را بگیرند.

قطعنامه دوم درباره حرم ابراهیمی در شهر جهانی الخلیل بود که اسراییل دوباره آن را اشغال کرده است.» طالبیان با تشریح قطعنامه‌ها گفت: «این دو قطعنامه باعث شد سفیر اسراییل در یونسکو به نمایندگان بعضی کشورهای حاضر توهین کند و کنوانسیونی که ١٩٣ کشور متعهد به اجرای آن هستند و ٢١ عضو اصلی دارد را ترک کند. پرونده شهر یزد بیانگر این است که ایرانیان به ادیان الهی احترام می‌گذارند و در محیط مسالمت‌آمیزی همزیستی دارند. این همزیستی و صلح در مقایسه با واکنش نماینده رژیم صهیونیستی پیام مهمی برای جهان داشت و تصمیم یونسکو نشان داد که نهادی مستقل فرهنگی و غیرسیاسی است.»

منبع: روزنامه شهروند

نظر شما