شناسهٔ خبر: 4424 - سرویس استان‌ها
نسخه قابل چاپ

گزارشي از يك پهنه حاشيه‌نشين در كلانشهر مشهد

يک روز با شهروندان سکونتگاه غيررسمي دَرَوِي

حاشینه نشینی مشهد- دروی وضعيت سکونتگاه‌هاي غيررسمي هشدار دهنده است، هشداري که بايد جدي گرفته شود تا مبادا تبديل به بحران شود. گرچه برخي از اين نواحي که در حاشيه شهرها ايجاد شده‌اند مرحله هشدار را گذرانده‌اند و وضعيت آنها امروز تبديل به بحران شده است.

به گزارش خبرنگار پايگاه خبري وزارت راه و شهرسازي، فقر و محروميت تنها درد شهروندان اين مناطق نيست. سرقت، نزاعهاي محلي، ظهور و بروز اشرار، اعتياد، ساختمانهاي ناپايدار، کمبود امکانات فرهنگي، ساخت و ساز در اراضي کشاورزي و جادههاي خاکي، بيکاري جوانان، عدم تاسيسات زيربنايي و روبنايي به زخم کهنهاي براي اهالي اين مناطق تبديل شده است.

ظهر يک روز پاييزي به يکي از اين مناطق در حاشيه شهر مشهد مقدس رفتيم تا از نزديک در جريان مشکلات شهروندان باشيم. پهنه دَرَوِي؛ اين پهنه يکي از هشت پهنه سکونتگاه غيررسمي در حاشيه شمال شرقي مشهد است. پهنه شماره 5 که به دروي معروف است 6 محله دروي، جنوب کال نخودک، قائم، کلاته ملاعلي، کوي مطهري و بلال را شامل ميشود. اين پهنه مساحتي بالغ بر 200 هکتار و بر اساس سرشماري عمومي نفوس و مسکن در سال 90  جمعيتي بالغ بر 59 هزار نفر دارد.

بيشتر اهالي اين منطقه بومي مشهد و کارگر هستند. بيشک وجه مشترک هر يک از پهنههاي حاشيهاي مشهد وجود سکونتگاههاي غيررسمي است اما از بروز آسيبهاي اجتماعي اين محلهها نبايد غافل شد. افزايش ساخت و سازهاي غير مجاز نيز به رشد اين آسيبها دامن زده است. سکونتگاههايي که همچون ساير مناطق حاشيهاي، ناپايدار و بدون مجوز ساخته شدهاند و فاضلاب برخي از اين ساختمانها از ميانه خيابان جاريست. فقدان سند مالكيت رسمي و محروميت از خدمات و زيرساختهاي شهري از ديگر شاخصهاي سکونتگاههاي غيررسمي است که شرايط را براي بروز ناهنجاريهاي اجتماعي در اين نواحي فراهم ميکند. عرض 4 متر، بزرگترين عرض خيابانهاي اين منطقه است، البته خيابان و کوچههاي خاکي.

دقايقي پاي درد دل اهالي منطقه نشستيم تا از مشکلاتشان بگويند. ميگفتند بارها به شهرداري ناحيه دو منطقه 3 شهرداري مشهد براي آسفالت معابر مراجعه کردهايم اما تاکنون نتيجهاي حاصل نشده است. ساکن ديگر اين منطقه ميگويد: خانهام را سه ماهه ساختم ولي به دليل مشکلات مالي توان خريد خانه در شهر را ندارم.

فعاليت معتادان و قاچاقچيان در برابر چشم شهروندان

چند ساعتي را در منطقه دروي گذرانديم. انتهاي دروي به کانال يا به قول اهالي به «کال» ختم ميشود. «کال دروي»؛ محلي است که معتادان و قاچاقچيان مواد و مخدر در برابر چشم ساکنان به مصرف مواد يا خريد و فروش آن ميپردازند. شهروندان دروي وجود و حضور اين معتادان و قاچاقچيان را بزرگترين مشکل منطقه ميدانند.

در محله انتهايي دروي که قدم ميزني تجمع اين معتادان بدون هيچ جستجويي خونمايي ميکند. پياده و موتورسواراني که چند دقيقهاي دور يکديگر جمع ميشوند. تجمعي که اگر آنها را زير نظر بگيريم به سادگي متوجه مبادله مواد مخدر خواهيم بود.

با مشاهده اين وضعيت اين سئوال در ذهن متبادر ميشود که آيا نيروي انتظامي اين صحنهها را نديده است؟ 

سرهنگ بوستاني جانشين فرماندهي نيروي انتظامي مشهد در پاسخ به اين ابهامات ميگويد: نيروي انتظامي ميتواند در مدت 72 ساعت تمام اين افراد را جمعآوري کند اما موضوع محل نگهداري آنهاست. دستگيري معتادان و جمعآوري اراذل براي نيروي انتظامي سخت نيست اما دستگاههاي ذيربط بايد در ايجاد مکانهايي براي نگهداري اين افراد همت کنند. هر چند اين گفته جانشين فرماندهي نيروي انتظامي مشهد منطقي به نظر برسد اما حضور معتادان در اغلب مناطق حاشيهاي مشهد به يک آسيب جدي مبدل شده، آسيبي که نه تنها جوانان بلکه سرنوشت کودکان و نوجوانان را نيز تهديد ميکند.

منطقه دروي نيروي انتظامي دارد اما در سمت ديگر کال؛ اهالي ميگويند نيروي انتظامي مدت طولاني بعد از وقوع جُرم به محل اعزام ميشود.  دليل را که جويا شديم گفتند راه دسترسي به اين طرف کانال وجود ندارد و ماموران بايد از انتهاي کانال دور بزنند و به اين سمت کال اعزام شوند.

درمانگاهي که دسترسي به آن مقدور نيست

در ادامه بررسي دروي جوياي وضعيت بهداشت و درمان منطقه شدم. به گفته اهالي در اين منطقه درمانگاه وجود دارد اما آن طرف کال. يعني جايي که دسترسي به آن مقدور نيست.

جوانان در ادامه بازديد از اين منطقه از وضعيت شغلشان گفتند. جواني ميگفت: اکثر ما بيکار هستيم. قبلا در کار ساختمانسازي بوديم اما با رکود ساخت و ساز ما هم بيکار شديم.

از فضاي سبز دروي سوال کرديم. گفتند يک فضاي سبز از گذشته ساخته شده اما ناتمام مانده است. ميگفتند قرار است اين فضاي سبز تا منطقه سيس آباد که يکي ديگر از پهنههاي حاشيهاي مشهد است ساخته شود اما هنوز تکميل نشده است.

اهالي که ما را دوره کرده بودند هر يک از مشکلاتي ميگفتند. در بين اين افراد چند نونهال هم بودند که هنگام آمدن ما لب به سخن گشودند. يکي از آنها گفت: زمين فوتبال نداريم ما ميخواهيم فوتبال بازي کنيم.

شايد مشاهده سکونتگاههاي غيررسمي و ناپايدار، حضور معتادان، خيابان و کوچههاي تنگ، عدم دسترسي به نيروي انتظامي و درمانگاه هر يک براي ما قابل تامل و سخت بود اما شنيدن سخن اين بچهها که «ما زمين فوتبال نداريم» از شنيدن همه اين مشکلات سختتر بود. نوجواني که به جاي بازي در زمين ورزشي يا حتي محيطي امن بايد نظارهگر معتادان اطراف کال دروي باشد.

مشاهده وضعيت دروي بيش از پيش اهميت توانمندسازي سکونتگاههاي غيررسمي را مشخص ميکند. سکونتگاههايي که اگر مسئولان درصدد توانمندسازي آنها باشند فضا را براي ساير دستگاههاي خدماترسان فراهم ميکند. بيکاري جوانان هم موضوعي است که اگر اين بافتها ساماندهي شوند ميتوان آن را تا حدي سروسامان داد. جواناني که ميتوان از ظرفيت آنها براي رونق توليد و صنعت استفاده کرد.

در توانمندسازي سکونتگاههاي غيررسمي اگر نياز به بودجه و اعتبار است، اگر نياز به مديريت واحد شهري است، اگر نياز به لايحه و قانون است يا هر اقدام ديگري از همين امروز بايد دست به کار شد. نگاه به ساماندهي اين سکونتگاهها نيازمند نگاه فراقوهاي است نه محلي و استاني. چرا که حل مشکلات سکونتگاههاي غيررسمي همه قوا را درگير خود ميکند. قوه مقننه از حيث تامين اعتبارات لازم در بودجه سالانه يا در قالب طرحهايي که از سوي نمايندگان تهيه ميشود. قوه قضائيه از حيث ايجاد محيطي امن در اين نواحي و قوه مجريه از جهت اتخاذ سياستهاي کلان و خرد براي توانمندسازي سکونتگاههاي غيررسمي.

نگاه ويژه رئيس جمهور به عنوان بالاترين مقام اجرايي کشور به مناطق حاشيهاي مشهد دليل محکمي بر ضرورت توانمندسازي سکونتگاههاي غيررسمي اين شهر مقدس است. اين موضوع براي دولت دغدغه بود که اولين جلسه استاني هيأت دولت در استان خراسان رضوي به عنوان هشتمين سفر استاني رئيس جمهور تشکيل شد و بيش از يک ساعت از زمان جلسه به موضوع توانمندسازي مناطق حاشيهاي مشهد اختصاص يافت. از اهميت ساماندهي بافتهاي حاشيهاي مشهد همين بس که بخشي از زمان اولين جلسه استاني هيأت دولت به اين موضوع پرداخته شد. به هر حال چشم و دل اين کودکان، نوجوانان، جوانان، پدران، مادران، پيرمردان، پيرزنان و همه اهالي مناطق حاشيهاي به دست دولتمردان و مسئولان براي ساماندهي محل زندگي آنهاست. به اميد ساماندهي محل زندگي اين مردمان رنجديده.

.............................

گزارش: محمد جندقي

نظر شما