به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی حال یك‌بار بخشی از مسیر خیابان ولیعصر حدفاصل میدان تجریش تا میدان ونك را برای پیاده رفتن انتخاب كنید و بشمارید كه چندین‌بار از زیر داربست‌های فلزی عبور می‌كنید یا مجبور می‌شوید وارد خیابان شوید و یا چند بار از پستی و بلندی‌ها عبور می‌كنید. بر این اساس در نظر بگیرید كه برای راه رفتن در بقیه پیاده‌روهای پایتخت و البته پیاده‌رو‌های همه شهرهای كشور با مشقت‌های ناخواسته‌ای روبه‌رو می‌شویم. حواسمان را جمع نكنیم پای‌مان به لبه یك‌موزاییك گیر كرده و...

چند‌ماه پیش دوستی تعریف می‌كرد حوالی بزرگراه ارتش و بلوار اوشان، هنگامی كه از اتوبوس پیاده شده، در سیاهی شب چند قدم برداشته و دیگر به یاد ندارد چه اتفاقی افتاده است. او درون جویی افتاده بود كه به قول خودش تا چند روز پیش آنجا نبوده اما به‌خاطر تغییرات هندسی ترافیكی، گویا بدون هیچ‌گونه درپوشی درستش كرده بودند و سرانجام این كارمند از همه‌جا بی‌خبر را یك‌هفته‌ای خانه‌نشین كرد.

به هر ترتیب واقعیت آن است كه شهر ما، نه‌تنها انسان‌محور نیست بلكه به تعبیر زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران، خودرومحور است. اینطور كه وی به همشهری گفت: مبنای ساخت‌وساز در پایتخت طی سال‌های اخیر خودروها بوده‌اند و همه‌ چیزها در خدمت خودروها بوده‌اند.

عضو كمیته بهسازی معابر شهر تهران با بیان اینكه حقوق شهروندی ما بر پایه حق طبیعی‌مان در شهر مثل حق اسكان، لباس پوشیدن، امنیت و... تعریف شده، افزود: «دسترس‌پذیر بودن فضای شهری نیز جزو حداقل‌های حقوق شهروندی است. یعنی ما باید بتوانیم در این شهر به سهولت تردد داشته باشیم، هوای سالم استنشاق كنیم و شغل مناسبی داشته باشیم، از امنیت برخوردار باشیم و... این در حالی است كه شهر تهران چون برای خودروها طراحی شده، در آن برای حقوق انسان‌ها اصلا فكر نشده است.»

نژادبهرام با اینكه ۳.۵میلیون دستگاه موتورسیكلت در تهران تردد می‌كنند و سالانه بین ۲۰۰تا ۲۵۰هزار دستگاه خودرو به مجموعه شهر اضافه می‌شود، گفت: «بنابراین باید این مبنا تغییر كند و بر مدار انسان محور حركت كنیم.» وی كه عضو كمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران است اعتقاد دارد برای اینكه حقوق شهروندی رعایت شود ابتدا باید پیاده‌روهای مناسب برای تردد شهروندان ایجاد شود. به گفته وی اینگونه، آلودگی هوا هم كم‌كم از شهر برخت برمی‌بندد و بسیاری از مشكلات شهروندی رفع می‌شود.

۳ اولویت كاری مدیریت شهری

طبق آمار حدود ۱۱درصد از جوامع را افراد كم‌توان و ناتوان تشكیل می‌دهند. این درصورتی است كه تا ۱۵ سال آینده جمعیت سالمند كشورمان دوبرابر می‌شود. همین الان هم طبق آمار سازمان بهزیستی حدود ۲درصد جمعیت كشور معادل یك‌میلیون و ۳۰۰هزار نفر در شمار معلولان هستند. در این بین نژادبهرام اعتقاد دارد اصلا امكان تردد برای قشر كم‌توان و ناتوان در پیاده‌روهای شهر وجود ندارد. وی با اشاره به اینكه كمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران و مجموعه مدیریت شهری، نسبت به رفع مشكلات تردد در پیاده‌روها دغدغه دارند اعلام كرد كه برای این منظور ۳دستور مهم را در اولویت كاری قرار داده‌ایم. این ۳دستور عبارتند از:

۱-نصب پل‌های هوایی عابرپیاده استاندارد و مجهز به پله‌برقی و آسانسور در مكان‌هایی كه اهالی از این مكان محروم هستند.

۲-ایجاد تغییرات در پیاده‌روها برای جلوگیری از ورود موتورسیكلت‌ها؛ البته با توجه به اینكه خللی در رفت‌وآمد شهروندان، معلولان با ویلچر، نابینایان و كم‌توانانی كه از وسایل كمك پزشكی استفاده می‌كنند، به‌وجود نیاید.

۳--ایمن شدن فضای پیاده‌روها از منظرهای مختلف مثل ممنوعیت پارك عمود خودروها و اشغال مجاز پیاده‌رو توسط سازندگان ساختمان. همچنین ایجاد فضاهایی در پیاده‌روهای پهن‌تر و نصب مبلمان شهری برای ماندن موقت و استراحت رهگذران. 

زهرا نژادبهرام در پاسخ به این سؤال كه اگر از همین امروز كار مناسب‌سازی معابر و ایجاد شهردسترس‌پذیر به‌طور جدی‌تر و با چنین رویكردی آغاز شود، فكر می‌كنید چقدر زمان می‌برد تا به نقطه هدف مطلوب برسیم، گفت: «تصورم این است كه ۴سال دیگر می‌توانیم به رقم قابل ارائه و اعتمادی دست پیدا كنیم اما نمی‌شود در فاصله كوتاهی، شهرمان ۱۰۰درصد دسترس‌پذیر شود.»

فرصت تعامل با شهر نیست

دسترس‌پذیری به این مفهوم است كه همه افراد و نه فقط معلولان و كم‌توانان بتوانند به بهترین شكل نیازمندی‌های خود را در شهر برطرف كرده و به امكانات دسترسی داشته باشند. مناسب‌سازی به تعبیری ظاهری و فیزیكی است؛ درحالی‌كه دسترس‌پذیری، مفهوم مهم‌تر و گسترده‌تری دارد. این در حالی است كه در شهر دسترس‌پذیر اگر یك‌شهروند نتواند از حق‌خود برخوردار شود، می‌تواند نسبت به این امر شكایت كند.

بر همین اساس دكتر سیدمحسن حبیبی، استاد تمام رشته شهر‌سازی‌ در دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به همشهری گفت: « حق شهر یعنی حق به چالش كشیدن خود از طریق دگرگونی شهر و فضای شهری.» به اعتقاد وی با تحقق حق شهر و حقوق شهروندی، شهروندان مسئولیت‌پذیر شده و از بیگانگی رهایی می‌یابند و اینگونه می‌توانند مطالبات خود برای دسترسی داشتن به عناصر فراهم شده را مطالبه كنند.

وی با بیان اینكه وقتی شهروندان هنگامی كه پا از منزل خود بیرون می‌گذارند، فرصتی برای تعامل با شهر خود ندارند، افزود: «مردم تنها از هیاهو و سختی‌های پیاده رفتن در شهر فرار می‌كنند. این در حالی است كه اساسا مدیریت شهری و همه نهادها برای ساخت هر المانی باید پیاده‌ها را درنظر بگیرند و شهر را با این نگاه جلو ببرند.»/