به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، داود پرهیزکار معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور در گفتگویی تفصیلی درباره خدمات گسترده سازمان هواشناسی، وضعیت این سازمان در میان کشورهای مختلف و مشکلات داخلی این سازمان توضیحاتی را ارائه کرد که متن این گفتگو در ادامه آمده است:
آقای دکتر پرهیزکار، گستره فعالیت و خدمات سازمان هواشناسی در چه حوزههایی است و چرا این سازمان در زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است؟
- در خیلی از دورههای پیشین توجه به هواشناسی در وزارت راه، مناسب نبود. شاید یکی از دلایل این باشد که حوزه فعالیت سازمان هواشناسی فراسازمانی است و فقط مربوط به وزارت راه نمیشود. در حالی که تمامی بخشهای وزارت راه از جمله حملونقل هوایی، زمینی و دریایی از هواشناسی خدمات میگیرد اما تمامی خدمات در این حوزهها، بخش کوچک اما مهم از فعالیتهای ما را تشکیل میدهد. در هوا و دریا نقش هواشناسی بسیار حائز اهمیت است. هیچ پروازی بدون اطلاعات هواشناسی انجام نمیشود و تاخیرهای پروازی که گاهی به دلیل وضعیت آب و هوا به وجود میآید بر اساس اطلاعات هواشناسی است. سانحه هواپیمایی اخیر که مربوط به هواپیمای مالزیایی بود را به وضعیت هوا مربوط میدانند و باید بررسی شود که جریان تا چه حد قوی بوده که باعث سقوط چنین هواپیمایی شده است. همه اینها موارد کوچکی هستند که نقش سازمان هواشناسی را در ترابری نشان میدهند.
از سوی دیگر اگر وضعیت آبوهوا مساعد نباشد دریا خطرهای زیادی خواهد داشت. بر همکنش میان اقیانوس و جو است که فعالیت دریانوردی را خطرناک میکند و سازمان هواشناسی نیز از سالهای دور وارد این حوزه شده است. برای مثال امسال در دریای خزر مدل ویژهای را پیادهسازی کردیم که خروجی این مدل امواج دریا را نشان میدهد و پدیدههای جوی را اطلاعرسانی میکند. اینها بخشی از حوزه کاری ما در وزارت راه و شهرسازی است.
در حالی که غیر از این موارد در محدوده فعالیت نظامی هم تقریبا هیچ عملیاتی بدون دریافت اطلاعات جوی انجام نمیگیرد و گاه این اطلاعات حالت محرمانه به خود میگیرد. یا در مقوله پرتاب موشک برخلاف آرامشی که در سطح زمین وجود دارد در بالای جو جریانهای جتی و قوی وجود دارد که بعضا سرعت آنها به ۳۶۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت میرسد. همین جریان اگر پیشبینی نشود میتواند مسیر موشکها را در یک مانور یا عملیات نظامی تغییر دهد. هواشناسی از زمان جنگ جهانی دوم مورد توجه قرار گرفت و امروزه برخی کشورهای توسعه یافته دنیا بخش هواشناسی مخصوص نظامی دارند.
کشاورزان نیز گروهی هستند که وضعیت آبوهوا تاثیر مستقیمی در فعالیت آنها دارد. آیا در حال حاضر سازمان هواشناسی در این حوزه خدماتی ارائه میکند؟
- بله، بخش دیگر فعالیتهای سازمان هواشناسی در حوزه کشاورزی است؛ حوزهای که شدیدا وابسته به اطلاعات هواشناسی است. هیچ فعالیتی در کشاورزی نیست که متاثر از وضعیت هوا نباشد. آفتهای کشاورزی هم وابسته به هواشناسی هستند زیرا در یک دما و رطوبت خاص برخی آفتها تکثیر میشوند و محصول را از بین میبرند. زراعت، باغبانی، دامداری، زنبورداری، پرورش آبزیان همگی در حوزه کشاورزی میگنجند و سازمان هواشناسی باید خدمات خود را به این بخشها ارائه دهد. از سوی دیگر اگر بارشی نباشد مدیریت آب معنا ندارد. اگر قرار است در جایی سدی احداث شود باید مطالعات هواشناسی آن انجام شود.
با توجه به حوزه گسترده فعالیت شما آیا تعامل مناسبی از سوی ارگانهای مختلف که محصولات و خدماتشان با هواشناسی گره خورده است وجود دارد؟
- مطالعات هواشناسی که بر اهمیت آن با ذکر یک مثال اشاره کردم فرایندی است که تاکنون به آن توجه نشده و مشکلات زیادی را به وجود آورده است. در برخی مناطق پلهایی ساخته میشود که با نخستین سیل از بین میرود و برعکس پلهایی با چند دهنه میسازند که آبی از آن رد نمیشود. این معضلات نشان میدهد که به مطالعات هواشناسی اهمیتی داده نمیشود و ناشناخته بودن خدمات هواشناسی میان مسئولان در این مواقع به چشم میآید. برخی از مسئولان هم شاید این نقش را بشناسند اما حاضر نیستند از ما کمک بخواهند زیرا میدانند انجام مطالعات زمانبر است و ممکن است اجرای پروژه مدتی به تعویق بیفتد. آنها ترجیح میدهند پلها و سدها را با هزینه گزاف بسازند و اگر مشکلی به وجود آمد آنگاه در صدد رفع مشکل برآیند. ما آنقدر پولدار نیستیم که بخواهیم چنین تجربههایی را همیشه تکرار کنیم.
اگر بخواهیم طرحهای توسعهای در کشور داشته باشیم باید به مطالعات هواشناسی توجه بیشتری کنیم تا برای مثال با خشکی دریاچه ارومیه مواجه نشویم. خشکی دریاچه ارومیه ماحصل یک توسعه ناپایدار است. همه آبها را منحرف کردند و سد ساختند، فضای سبز و باغات را ایجاد کردند و مسلما نتیجه چنین کاری کم شدن آب دریاچه خواهد بود. از طرف دیگر چاههایی زده شد و آبهای زیرزمینی به سطح زمین آمد. کم شدن ورودی و زیاد شدن خروجی آبها نتیجهای جز خشکی دریاچه به همراه نخواهد داشت.
ایران در کمربند خشک کره زمین قرار دارد و برنامههای توسعه باید با در نظر گرفتن این موضوع انجام شود. شرایط جوی منطقه این محیط خشک را به کشور ما تحمیل کرده و سبب شده دو بیابان بزرگ در کشورمان وجود داشته باشد. بارش سالانه ما یک سوم میانگین جهانی است.
در طول سالیان گذشته همواره تاکید شده که ایران کشوری کمباران و خشک است. با این وضعیت آیا به نظر شما بارشها در ایران روند نزولی به خود گرفتهاند؟
- هنوز نمیتوان به طور قطع چنین ادعایی داشت و نیازمند مطالعات بیشتری هستیم. البته طی هفت سال گذشته شرایط بارش ما از نظر شاخص خشکسالی زیر وضعیت نرمال بوده است و کشور ما سالهای خشکی را تجربه کرده است. آنچه باید به عنوان یک حقیقت در نظر داشت این است که ما اندوخته اندکی داریم. وقتی حدود ۲۶۰ میلیمتر بارش سالانه در کشور داریم یعنی باید حواسمان باشد که توسعه را با دقت انجام بدهیم.
برای دسترسی به توسعه پایدار باید حق آبه خود را در نظر بگیریم و با توجه به آن، به مدیریت منابع آب بپردازیم که یکی از مهمترین مشکلات امروز کشور است. ما در مدیریت آب به مسائل هواشناسی و مطالعات هواشناختی و اقلیمشناختی توجه نمیکنیم.
آیا حوزههای دیگری هم هست که هواشناسی بتواند خدمات زیادی در آن ارائه کند؟
- یکی از موضوعات دیگری که هواشناسی را در آن دخیل نکردهایم حفظ آثار باستانی است؛ آثاری که ایران را به یکی از ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر داشتن آثار باستانی تبدیل کرده است. بجز زلزله و رانش زمین، سایر مسائلی که باعث فرسایش و تخریب آثار تاریخی میشود ریشه در هواشناسی دارد. باد، باران و یخزدگی از عوامل فرسایش اینگونه آثار هستند در حالی که به ندرت به اهمیت توجه به این موضوع پرداخته شده است.
همه این موارد در کنار هم گستردگی فعالیت سازمان هواشناسی را نشان میدهد و با توجه به ابعاد متعدد خدمات هواشناسی این سازمان را یک سازمان خدمات رسان فراسازمانی کرده که در حال حاضر به وزارت راه و شهرسازی سپرده شده است.
یکی دیگر از حوزههای که هواشناسی در آن بسیار فعال است حوزه مدیریت بحران است. زلزله، آتشفشان و رانش از حوزه ما خارج است اما سایر بلایای طبیعی به طور مستقیم یا غیر مستقیم جوی هستند. سازمان هواشناسی به این حوزهها ورود پیدا کرده است.
مقایسه سیل ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ در استان گلستان نقش مهم مدیریت بحران و پیشبینیهای هواشناسی را نشان میدهد. هر دو سیل در یک مکان و تقریبا در یک روز از سال به وقوع پیوست اما نتایج آن دو متفاوت بود. سیل نخست ۴۰۰ کشته و مفقودالاثر و بیش از ۱۰ هزار نفر محاصره در سیل بر جای گذاشت اما سیل دوم مشابه همان سیل اتفاق افتاد و تنها یک اتوبوس به دلیل بی توجهی به اخطار پلیس سبب ایجاد تلفات در این حادثه طبیعی بود. در هر دو حادثه سازمان هواشناسی اخطارهایی را برای وقوع سیل اعلام کرده بود در حادثه نخست مسئولان استانی بیتوجه بودند اما در سیل دوم اقدامهای لازم صورت گرفت.
پیشگیری از این نوع حوادث و تلفات ناشی از آنها برای مملکت بسیار ارزشمند است اما کمتر کسی از نقش سازمان هواشناسی در مدیریت آنها باخبر بوده و قدردانی و تشکر میکند. سیستم هشدار سریع از دو بخش هشدار و واکنش تشکیل شده است. بخش هشدار دهنده وظیفه هشدار دادن را بر عهده دارد و بخش دوم باید اقدام مناسب و سریع از خود نشان دهد. این دو چنان چه با هم خوب کار کنند، نتیجهاش کاهش خسارات جانی و مالی فراوان مانند سیل دوم گلستان نسبت به سیل اول خواهد بود.
سیل قم هم نمونه دیگری از حوادث طبیعی سالهای اخیر بود. آیا سازمان هواشناسی توانسته بود این سیل را پیشبینی کند؟
- مدیریت بحران و امداد و نجات هلال احمر بدون خدمات هواشناسی به مشکل برمیخورد و سیل قم در سال ۸۸ نمونهای دیگر از نقش سازمان هواشناسی است. در روزهای نوروز قمرود که رودخانهای خشک است عده زیادی در بستر رودخانه اتراق کرده بودند که سازمان هواشناسی اخطار سیل را در این منطقه اعلام کرد. این سیل میتوانست حداقل هزار نفر تلفات داشته باشد اما اطلاعرسانی و اقدام به موقع از گستردگی تلفات کاست اما باز هم کسی از سازمان هواشناسی تشکر نکرد و نامی از این سازمان برده نشد.
در سال جاری نیز سرمای شدیدی در شمال شرق کشور پیشبینی شد که دمای آن مناطق را به زیر صفر کشاند. به استاندار خراسان رضوی این وضعیت را از چند روز قبل و در شرایطی که دمای هوا بالای ۲۰ درجه سانتیگراد بود اعلام کردیم و هشدار دادیم که مسافران نوروزی حرم امام رضا (ع) در روزهای آینده به مشکل برمیخورند. خوشبختانه اقدامات خوبی انجام شد اما باز هم ۱۱ هزار خودرو در محور تربت - مشهد زیر برف ۴۰ سانتیمتری گرفتار شدند. اگر این اطلاعرسانی نمیشد و مسئولان آمادگی مقابله با این اتفاق را نداشتند قطعا این وضعیت تلفات زیادی را به همراه میآورد. پیش از پایان سال گذشته نیز به باغداران مازندران هشدار دادیم تا محصولات پرتقال خود را برداشت کنند که اگر این اتفاق نمیافتاد بسیاری از محصولات باغها به هدر میرفت و قیمت آن در بازار گران میشد. بعد از این اتفاق در وزارت کشور جلسهای برگزار شد و بجز سازمان هواشناسی از بقیه سازمانها و مسئولان تشکر کردند. این بی توجهی و ندیدن نقش پراهمیت هواشناسی باعث دلسردی همکاران ما در این سازمان میشود. علاوه بر این ضعیفترین پرداختهای مالی در هواشناسی انجام میشود در صورتی که این دانش بنیادی و چارهساز باید بیش از این مورد توجه قرار بگیرد. دراین شرایط چگونه میتوان نیروهای خوب سازمان را نگه داشت؟
چرا سازمان هواشناسی مانند سازمان محیط زیست مستقل نمیشود یا چرا با سازمان دیگری ادغام نمیشود و در حد معاونت رئیس جمهور قرار نمیگیرد. آیا مدیران سازمان تمایلی به این روشها ندارند؟
- از آنجایی که حوزه فعالیت ما گسترده و فراسازمانی است اگر بخواهیم از وزارت راه و شهرسازی جدا شویم و بخشی از وزارتخانه دیگری بشویم تغییری در روند به وجود نمیآید و فعالیت سازمان جدید نیز بخش کوچکی از حوزه فعالیت ما خواهد بود. شاید بهترین حالت این باشد که هواشناسی به یکی از معاونتهای رئیس جمهور تبدیل شود، هرچند تاکنون این موضوع به طور جدی مطرح و پیگیری نشده است.
از سوی دیگر انتظارات از سازمان هواشناسی بالاست و تصور بر این است که ما باید همه اتفاقات مربوط به این حوزه را به طور دقیق پیشبینی کنیم. اما پیشبینی وضعیت هواشناسی در روزهای آینده غیبگویی نیست و به دانش و زیرساختهایی نیاز دارد که ما به همه آنها دسترسی نداریم. باید معادلات پیچیده حاکم بر جو را کاملا بشناسیم و آنها را از روی اقیانوس اطلس تا آرام، از عرض صفر (استوا) تا قطب حل کنیم. برای رسیدن به نتیجه باید از لایه سطح زمین تا لایه بالای جو را شبکه بندی کنیم. این فرایند پیچیده است و نیاز به سیستمهای پردازش قوی دارد. امروزه قدرتمندترین ابررایانههای جهان در خدمت هواشناسی است و کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، ژاپن، فرانسه و آلمان با کمک چنین رایانههایی پیشبینی دقیقی ارائه میدهند. حجم محاسبات بالا و زمان اندک برای رسیدن به نتیجه به سامانه پردازشی قوی نیاز دارد.
آیا عدم دسترسی به سوپر کامپیوترها که لازمه پیش بینی دقیق هواشناسی است به دلیل تحریم در اختیار سازمان قرار نگرفته است؟
- اینگونه رایانهها در اختیار برخی کشورهای توسعه یافته قرار دارد و از سالهای قبل هم امکان دسترسی به آنها برای ما وجود نداشت. به همین علت برای برطرف شدن این کمبود به سمت کلاسترینگ (پردازش موازی) رفتیم. در این روش یک کار بین چندین رایانه تقسیم میشود تا چیزی شبیه سوپرکامپیوتر به وجود بیاید اما عملکرد آن همچنان با سوپر رایانهها متفاوت است. ضمن اینکه در صدد خرید رایانهای قویتر هم هستیم که اگر بتوانیم آن را در اختیار بگیریم توان پردازش ما نسبت به وضعیت فعلی ۱۰ برابر افزایش پیدا میکند اما حتی اگر این توان ۱۰ برابر هم شود باز نسبت به انگلستان که کشوری پیشرفته در هواشناسی است یک به هشت هزار میشود. یعنی آنها در حال حاضر ۸۰ هزار برابر ما توان پردازشی دارند. حالا تصور کنید اگر این توان چند برابر شد ما به نیروی متخصصی نیاز پیدا میکنیم که بتواند با آن کار کند؛ نیرویی که با سیستمهای پیشرفته کار کند حقوق بیشتری درخواست میکند. ما سالهاست از وضعیت بد پرداختهای مالی به کارکنان سازمان هواشناسی گلایه داریم و معتقدیم هواشناسی در وضعیت سخت در حال فعالیت است اما کسی به آن توجه نمیکند.
وضعیت ماهوارههای هواشناسی در کشور چگونه است؟
- این ماهوارهها پیشبینی نمیکنند بلکه وظیفه دیدبانی و پایش را بر عهده دارند و همان وظیفه ایستگاههای زمینی را ماهوارهها در جو انجام میدهند و داده را در اختیار ما قرار میدهند. آنچه ما استفاده میکنیم یک ماهواره اروپایی است که البته عمر این ماهواره تمام شده و اروپاییها آن را رها کردهاند تا از بین برود و ما در حال استفاده از اطلاعات ارسالی آن هستیم. لازمه بهبود این وضعیت این است که سازمان فضایی کشور به این مقوله ورود کند. البته ارتباطهایی نیز در این زمینه برقرار شده و قرار شده ماهوارههایی که فرستاده میشوند به سنسورهای هواشناسی مجهز شوند تا کمیتهای هواشناسی را برای ما رصد کنند.
طوفان تهران موضوعی بود که در سال جاری بازخوردهای زیادی داشت. بسیاری ضعف اصلی در عدم پیشبینی این طوفان را مربوط به سازمان هواشناسی دانستند. سپس بحث پارازیتها هم مطرح شد اما بعد از مدتی این موضوع مغفول ماند و دقیقا مشخص نشد که مقصر اصلی در این حوزه چه سازمان یا نهادی است.
- پدیدههای هواشناسی مقیاسهای متفاوتی دارند. مطالعه هر پدیده به ادوات و امکانات خاص خود نیاز دارد. طوفان تهران از نظر دستهبندی پدیدهها از سوی سازمان هواشناسی جهانی جزو دسته خرد نزدیک به میان مقیاس تعریف میشود. این پدیدهها طول عمر پایینی هم دارند، هماطور که بررسی طوفان تهران نشان داد کل طول عمر آن از بدو پیدایش، تا بلوغ و از بین رفتن آن کمتر از دو ساعت طول کشید. سرعت آن هم در کمتر از ۱۵ دقیقه از ۳۰ کیلومتر بر ساعت به ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت رسید. پیشبینی همچنین پدیدههایی امکانات خاص خود را میطلبد و اگر اعتبارات مورد نظر فراهم شود ما نیز در صددیم امکانات لازم را فراهم کنیم.
یک روش که برای پیش بینی این نوع پدیدهها در جهان مورد استفاده قرار میگیرد حالبینی(Nowcasting) است. در این روش جو به طور مداوم پایش میشود و به محض شکل گیری یک پدیده، بر روی آن تمرکز میشود. وقتی این پدیده مشاهده شد دیگر نمیتوان به آن پیشبینی (Forecasting) گفت زیرا بر اساس دیدبانی و پایش به اطلاعاتی دست یافته شده است. بُرد حال بینی حداکثر تا ۶ ساعت است و برای بهره بردن از چنین امکانی، ادوات خاصی از جمله رادارهای هواشناسی مورد نیاز است. اگر یک شبکه راداری فعال در منطقه بدون نقاط کور وجود داشته باشد این پایش به خوبی انجام میشود. اما در حال حاضر ما این شبکه پایش کامل را نداریم.
در حال حاضر وضعیت کشورمان از نظر دستیابی به رادارهای هواشناسی چگونه است؟
- هشت رادار داریم که بخش غربی کشور را پوشش میدهد و برنامهریزی شده تا به تعداد ۲۰ رادار برسیم و کل کشور را تحت پوشش شبکه اصلی قرار بدهیم. این شبکه به یک شبکه فرعی نیز نیاز دارد زیرا کشور ما توپوگرافی (مکاننگاری) ویژهای دارد و به دلیل وجود پستی و بلندیهای زیاد نقاط کور آن نیز در شبکه اصلی زیاد خواهد بود. این نقاط کور توسط یک شبکه راداری دیگر تکمیل میشود که به آن شبکه راداری فرعی میگویند و برد رادارهای آن کوتاهتر است و این دو در کنار هم میتوانند پوشش راداری کاملی را در اختیار قرار دهند و دادههای راداری در حالبینی مورداستفاده قرار میگیرند.
برخی معتقدند رادار موجود در شهر پرند ناخواناست. متولی برطرف شدن این مشکل چه سازمانی است؟
- بر روی برخی رادارهای هواشناسی نویزهایی وجود دارد که ما برای آنها از واژه نویز مزاحم استفاده میکنیم. به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عنوان مسئول این موضوع نیز اعلام شده که روی این رادارها نویز وجود دارد اما متاسفانه تاکنون اقدام عملی برای برطرف شدن آنها انجام نشده است.
در حادثه طوفان تهران معاون وزیر ارتباطات تداخل امواج هواشناسی با امواج وایفای را علت عدم توانایی هواشناسی در پیشبینی حادثه طوفان تهران دانست و حتی پیشنهاد شد که دکلهای سازمان هواشناسی از تهران خارج شود. از نظر شما این حرف تا چه حد کارشناسی و عملی است؟
- این حرفها قطعا کارشناسی نشده است. رادار چیزی نیست که بتوان آن را جابه جا کرد. برای ساخت رادار تهران که روی کوه قرار دارد نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان هزینه شده است. اگر به پرند بروید این رادار در کنار شهر جدید پرند و بر روی کوه قابل مشاهده است و اگر در آن منطقه نباشد امکان پوششدهی وجود ندارد. رادارها در مکانهایی قرار میگیرند که پوشش حداکثری داشته باشند و چنین مناطقی اغلب بدون امکانات هستند. پس باید امکاناتی از جمله برق، جاده و حتی آب به این مناطق برده شود. همین موارد در کنار هم باعث میشوند هزینه سنگینی برای این کار پرداخته شود. وظیفه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی این است که این حدودها را رعایت کند، ضمن اینکه پهنای باند رادارهای ما بینالمللی هستند، همه از آن استفاده میکنند و باید حفظ شوند.
مکانیابی این رادارها چه زمانی صورت گرفت؟
- شکل گیری اولین رادار مربوط به حدود ۱۰ سال پیش است اما نمیتوان گفت مکانیابیها اشتباه صورت گرفته است زیرا در حال حاضر هشت رادار در کشور داریم که مشغول فعالیتند. در این مکانها مطالعات هواشناسی انجام میشود و رادارها پوششی از منطقه را به دست میدهند تا پدیدهها از طریق رادار رصد شوند. در این حالت دیگر به بحث پهنای باند فرکانس پرداخته نمیشود و پیشنهادها و انتقادهایی هم که در رابطه با پهنای باند مطرح شده به نوعی پاک کردن صورت مسئله است که این رویکرد صحیح نیست، بلکه باید راه حلی ارائه داد. اگر هم امواج رادارهای هواشناسی با امواج وایفای تداخل دارند سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مسئول پیگیری و برطرف کردن آن است اما این معضل تاکنون حل نشده و نویزها همچنان باقی هستند.
آقای پرهیزکار برای بالا بردن صحت پیشبینیهای هواشناسی چه راهکارهایی وجود دارد؟
- صحت پیشبینیها به چند عامل وابسته است. نخست باید توان پردازش خود را بالا ببریم زیرا امروزه دنیا به سمت مدلینگ رفته و همه پدیدهها و حرکتهای جو را مدل میکنند. این مدلهای ریاضی پیچیدگیهای خاص خود را دارند و حل آن دشوار و نیازمند بالا رفتن توان پردازشی است. نیروی کارشناسی نیز رکن دیگر مورد نیاز برای بالا رفتن صحت پیشبینیهاست. نیروی کارشناسی است که باید تمام این سیستمها را راهبری کند. در نتیجه میتوان گفت توسعه در سختافزار و نرم افزار دو رکن اصلی هستند که در کنار هم به بالا رفتن توان کشور در حوزه هواشناسی کمک میکنند.
پیشرفت کند و توسعه نیافتن هواشناسی در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته دنیا به دلیل کمبود اعتبارها و بودجهای است که به سازمان هواشناسی تعلق میگیرد؟
- بله، میتوان گفت مشکل بودجه اعتباری کشور منجر به چنین مشکلاتی شده است.
ارتباطات سازمان هواشناسی با سایر کشورها در سطح جهان چگونه است؟ آیا فعالیت های هواشناسی از استاندارد خاصی تبعیت میکند؟
- سازمان هواشناسی جهانی (WMO) یکی از زیرمجموعههای سازمان ملل (UN) و مسئول سازماندهی سازمانهای هواشناسی ملی است. در واقع همه سازمانهای هواشناسی ملی از جمله سازمان هواشناسی ایران عضو این سازمان میشوند و سیاستهای کلی در ارتباط با جو و هواشناسی در سطح جهان در این سازمان برنامهریزی و اجرا میشود. یکی از مباحثی که در این سازمان جهانی طرح میشود تبادل داده و اطلاعات است. در واقع تبادل دادهها بین کشورها بخشی از فرایند پیشبینی در هر کشوری است و زمانی این امر محقق میشود که همه کشورها از یک استاندارد واحد پیروی کنند. هواشناسی ایران نیز در پایش از همان استاندارد جهانی پیروی میکند زیرا اگر اینگونه نباشد دادههای ایران در سازمان هواشناسی جهانی حذف میشوند. بخش دیگر به پردازش دادهها مربوط است. این بخش مربوط به حوزه ملی است و برای مثال سازمان جهانی موظف نیست امکاناتی مانند رایانههای قوی را در اختیار ما قرار بدهد اما میتوانیم از این سازمان درخواست کنیم دورههایی را در کشور برگزار کند.
ایران یکی از مراکز آموزشی منطقهای سازمان هواشناسی جهانی است و دارای مجوز RTC (مرکز آموزش منطقهای) است. سالهاست در این مرکز دورههای آموزشی مختلفی برگزار میشود و در همین قالب میتوان با تقبل هزینهها درخواست کنیم که سازمان هواشناسی جهانی اساتیدی را به کشور بفرستد. علاوه بر این بعضی مراکز در دنیا نیز وجود دارند که سازمان هواشناسی جهانی آنها را مکلف به توزیع برخی محصولاتشان میکند. برای مثال خروجی مدلهای جهانی که به کمک آن کل کره زمین مدل میشود از جمله این محصولات هستند.
در ایران مدل جهانی (global model) نداریم و مدلی که از آن استفاده میکنیم مدلهای منطقه محدود (limited area model) هستند. برای اجرای اینها به خروجی مدلهای جهانی نیاز داریم. گامهایی نیز برای ساخت مدل جهانی برداشته شده اما تکنولوژی آن بالاست و هزینه زیادی هم نیاز دارد با این حال مطالعات اولیه آن آغاز شده است.
آیا مجمعی برای رد و بدل شدن اطلاعات و دستاوردهای سازمان هواشناسی در سراسر جهان وجود دارد؟
- در حال حاضر سازمان هواشناسی ایران به یکی از مراکز پخش دادههای هواشناسی در سطح منطقه تبدیل شده است که اطلاعات را از کشورهای اطراف میگیرند، پخش جهانی میکنند؛ از سوی دیگر اطلاعات جهانی را میگیرند و دوباره در منطقه پخش میکنند. مرکز سامانه اطلاعرسانی جهانی در اصطلاح هواشناسی جهانی جیسک (global information system center) نامیده میشود و در حال حاضر ایران یکی از جسیکهای سازمان هواشناسی جهانی است که امسال به بهرهبرداری رساندیم و فعال شد. نکته مهم این است که این برنامه توسط ایرانیان نوشته شده و سازمان هواشناسی جهانی نیز بررسیهای لازم را انجام داده و جیسک ما را تایید کرده است.
در حال حاضر دادهها را از کشورهای افغانستان، عراق، سوریه و خودمان میگیریم و پخش میکنیم و اضافه کردن کشورهای دیگری مانند تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان را نیز در برنامه جیسک ایران قرار دادهایم. /
----------------------------------------------------
گفتگو: المیرا صابر نعیمی
نظر شما