به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، با وقوع زلزله کرمانشاه، به‌يک‌باره در گفت‌وگوها و بحث‌هاي مردمي و شبکه‌هاي اجتماعي بحث‌هاي داغي درباره اين دو شيوه شکل گرفت؛ عده‌اي کمک به چهره‌هاي شناخته‌شده و اشخاص مورد اعتماد خودشان را نشانه بي‌اعتمادي به نهادي رسمي دانستند و گروهي ديگر آن را بخشي از سرمايه اجتماعي کشور توصيف مي‌کنند. کدام نظر درست است؛ آيا واقعا اعتماد عمومي از نهادهاي رسمي سلب شده يا شاهد شکل جديدي از اعتماد و سرمايه اجتماعي در جامعه هستيم؟
در همين مدت برخي با اشاره به واريز چند صد ميليون پول به حساب چهره‌هاي شناخته‌شده آن را اصلي‌ترين دليل براي عدم اعتماد به نهادهاي رسمي مانند هلال‌احمر تعبير کردند، اما اين در حالي است که مسئولان هلال‌احمر مي‌گويند ميزان واريز کمک‌هاي نقدي به اين سازمان بي‌سابقه بوده و حتي از زلزله ورزقان هم بيشتر شده است.
نوع امداد و کمک‌رساني به زلزله‌زدگان کرمانشاه در روزهاي اول و دوم کاستي‌هاي زيادي دارد که بايد در فرصت ديگري به تفصيل به آن پرداخت، اما همين موضوع با پوشش گسترده‌اي که در شبکه‌هاي اجتماعي پيدا کرد، مردم و گروه‌هاي مردمي را به تکاپو براي کمک انداخت.
اين‌گونه بود که با عکس‌ها و فيلم‌هايي که از مناطق زلزله‌زده در فضاي شبکه‌هاي اجتماعي منتقل مي‌شد، سيلي از انواع کالاها با محوريت چند کالاي اساسي شروع شد و حتي برخي از اخبار مبني‌بر ناامني در مسيرهاي منتهي به سرپل‌ذهاب اين روند را کند و متوقف نکرد.
اين روند همين حالا هنوز هم ادامه دارد و پليس راه را از عصر ديروز مجبور به توقف خودروهاي شخصي کرده است تا راه براي خودروهاي سنگين و برنامه ساخت و تحويل کانکس‌هاي اسکان موقت باز شود.
اين روند آن‌قدر قابل‌تأمل و حساس شده است که از روز قبل تاکنون بارها خبرگزاري‌ها و رسانه ملي در گزارش‌هاي متعدد زنده و با تصاوير هوايي عدم لزوم ارسال و حضور شخصي و بسته‌شدن مسيرهاي منتهي به کرمانشاه را يادآوري مي‌کردند. بارها از صبح پنجشنبه اعلام شد که منطقه زلزله‌ديده از اقلام خوراکي و بهداشتي و پتو اشباع شده و حالا با توجه به موج سرماي هفته جاري بايد براي سرپاکردن کانکس‌هاي موقت اقدام شود، اما راه‌ها بسته است و هنوز مردم در حال ارسال کمک‌هاي خود هستند.
عمده اين خودروها از نقاط مختلف کشور با تصميمات شخصي و بدون هماهنگي با هلال‌احمر يا سازمان‌هاي ذي‌ربط در مديريت بحران به اين منطقه آمده‌‌اند، اما در ترافيک سنگين متوقف مانده‌‌اند و خودشان جزئي از ترافيک شدهاند.
فارغ از اينکه چرا بايد هلال‌احمر جمهوري اسلامي ايران که در زلزله‌هاي کشورهاي همسايه همواره در خط مقدم کمک‌کنند‌گان است و همواره خبر و گزارش پربودن انبارها و آمادگي نيروهايشان در طول سال تکرار مي‌شود، بايد از همان روز اول، اعلام نياز براي کنسرو و پتو و خرما و لوازم گرمايشي کند. مردم ايران در حوادث مختلفي، از جمله زلزله ورزقان حضوري غيرسفارشي و انسان‌دوستانه داشته‌اند.
در باب اين نوع‌دوستي ايراني‌ها قصه‌ها و روايت‌ها و شعرها گفته‌‌اند، اما حالا اين نوع‌دوستي در توان شبکه‌هاي اجتماعي به n برابر رسيده است؛ نوع‌دوستي‌ای که متأسفانه همانند اقدامات مسئولان هلال‌احمر و مديريت بحران در نهايت بي‌برنامگي بود و هدايت دقيقي نداشته و ندارد. در اين ميان ورود هنرمندان و ورزشکاران و اشخاص مورد وثوق عموم مردم و اعلام شماره‌حساب و محلي براي جمع‌آوري کمک‌هاي غيرنقدي فضا را به سمتي متفاوت از حوادث قبلي برد.
صادق زيباکلام به‌عنوان شخصيتي در حوزه سياسي احساس کرد لازم است شماره‌حسابي را براي جمع‌آوري کمک‌هاي مردمي اعلام کند. علي دايي، فوتباليست محبوب، شخصا شروع به جمع‌آوري کمک‌هاي غيرنقدي کرد و حسابي را براي کمک‌هاي نقدي اعلام کرد و شخصا هم در مناطق زلزله‌زده حاضر شد.
بسياري از هنرمندان و ورزشکاران حتي با به‌حراج گذاشتن مدال‌ها و آثار هنري خود شروع به کمک به زلزله‌زدگان کردند. برخي از گروه‌هاي مرجع و معروف مردمي نظير جمعيت امام علي(ع) به شکلي مستمر با اطلاعيه‌هايي شفاف شروع به جمع‌آوري کمک‌ها و هدايت نوع کمک‌ها کردند و همه اينها در حالي بود که هلال‌احمر به‌عنوان مسئول اصلي در امداد و کمک‌رساني به حادثه‌ديدگان در منطقه حضور داشت و با برنامه‌اي مستمر کار جمع‌آوري کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي را هم شروع کرد.
باوجوداين، اين حرکت نسبتا موازي بين هلال‌احمر و ساير ارگان‌هاي حمايتي دولتي و گروه‌ها و اشخاص و مردمي که براي اولين‌بار در اين سطح اتفاق افتاد و رسانه‌اي هم شد، اين برداشت را هم دامن زد که اعتماد مردم به ارگان‌هاي دولتي کم شده و ازاين‌رو شروع به ارسال کمک‌هاي غيرنقدي خود و انتخاب اشخاصي معتبر از بين خودشان براي فرستادن کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي‌شان کردهاند.
آنچه در اين روند رخ داد، ابعاد مختلفي دارد که از جهت ابعاد مثبت بسيار و از جهت برخي ابعاد منفي بايد مورد ارزيابي قرار گيرد و به اين سؤال جدي پاسخ داده شود که آيا علت حرکت‌هاي خودجوش مردم در کمک به زلزله‌زدگان کرمانشاه عدم اعتماد به ارگان‌هاي دولتي و به‌خصوص هلال‌احمر بوده است؟
سيدحميد جمال‌الديني، معاون آموزش و پژوهش و فناوري جمعيت هلال‌احمر، مي‌گويد نبايد اين ورود بي‌سابقه مردم در کمک به هم‌وطنانشان را منفي ارزيابي کرد.
او مي‌گويد: هر اتفاق و روندي که به افزايش اعتماد و سرمايه اجتماعي در هر جهتي کمک کند بايد تقويت و حمايت شود و مي‌افزايد: هرکدام از گروه‌هاي اجتماعي و مردمي، ان‌جی‌اوها و اشخاص معروف که براي کمک به زلزله‌ديدگان پيش‌قدم شدهاند درواقع کار مديريت بحران را سهل کردهاند و اينکه کشوري افرادي مانند علي دايي و مؤسساتي مانند جمعيت امام علي(ع) را داشته باشد که در چنين مواقعي اين‌گونه جريان‌سازي کنند، يک فرصت و يک سرمايه اجتماعي است.
او حضور گروه‌هاي مرجع را براي جذب منابع مردمي و افزايش مشارکت اجتماعي يک فرصت و نه تهديد براي هلال‌احمر قلمداد کرد و گفت: زماني بايد بترسيم که مردم دچار بي‌تفاوتي شوند.
او با قبول بسياري از انتقادات به هلال‌احمر که بايد جداگانه ارزيابي شوند، تصريح کرد: در عرصه‌هايي که حوادث طبيعي رخ مي‌دهد ولي عملکردها بعضا غيرطبيعي هستند، بسياري از موضوعات مهم جولانگاه رقابت و مسابقه افراد و گروه‌ها براي عرض‌اندام اعتماد و سرمايه اجتماعي جامعه نسبت به خودشان مي‌شود. در اين چند روز هم در مواردي اين اتفاق رخ داد و بايد تأکيد کنيم که زلزله نبايد جولانگاه اعتبار افراد و نهادها شود و سنجيدن اعتماد عمومي در چنين شرايطي خطاست.
او مي‌گويد زلزله کرمانشاه اولين زلزله‌اي است که با کنشگري مردم در فضاي مجازي همراه شده است و بسياري از تحولات در منطقه زلزله‌ديده و بيرون از منطقه، تحت‌تأثير اين دو مقوله رخ داده است و مي‌افزايد: نزديک به ٤٠ ميليون کاربر اينترنتي با سرعت بسيار در انواع شبکه‌هاي اجتماعي در اين چند روز فعال بوده‌‌اند و اين اتفاق مي‌تواند نوعي مانور براي حوادث احتمالي بعدي باشد و تجربه‌هاي خوبي از آن کسب کرد.
جمال‌الديني تأکيد دارد با وجود اتفاقات مختلفي که همراهي شبکه‌هاي اجتماعي در زلزله داشته است، نبايد به اين حضور و همراهي مردم به عنوان سرمايه اجتماعي صدمه وارد کنيم و بهتر است اين توجه و دلسوزي را به شکل کنترل‌شده و هدايت‌شده پيش ببريم تا از اين شمشير دولبه بيشترين استفاده را داشته باشيم.
او در‌عين‌حال در پاسخ به اين پرسش که چرا همان گروه‌هاي مردمي و اشخاص معروف و معتبر براي ارسال و هدايت کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي ارگان‌هاي دولتي را معرفي نکردند، گفت: اين تجربه براي خود ما هم متفاوت و جديد بود؛ هرچند در نهايت اين کمک‌ها با همراهي و هدايت ارتش و سپاه و هلال‌احمر منتقل شدند؛ اما اين انتخاب در رأي افراد و گروه‌ها وجود داشته است و ضرورت اعتمادسازي را بيشتر مي‌کند تا اقدامات و مسيرهاي ارسال و دسترسي‌ها را با شفافيت بيشتري پيش ببريم.
معاون جمعيت هلال‌احمر مي‌گويد: وظيفه هلال‌احمر کمک به آسيب‌پذيرترين افراد در زماني است که بيشترين نياز را دارند و پس از آرامش نسبي محيط، سراغ شرايط مشابه ديگر مي‌رود و آن‌وقت گروه‌ها و نهادهاي مختلف حمايتي مي‌توانند اقدامات بعدي را انجام دهند. به همين دليل هلال‌احمر هيچ‌گاه گروه‌هاي مردمي و داوطلب کمک را رقيب خود نمي‌داند؛ چراکه عملکرد هلال‌احمر متفاوت از عملکرد گروه‌هاي ديگر است.
از سوي ديگر، حميدرضا اندام، سرپرست سازمان داوطلبان هلال‌احمر، درباره رقم دقيق کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي مردم به هلال‌احمر در زلزله اخير، مي‌گويد هنوز عددی نهايي و قطعي از کمک‌ها نداريم و شايد در اين هفته عدد اعلام شود. او در‌عين‌حال مي‌گويد: رقم کمک‌هاي مردمي در اين زلزله با وجود برخي شايعات در کاهش کمک‌هاي مردمي، چند برابر حداقل در زلزله ورزقان بوده است.
او گفت: مشارکت مردم در ارسال کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي بي‌نظير بود و هنوز هم اين کمک‌ها ادامه دارد و به‌محض کاهش کمک‌ها در فرصتي کوتاه، رقم دقيق کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي اعلام مي‌شود. اندام مي‌گويد: انبارهاي هلال‌احمر در کرمانشاه پر و کاميون‌هاي حاوي کمک‌ها بلافاصله در حال انتقال کمک‌ها هستند. او مي‌گويد ميزان کمک‌هاي مردمي ارسال‌شده براي هلال‌احمر، در مقايسه با کمک‌هايي که گروه‌هاي مردمي و اشخاص فرستاده‌‌اند، قابل مقايسه نيست.
منبع: روزنامه شرق/ معصومه اصغری
نظر شما