در نهایت نخستین کلنگ احداث راه‌آهن ایران در ۲۳ مهر سال ۱۳۰۶ در تهران به زمین زده شد و همزمان عملیات ساختمانی راه آهن از مرکز و شمال و جنوب آغاز گردید.
سرانجام عملیات ساخت راه‌آهن ایران در سوم شهریور سال ۱۳۱۷ خاتمه یافت و کار حمل و نقل مسافر و بار آغاز شد. طول راه آهن سراسری ایران در آن سال در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر بود که ازبندر امام خمینی (شاهپور سابق) در جنوب به بندر ترکمن در شمال متصل می‌شد.
راه آهن سرتاسری ایران نام راه آهنی است که در اوایل قرن حاضر از جنوب تا شمال ایران کشیده شد. این راه آهن بندر شاهپور (بندر امام خمینی فعلی) در ساحل خلیج فارس را به بندر شاه (بندر ترکمن فعلی) در ساحل دریای مازندران وصل می‌کرد.
در ۲۳ مهرماه ۱۳۰۶ اولین کلنگ ساختمان راه آهن سراسری در تهران محل فعلی ایستگاه تهران برزمین زده شد و از همان وقت رسما ساختمان راه آهن از سه نقطه جنوب و مرکز و شمال آغاز گردید. راه آهن سراسری در ۲۷ مرداد ماه ۱۳۱۷ بپایان رسیده و دو خط شمال و جنوب در ایستگاه سمیه به یکدیگر متصل و در روز سوم شهریورماه ۱۳۱۷ این خط با تشریفات خاصی رسما افتتاح و بهره برداری آن شروع شد.
* متن زیر برگرفته از کتاب قزاق ترجمه و نوشته محمود پورشالچی است که اسناد وزارت خارجه فرانسه در آن برهه از تاریخ ایران را دستمایه پژوهش خود قرار داده است. در این بخش نیز نویسنده اشاره‌ای کوتاه به گشایش راه‌آهن سراسری ایران در زمان پهلوی اول دارد.
پاریس ۲۲ اوت ۱۹۳۸ شماره ۱۸۱
تلگراف به تهران از وزیر امور خارجه: به تلگرام شماره ۱۵۶ جواب می‌دهم. تلگراف شادباش بهنگام برای شما ارسال خواهد شد.
تهران ۲۳ اوت ۱۹۳۸ شماره ۱۶۵
تلگراف به پاریس: امروز شاه از طریق وزیر امور خارجه‌اش به من گفت: شاه با یک هیات امروز تهران را جهت گشایش خط سراسری ترک گفت.
رضا شاه در تاریخ ۲۵ ماه اوت ۱۹۳۸ (پنجم شهریور ۱۳۱۷) آخرین پیچ و مهره (از طلا) راه‌آهن را در محل سفید چشمه شهر اراک محکم کرد و با قطع نوار سه رنگ استفاده از راه‌آهن سراسری را اجازه داد و اولین قطار راه‌آهن که از بندر شاهپور حرکت کرده بود به طرف تهران رهسپار گردید. وی این روز را از روزهای افتخار برای ملت ایران تلقی نمود و گفت آرزوی هشتاد ساله ایرانی برآورد شد. دولت‌های انگلستان- شوروی- چکسلواکی- سوئد- بلژیک- ایتالیا- آمریکا- ترکیه- مصر- عراق- ژاپن- لبنان- سوریه و فرانسه پایان کار راه‌آهن را تهنیت گفتند.
تهران- ۲۶ اوت ۱۹۳۸ - شماره ۱۶۵
تلگراف به پاریس- روزنامه‌های امروز تهران در صفحه اول خود تلگرام شادباش رییس‌جمهوری فرانسه و پاسخ رضا شاه را چاپ کردند. این تبادل تعارفات دوستانه بین دو دولت تاثیر بسیار مطلوبی گذاشت. شاه امروز صبح با قطار سلطنتی جهت گشایش راه‌آهن عزیمت کرد. فردا بعدازظهر در بازگشت به تهران یک ضیافت مجلل و مفصل رسمی ترتیب خواهد یافت که از روسای هیات‌های سیاسی دعوت شده است.
آلبربودار؛ وزیر مختار فرانسه در ایران گزارش بسیار مفصلی درباره تاریخچه راه‌آهن در ایران و امتیازهایی که به خارجیان داده شده در ده صفحه همراه با بریده روزنامه‌ها به تاریخ سی‌ام ماه اوت به شماره ۱۵۱ جهت وزارت امور خارجه فرانسه ارسال داشت. این گزارش متضمن چگونگی عملیات فنی برای ساختمان راه‌آهن است.
طول خط ۱۳۹۴ کیلومتر که ۱۰۰۰ کیلومتر آن در کوهستان‌ها با ارتفاع دو هزار متر بنا شد و ۲۲۴ تونل ساخته‌اند. به علاوه ۴۷۰۰ پل و ۹۰ ایستگاه راه‌آهن من جمله ایستگاه راه‌آهن فوزیه. در ساختمان راه‌آهن ۱۱۱۰۰۰ تن ریل و ۲۵۰۰۰۰۰ تن تراورس به کار رفته و پنجاه هزار کارگر مدام مشغول بوده‌‌اند.
در کتاب روابط ایران و دانمارک چاپ سال ۱۳۴۳ در کپنهاک اطلاعات دقیقی در مورد ساختمان راه‌آهن ایران داده شده بدین قرار:
جمع مخارج ساختمان راه‌آهن ششصد میلیون تومان
تعداد کارگران و کارمندان اوج کار ۵۵۰۰۰ نفر
طول مدت ساخت راه‌آهن پنج سال و چهارماه
افتتاح رسمی در ۵ شهریور ۱۳۱۷ (۲۵ اوت ۱۹۳۸)
نظر شما