به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، هوانوردی از جمله علوم پیشتاز است و در راس پیشرفت‌های فناوری قرار دارد. از همین رو لازم است که متولیان آن همواره خود را با پیشرفت فناوری و رشد دانش هماهنگ کنند. بخش‌های مختلف هوانوردی در ایران متولیان متفاوتی دارد، و نظارت و راهبری فعالیت‌های فرودگاهی و ناوبری هوایی بر عهده شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران است.

اما این شرکت خود نیز از بخش‌های متفاوتی تشکیل شده که هر کدام سهمی را از هدایت جریان هوانوردی در آسمان کشور ایفا می‌کنند. در این گفت و گو به سراغ صمد آقاجانی، مدیرکل مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران رفته‌ایم تا با اداره کل متبوع او و فعالیت‌هایش بیشتر آشنا شویم.

آقاجانی کاردان مخابرات هواپیمایی و کارشناس ارشد کامپیوتر گرایش نرم افزار است. او ۱۶ سال سابقه فعالیت در شرکت فرودگاه ها را داشته و از سال ۹۵ مدیرکلی اداره مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی را بر عهده دارد. در ادامه مشروح گفت و گو با او را از نظر می‌گذراید:

اداره کل مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی را معرفی کنید.

این اداره کل از حدود ۴ سال پیش از دو بخش تشکیل شده است. دفتر نوسازی و فناوری اطلاعات یکی از این دو بخش است از سال ۱۳۸۶ شروع به کار کرده بود و اداره مهندسی مخابرات هوانوردی که سال ۱۳۲۸ فعالیت خود را آغاز کرده، بخش دیگر است.

اداره مخابرات هواپیمایی قدمت زیادی دارد و همزمان با تاسیس سازمان هواپیمایی کشوری در ایران، به عنوان اولین واحد عملیاتی این سازمان فعالیت خود را آغاز کرد. کار این اداره در گذشته ایجاد ارتباط بین سیستم‌ها و ایستگاه‌های زمینی در صنعت هوانوردی بوده است. امروز نیزاداره کل مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی  همان ارتباط‌ها را میان فرودگاه‌های مختلف و بخش‌های مختلف عملیات هوانوردی با بهره‌گیری از فناوری روز ایجاد می‌کند.

اطلاعاتی که مربوط به ایمنی پرواز و برنامه‌ریزی پرواز می‌شود، همه در داخل شبکه این اداره کل جابجا می‌شود. این اطلاعات ایرلاین‌ها، خلبان‌ها، کنترلر‌ها، دیسپچرها و مسافران را راهنمایی می‌کند و تسهیلات لازم را در اختیارشان قرار می‌دهد.

به عنوان مثال ایرلاین‌ها برای برنامه‌‌ریزی و طرح‌ریزی پرواز، اطلاع از مسیر، وضعیت هواشناسی و ... به اطلاعاتی که از سوی اداره کل مخابرات و فناوری اطلاعات منتشر می‌شود، احتیاج دارند.

چه بخش‌هایی از شما خدمات دریافت می‌کنند؟

امروزه با ادغام مخابرات هواپیمایی و فناوری اطلاعات، یک جهش قابل مشاهده و قابل فخر برای کشور اتفاق افتاده است. ما فناوری اطلاعات را وارد عملیات هوانوردی کردیم و توانستیم سیستم‌ها و نرم‌افزارهای جدیدتر و بیشتری را برای ارائه خدمات به بخش‌های مختلف صنعت ارائه کنیم.

این مرکزی که اکنون در آن حضور داریم، قلب تپنده جریان اطلاعات هوانوردی است. این مرکز با ۷ کشور خارجی مستقیما ارتباط دارد. تمام فرودگاه‌های داخلی، ایرلاین‌ها و هر موسسه‌ای که عملیات پرواز انجام می‌دهد یا به نحوی به این فعالیت مربوط شده و اطلاعات مربوطه را لازم دارد، باید از این مرکز خوراک اطلاعاتی بگیرد.

خیلی بخش‌ها هستند که از ما سرویس می‌گیرند و بخش‌هایی هم وجود دارند که ما از آن‌ها اطلاعات می‌گیریم.

به عنوان مثال بانک‌های جهانی مانند بانک جهانی هواشناسی و بانک جهانی نوتم را تغذیه می‌کنیم. همینطور به صورت برعکس اطلاعات گرفته و به مشتریان ارائه می‌کنیم.

نمود خدمات شما در فرودگاه چیست؟

خدمات این اداره کل در داخل ترمینال‌ها به صورت واضح و مشخص نمود دارد. یکی از این نمودها که به عنوان خدمات به ثبت رسیده است و کد ارائه خدمت از سازمان مدیریت دارد، تابلوهای اعلان پرواز هستند. این تابلوها اولین چیزهایی هستند که مسافر در فرودگاه با آن مواجه می شود.

نرم افزای که این تابلوها را مدیریت می کند، نرم افزاری است که داخل اداره کل به همراه یک شرکت ایرانی تهیه شده است.  این نرم‌افزار که اکنون پایه اطلاعتی سایر بخش‌ها است و در ۲۵ فرودگاه کشور نصب شده است، نرم افزار بسیار موفقی است، چراکه چه از نظر سرویس دهی و چه از منظر اقتصادی بسیار بهینه است.

در بخش‌های دیگر ترمینال نیز خدمات اداره مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی نمود دارد.

به عنوان مثال پذیرش مسافر شبکه‌ای دارد که به سیستم های مختلف متصل است و گردش این اطلاعات را اداره مخابرات تضمین می‌کند. ایجاد بسترهای ارتباطی در داخل فرودگاه‌ها، ارائه اینترنت رایگان در ترمینال‌ها و هر فعالیتی که به خلبان‌ها، دیسپچرها، کنترلر‌ها، مدیران فرودگاه و ترمینال‌ها و مسافران اطلاعات می‌رساند، از بستری استفاده می‌کند که این اداره کل تهیه کرده است.

ما همه تلاشمان را می کنیم که صف‌ها کم شود، مسافر مسیر خود را راحت تر پیدا کند، و کنترل‌ها راحت تر پروازها را کنترل کند.

چه تخصص‌هایی در اداره شما فعالیت می‌کنند و چند نفر در این اداره مشغول به کار هستند؟

چندین تخصص در اداره کل مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی مشغول فعالیت هستند. مهندسی مخابرات هواپیمایی که رشته خاص شرکت فرودگاه هاست و در دانشکده صنعت هوانوردی تدریس می‌شود، گرایش های مختلف نرم‌افزار، IT و سخت افزار در مهندسی کامپیوتر، و گرایش‌های مربوط به مهندسی صنایع در این اداره کل فعال هستند. تعداد نیروهای این اداره کل در سطح کشور ۳۱۳ نفر است.

در سخنان خود اشاره به «جهش قابل ملاحظه» کردید، این جهش در چه حوزه‌ای اتفاق افتاده است؟

از جمله کارهایی که می‌توان در این مجموعه به آن افتخار کرد، سیستم گسترده تبادل اطلاعات است که در تمام کشور فعالیت می‌کند. تمام سیستم‌هایی که به شبکه ‌FTN وصل هستند با این نرم‌افزار فعالیت می‌کنند. این نرم‌افزار تماما تولید داخل کشور، و به صورت دقیق‌تر تولید اداره کل مخابرات و فناوری هوانوردی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران است.

با تولید این نرم‌افزار به صورت صفر تا صدی در داخل کشور ۱۵ میلیارد ریال صرفه جویی اقتصادی انجام شد و این از جمله جهش هایی است که پس از ادغام مخابرات و فناوری اطلاعات به وجود آمده است.

مثال دیگر نرم‌افزار است که از منابع مختلف تولید داده هوانوردی که مربوط به موجودیت پرواز است، اطلاعات دریافت کرده و کار تحلیل داده انجام می‌دهد. نظامی تهیه شده که همه این داده‌ها را دسته بندی و پردازش کرده و پیش‌بینی ترافیک انجام می‌دهد.

این سیستم پیش‌بینی ترافیک هوایی در چند ساعت آینده را انجام می‌دهد. این سیستم بسیار گرانقیمت است و در کشورهای دیگر با قیمت‌های هنگفت به فروش می‌رسد. نرم افزار پیش‌بینی ترافیک هوانوردی از جمله سیستم‌های تصمیم‌یار به شمار می‌رود که در تصمیم‌گیری به مدیران، کنترلرها و بخش‌هایی که به صنعت مربوط هستند، کمک می‌کند و حتی پیشنهاد تصمیم می دهد. تهیه این نرم‌افزار جهش بسیار قابل ملاحظه‌ای بود.

به عنوان یک مثال دیگر باید بگویم جمع‌آوری طرح‌های پروازی پیش از این به صورت کاغذی انجام می‌گرفت. قابلیت ارزیابی یا فرم چکینگ وجود نداشت. فرم به صورت دستی توسط ایرلاین پر می شد، توسط واحد‌های ایمنی پرواز تایید می‌شد و در فرودگاه چک و وارد شبکه می‌شد.

به همت اداره کل مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی این فرآیند وارد شبکه شد. این اقدام در برنامه‌ریزی پرواز نقش به سزایی دارد. با استفاده از اطلاعات تهیه شده توسط این نظام اداره کل مهندسی هوایی می تواند تصمیم بگیرد که چه ترافیکی را بپذیرد و یا نشست و برخاست‌ها را چگونه برنامه‌ریزی کند.

از طرفی این نظام هزینه‌های رفت و آمد و خطا در فرم را کاهش است، چراکه اکنون پیش از تایید در شبکه قابلیت اصلاح وجود دارد.

همچنین نظامی به نام طرح پرواز الکترونیکی تولید کرده‌ایم که تماما تولید داخل است و حدود ۵ میلیارد ریال صرفه جویی اقتصادی را موجب شده است.

به غیر از این چند سامانه، سامانه های فراوان دیگری نیز تولید می‌کنیم و توسعه می‌دهیم.

به غیر از توسعه نرم‌افزار، آیا اقدامی در جهت توسعه سخت‌افزاری نیز صورت گرفته است؟

در هوانوردی زمان ارزش بسیار زیادی دارد و توقف عملیات در سیستم‌های هوانوردی قابل پذیرش نیست. در صورت بروز این اتفاق نظم ترمینال‌ها و نظم فضایی هوایی کشور مختل شده و حتی ممکن است مخاطره ایجاد شود.

برای آنکه بتوانیم حداکثر خدمت رسانی را داشته باشیم، مجبور بودیم زیرساخت‌های اداره کل مخابرات و فناوری اطلاعات هوانوردی را گسترش دهیم چراکه فقط توسعه نرم‌افزار کارساز نیست.

به همین علت ما دو بانک داده که در داخل شرکت فرودگاه ها قرار دارد را تجهیز کرده از نظر منابع پردازشی و منابع ذخیره سازی هر دو بانک داده را در سال ۹۶ ارتقا دادیم.

همچنین یک سایت دیگر نیز پیش بینی شده که به عنوان بازیابی زمان فاجعه با فاصله از این مرکزاحداث می‌شود و اگر هر دو بانک داده با مشکل مواجه شوند، بانک داده سوم برخط شده و تمام سرویس های عملیاتی را از محل دیگری ارائه خواهد داد. این بانک داده در سال ۹۷ به بهره برداری خواهد رسید.

از سوی دیگر برنامه ریزی‌هایی کردیم که شبکه هیچگاه قطعی نداشته باشد. همچنین برای آنکه  بتوان به مناطقی که پوشش یا جایگزین در آنجا وجود ندارد، خدمات رسانی کنیم،. با کمک شبکه BPS همراه پوشش ایجاد کردیم که که اگر ارتباطات داخلی قطع شد، بتوانیم ارتباطات دیگری داشته باشیم.

اکنون شبکه انتقال اطلاعات هوانوردی کاملا امن است و گسترش نیز داده شده است.

و سخن پایانی؟

اگر هر بخشی خود را اصلاح کند، تمام بخش‌ها بدون نیاز به هماهنگی اصلاح می شوند. ما تمام تلاشمان اصلاح بخش خودمان بوده است.