به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، یازدهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در سالجاری (۹۷) به ریاست عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، دبیری محمدسعید ایزدی معاون شهرسازی و معماری و با حضور اعضای اصلی شورا؛ نمایندگانی از وزارتخانه‌های کشور، صنعت، معدن، تجارت، جهاد کشاورزی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیرو، دفاع، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان میراث‌فرهنگی کشور، سازمان برنامه و بودجه، و دیگر اعضای اصلی و همچنین نمایندگان استانی شورا با بررسی دو طرح ویژه رود دره فرحزاد و طرح ویژه اراضی موسوم به آبشار ۲ مشهد، برگزار شد.

در جلسه ساماندهی محور فرحزاد که با حضور نمایندگانی از شورای شهر و همچنین شهرداری تهران برگزار شد با کلیات طرح موافقت شد و مقرر شد تا برخی از ملاحظاتی که برخی از اعضای اصلی شورا داشتند در طرح لحاظ شده و به صورت مصوبه، ابلاغ شود.

در همین رابطه محمدسعید ایزدی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، اعلام کرد: روددره فرحزاد در ۲۲۰ هکتار و در سه پهنه سکونتگاهی با دارا بودن بستر طبیعی بررسی شد و با طرحی که شهرداری تهران ارایه کرد پیوستی زیست محیطی برای آن در نظر گرفته شده است. همچنین به دلیل قرارگیری این رود دره در کنار دو گسل جدی شهر تهران مباحث تدقیق و پدافند غیرعامل نیز برای طرح لحاظ خواهد شد.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، گفت: امروز در یازدهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با کلیات طرح ساماندهی محدوده فرحزاد موافقت شد و به دلیل برخی از دغدغه‌هایی که اعضای اصلی شورا برای حفاظت از روددره فرحزاد داشتند مقرر شد تا طرح از سوی دبیرخانه با لحاظ موارد درخواستی تکمیل و به شهرداری تهران، ابلاغ شود.

پیش‌بینی شبکه حمل و نقل عمومی نیز در این طرح از دیگر موارد مورد تایید اعضای اصلی شورا در یازدهمین جلسه بود.

فرحزاد از محله‌های تاریخی شمال تهران، سکونتگاهی در مسیر جاده امامزاده داوود ودر مجاورت رودخانه فرحزاد بوده وبه مرور زمان با توسعه پایتخت، به محدوده شهر تهران ملحق شده است. این محله با وسعت تقریبی ۲۲۰ هکتار، شامل حوزه پیرامونی رود دره، عرصه سکونت و محور گردشگری است که رویکرد اصلی در مواجهه با فرحزاد، ارتقاء هویت اجتماعی و مشارکت مردمی، حفاظت از میراث طبیعی و تاریخی، احیاء و باز زنده سازی، ساماندهی نظام کالبدی و عملکردی محدوده با حداقل دخل و تصرف است.

امکان مشارکت اجتماعی بر اساس حس تعلق ساکنین، پیشینه تاریخی، امکان دسترسی به شبکه بزرگراهی، پتانسیل مناسب اکو توریسم از قابلیت های محدوده بوده و وجود فضای های ناامن و روند فزاینده آنها، نارضایتی مردم، وجود شغل های کاذب، نفوذپذیری پایین و تهدید ساخت و سازهای مسکونی از محدودیت های محدوده به شمار می‌آید. 

پیروز حناچی معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران نیز در نشست فوق، اعلام کرد: رود دره‌های تهران یکی از ماموریت‌هایی است که در طرح جامع نیز به آن اشاره شده است. تلاش کردیم با رویکرد جدید شهرداری تهران، توجه به ملاحظات زیست محیطی را لحاظ کنیم و به احیای رود دره ها توجه ویژه داشته باشیم.

وی ادامه داد: به یاد دارید که ده (روستای) فرحزاد در چند دهه اخیر ۲۴ ساعته زنده بود و زمانیکه جاده امامزاده داود کشیده نشده بود این روستا یکی از روستا‌هایی بود که مدخل ورودی محور امامزاده داود بود و زمانیکه جاده امامزاده داود کشیده شد و اتوبان یادگار امام عملا محدوده فرحزاد را به قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرد اتفاقاتی در این محله افتاد و تبدیل به یک جزیره فراموش شده، شد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران افزود: هم‌اکنون نیز به نظر می‌رسد در سه پهنه اصلی؛ روستا، ادامه رود دره که خارج از محدوده تهران قرار می‌گیرد و ادامه رود دره در محدوده تهران، باید موضوع را تعقیب کنیم. تلاش شده است در روستا به معماری شمیرانات نزدیک شویم و آن عدم و نهی ای را که ناشی از کاهش ساخت و سازها در این باغات است با ایجاد کیفیت بهتر تعقیب کنیم. البته تعداد زیادی از این پلاک ها سند ندارند و قطعا مشکلات محدوده بافت‌های فرسوده (بافت های ناکارآمد) را خواهند داشت که با تشریک مساعی که در خصوص استفاده از مزیت‌های بافت فرسوده غیر از حرائم تشویقی برای این محدوده است، امیدواریم بشود اینکار را تعقیب کرد.

همچنین شرایط خاصی برای ایجاد یک محور گردشگری- طبیعی حتی تا امامزاده داود برای کسانی که بخواهند پیاده این محور را طی کنند، وجود دارد و چشم اندازی است که در طرح تعقیب می کنیم. با توضیحاتی که ارایه شد اگر یکپارچگی را تعقیب کنیم این امید می‌رود که اقتصادی که از این محله رخ بربسته است و موجب توسعه فقر در ده کن شده است، برگردد. محلی‌های کن نیز بسیار علاقمندند زودتر این طرح به تصویب برسد.   

بنا بر این گزارش، ساماندهی محور شهری فرحزاد در بند ۱۷ جدول "ب" پیوست شماره ۴ سند اصلی طرح جامع مصوب شهر تهران (۱۳۸۶) به عنوان برنامه ساماندهی عرصه‌ها و محورهای شهری و یکی از طرح‌های موضعی توسعه شهری تهران معرفی و مرجع تصویب نهایی شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران تعیین شده است. بر این اساس، طرح مذکور پس از طی مراتب بررسی در کمیسیون ماده ۵ شهر تهران طی نامه شماره ۱۴۱۴۵۴۶ / ۱۱۴ مورخ ۱۳۹۶.۱۲.۱۴ با عنوان طراحی شهری محدوده واجد ارزش فرحزاد و اراضی پیرامون (احیا و ساماندهی فرحزاد)، جهت طی مراتب بررسی و تصویب نهایی به دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری رسید و در دستور کار جلسه ۹۷.۳.۱ کمیته تخصصی قرار گرفت. به دنبال آن طی جلسات کارشناسی دبیرخانه کمیته، جزئیات طرح پیشنهادی شامل آثار کیفی ناشی از تغییرات پهنه‌بندی، نحوه و میزان بارگذاری ساختمانی و جمعیتی، ضوابط پیشنهادی برای باغات در مقایسه با دستورالعمل ماده ۱۴ قانون زمین شهری و اثرات اعمال بند ۱ صورتجلسه ۵۰۰ کمیسیون ماده ۵ شهر تهران (مورخ ۱۳۹۰.۱۰.۲۶) با عنوان  دستورالعمل نحوه تهیه طرح های ویژه در زیرپهنه G۳۲۳، بررسی و نتیجه به همراه عناوین قابل توجه در تحقق پذیری ساماندهی کیفی محور فرحزاد و بافت پیرامون در جلسه مورخ ۹۷.۵.۳ کمیته ارایه شد.

جزئیات صورتجلسه کمیته فنی فنی ۳ (کمیته معماری، طراحی شهری و بافت های واجد ارزش) که توسط کارشناسان آن دفتر قرائت شد به شرح زیر است:

بر اساس گزارش دبیرخانه کمیته و گزارش جمع بندی مشاور از مباحث جلسات قبلی، طرح مصوب کمیسیون ماده ۵ شهر تهران به شرح سابقه فوق بررسی و مقرر شد موارد اصلاحی و تکمیلی زیر در طرح ملاحظه شود:

۱. اصول ثابت ساماندهی محور فرحزاد به عنوان معیار اصلاحات و تدوین اسناد تکمیلی به شرح زیر است:

اول: احیا و توسعه سیستماتیک و متعادل منطبق بر ظرفیت مکانی و توان اکولوژیک و ظرفیت های محیط زیست به لحاظ جمعتی پذیری و بارگذاری برای ارتقای زیست پذیری

دوم: به رسمیت شناختن حقوق شهری ساکنین بافت ارزشمند محله فرحزاد با مرکزیت هسته تاریخی و تامین نیازهای واقعی از شیوه‌های غیرکالبدی بر مبنای نظام حقوقی شفاف و توجه به اصل تعادل بین اکوسیستم روددره و محیط شهری به عنوان معیار پایداری و زیست‌پذیری محله.

سوم: احیا و صیانت از یکپارچگی سازمانیابی کالبدی-فضایی- اقتصادی کل محدوده اکولوژیک رود دره فرحزاد شامل؛ بافت ارزشمند فرحزاد، حرائم کیفی و کیفی رود دره و باغات فرحزاد و حوزه بلافصل آن به ویژه اراضی دره حسنک (محدوده جنوبی بزرگراه یادگار امام)

۲. با توجه به ضرورت احیاء یکپارچگی سازمان فضایی و عملکردی همچنین به جهت ارتباط ماهوی و ساختار طبیعی محدوده طرح پیشنهاده (به مساحت تقریبی ۲۲۰ هکتار۹ با اراضی دره حسنک (به مساحت ۱۳۴.۲ هکتار واعق در جنوب بزرگراه یادگار امام) لازم است، موضوع بازنگری بند ۴ صورتجلسه شماره ۵۳۳ کمیسیون ماده ۵ شهر تهران مورخ ۱۳۹۳.۹.۲۴ به جهت نحوه و میزان بارگذاری فراتر از توان اکولوژیک رود دره و بافت پیرامونی و تاثیرات نامطلوب آن در دستور کار دبیرخانه کمیسیون ماده ۵ قرار گرفته و پس از طی مراتب قانونی توسط شهرداری تهران به جهت ملاحظات یکپارچگی محدوده‌های مذکور، جهت تصویب به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ارسال شود.

۳. به منظور تحقق پذیری طرح ساماندهی محور فرحزاد لازم است برنامه عملیاتی و الویت بندی اجرایی به همراه پیش‌بینی نحوه تامین مالی هزینه‌ها در موارد زیر با محوریت شهرداری تهران تهیه و طبق رویه‌های قانونی مربوطه اقدام شود:

۳-۱. تدوین الگوی مدیریت تقاضای نوسازی در حوزه سکونت از روش‌های غیرکالبدی و با ماهیت تسهیلگری با هدف تامین نیازهای ساکنان بافت ارزشمند فرحزاد.

۳-۲. ایجاد سازمان اجرایی فرابخشی کل محدوده فرحزاد برای مدیریت، اجرا و بهره‌برداری، (به تفکیک بافت ارزشمند، رود دره و باغات فرحزاد و حوزه بلافصل آن به ویژه اراضی دره حسنک) برای تضمین تحقق‌پذیری.

۳-۳. تدوین و اجرای برنامه عملیاتی و اولویت‌بندی اجرایی پیشگیری از تهدیدات زلزله و رانش زمین.

۳-۴. تدوین و اجرای برنامه عملیاتی و اولویت بندی اجرایی رفع آسیب‌ها و ارتقای امنیت اجتماعی با همکاری نهادها و دستگاه‌های متولی تهیه.

۳-۵. تدوین دستورالعمل طراحی و اجرای پارکینگ در محدوده طرح با توجه به ملاحظات زیست‌محیطی.

۴. ضمن تایید و تاکید بر محتوای پیوست زیست‌محیطی طرح پیشنهادی (شامل: الگوهای رفع آسیب‌ها، تعریف پهنه‌های حفاظتی برای بهره‌برداری اکوتوریسم، الگوی مدیریت چشمه‌های کوهستان و مظهر قنات‌ها، الگوی تصفیه محلی فاضلاب، باز رویانی پوشش گیاهی بومی، الگوی مشارکت ذینفعان و ذی‌نفوذان در اجرای طرح های مبتنی بر صیانت از محیط زیست، الگوی دسترسی به آب رود دره و تنوع دید و منظر با هدف پاسخگویی به نیاز روانی ارتباط با طبیعت از طریق طراحی بستر رود دره، الگوی مدیریت زیست بوم، ارتقای نقش رود دره از طریق باز کردن کریدور و افزایش سرعت جریان هوا و پیشگیری از تهدیدات)، لازم است برنامه عملیاتی و اولویت بندی اجرایی ژینایی اکولوژیک و صیانت از محیط‌زیست و طبیعت رود دره با عنوان پهنه مدیریت زیست‌بوم بر مبنای توان اکولوژیک رود دره و بافت شهری پیرامون فرحزاد ظرف مدت ۳ ماه توسط شهرداری تهران تهیه و به مرحله اجرا گذاشته شده و گزارش تحقق‌پذیری آن حسب مورد به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران گزارش شود.

۵. در خصوص باغات محدوده فرحزاد- در هر پهنه و زیرپهنه ای که واقع شده باشند و با استناد به بند ۱-۷-۲ سند اصلی مصوب طرح جامع شهر تهران (۱۳۸۶) و ویژگی های محیط زیستی منحصر به فرد رود دره لازم است هرگونه ساخت بنا و نوسازی صرفا در حد توان اکولوژیک منطقه باشد.

۶. هرگونه احداث خیابان و بزرگراه و مسیر عبور خط مترو به نحوی که حرایم رود دره را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد ترانشه و سد بر کریدور اکولوژیک منطقه شود، ممنوع است.

۷. به منظور ساماندهی بافت واقع در حریم خطوط فشار قوی و به جهت تاثیرات نامطلوب تاسیسات مذکور در کیفیت زندگی بافت مسکونی فرحزاد، موضوع انتقال خطوط برق فشار قوی پس از بررسی های فنی و امکان سنجی با همکاری مشترک وزارت نیرو و شهرداری صورت گیرد.

۸. لازم است پهنه بندی، ضوابط و مقررات و نقشه های طرح در چهارچوب های بندهای فوق، بازنگری و اصلاحات به شرح زیر صورت گیرد:

۸-۱. در باغات محدوده فرحزاد حد نصاب تفکیک برای باغات یک هکتار و حداکثر میزان سطح اشغال ساخت بنا و نوسازی با شرط رعایت حریم طبیعی درختان و ممنوعیت قطع درخت در هر شرایطی طبق ضوابط زیر پیشنهاد می شود:

برای قطعات کمتر از ۱۰۰۰ مترمربع، حداکثر ۵ مترمربع سازه سبک با مصالح بومی با حداکثر یک طبقه روی زمین.

برای قطعات بیشتر از ۱۰۰۰ مترمربع حداکثر ۱۰% با حداکثر ۲ طبقه روی زمین و تا سقف زیربنای همکف ۳۰۰ مترمربع.

۸-۲. با توجه به اهمیت حفظ یکپارچگی باغات در محدوده طرح و تثبیت کاربری‌های وضع موجود و صیانت از حرائم رود دره فرحزاد لازم است عرصه ویژه C و F و بارگذاری پیشنهادی حذف و در چهارچوب اصول ثابت پیش گفته اصلاح شود.

۸-۳. با توجه به ویژگی های زمین شناسی پهنه گسلی موجود در شمال محدوده فرحزاد ضروری است نقشه های طرح بر اساس آخرین ابلاغیه دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری و بخشنامه شماره ۰۲ / ۱۰۰ / ۲۴۶۵۰ مورخ ۹۵.۵.۳۰ وزارت راه و شهرسازی به روز رسانی شود.

۸-۴. به منظور اعمال نظارت و کنترل بر تقاضاهای ساخت و سازهای خارج از برنامه طرح ساماندهی فرحزاد به ویژه توسط تعاونی‌های مسکن نهادها و سازمان‌ها و امکان احصاء و اعمال انضباط شهری لازم است لایه اطلاعاتی مربوطه در نقشه‌های طرح شامل محدوده‌های مجاز و غیرمجاز استقرار بنا و فعالیت، محدوده‌های تملک و حرایم طبیعی رود دره و باغات کل محدوده فرحزاد و موقعیت گسل‌ها (تدقیق شده) بارگذاری شود.

۸-۵. به منظور ملاحظه ویژگی های اکولوژیک و ضرورت‌های حاصل از مطالعات محیط زیست در خصوص جریان آب‌های زیرسطحی لازم است ضمن حذف ضابطه طبقه تشویقی، ضوابط ساخت یا نوسازی در کلیه پلاک‌های محدوده فرحزاد به نحوی اصلاح شود که تعداد طبقات از سه طبقه روی زمین، بیشتر نباشد. در خصوص احداث زیرزمین لازم است به صورت موضعی با توجه به موقعیت پلاک و امکان سنجی مبتنی بر ظرفیت‌های لایه‌های زیرسطحی توسط مرجع صدور پروانه تعیین تکلیف شده و در هر صورت احداث زیر زمین بیشتر از یک طبقه توصیه نمی‌شود.

۸-۶. با توجه به ضرورت پیشگیری از تهدیدات ساخت و ساز در اراضی شمالی دره فرحزاد واقع در حریم شهر تهران لازم است احکام سلبی لازم در رابطه با صیانت از حرائم طبیعی و تکالیف قانونی دستگاه های مسئول مورد تاکید قرار گیرد.

۸-۷. در محدوده فرحزاد با هدف صیانت از بافت ارزشمند محله، عدم اعمال هرگونه تغییر در مرفولوژی بافت موردتاکید بوده و لازم است الگوی توده گذاری محله صرفا مطابق الگوی ارگانیک بافت و در یک نظم یکپارچه با کل بافت باشد. به این منظور لازم است ضوابط و کدها و دستورالعمل‌های طراحی با ملاحظه این موضوع در طرح بازنگری شود. همچنین در مرحله صدور مجوز ساخت یا نوسازی لازم است محتوای دستور نقشه برای طراحی معماری قطعات موردتقاضا از الگوی هماهنگ با کل در تمامی جنبه های ترکیب کالبدی، سازمان یابی فضایی با زمینه بافت، سیما و منظر و نحوه دسترسی تبعیت نماید.

۸-۸. لازم است کاربری های تثبیت شده طرح تفصیلی شهر تهران در طرح پیشنهادی بازبینی و تدقیق شده و عینا در نقشه‌های طرح لحاظ شوند.

۹. ضروری است با محوریت شهرداری تهران، مدیریت نیاز آبی محیط‌زیست رود دره فرحزاد از طریق آزادسازی و رهاسازی چشمه‌های بالادست، هدایت و بازیابی پساب‌ها و فاضلاب‌ها، احیای قنوات و نظارت بر مصرف جریان آب رود دره توسط وزارت نیرو، آزادسازی تعرض به منابع طبیعی در بالادست ارتفاعات فرحزاد توسط وزارت جهاد کشاورزی، جلوگیری از فعالیت معدنی توسط وزارت صنایع و معادن، عملیاتی شده و گزارش آن حسب پیگیری به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ارایه شود.