به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دوازدهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به ریاست وزیر راه و شهرسازی، به دبیری محمدسعید ایزدی دبیر شورا و با حضور اعضای اصلی شورا؛ نمایندگانی از وزارتخانه‌های کشور، صنعت، معدن، تجارت، جهاد کشاورزی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیرو، دفاع، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان میراث‌فرهنگی، سازمان برنامه و بودجه، همچنین نمایندگان استان قزوین و اعضای دو  انجمن مردم نهاد؛ انجمن توسعه حیات شهر و انجمن دوستداران یادمان با بررسی سه دستورِ بررسی مغایرت‌های اساسی با طرح جامع شهر قزوین، طرح ویژه محله بلاغی قزوین- امتداد خیابان شهید انصاری‌شرقی و حفاظت از باغستان قزوین در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی، برگزار شد.

 محمدسعید ایزدی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در این جلسه به ارایه سوابقی از طرح پرداخت و  اعلام کرد: موضوع خیابان شهیدانصاری‌شرقی در محله بلاغی یکی از مغایرت‌های طرح جامع با طرح تفصیلی است. در طرح تفصیلی خیابانی ۳۵ متری از محله بلاغی که یکی از محلات تاریخی شهر قزوین است عبور می‌کرد و به دلیل تخریب‌هایی که در محله و در بافت تاریخی ایجاد کرد با ادامه اجرای آن از سوی شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، مخالفت شد.

ایزدی افزود: در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران این موضوع به عنوان یک مغایرت بحث و مقرر شد تا در ادامه اجرای آن، تجدیدنظر شود.

معاون معماری و شهرسازی ادامه داد: اینکار به شرکت عمران و بهسازی سابق (شرکت بازآفرینی شهری امروز) واگذار شد تا طرحی برای محله بلاغی تهیه کنند و تغییر نقش خیابان به عنوان یک خیابان محلی و مجهز با تاکید بر حفاظت از بافت تاریخی برای آن تهیه شود.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در ادامه گفت: طرح توسط مشاور طرح تهیه و با لحاظ اصلاحاتی در کمیسیون ماده ۵ استان به تصویب رسید.

به گفته این مقام مسئول، در طرح پیشنهادی خیابان ۳۵ متری کنار گذاشته شد و بر اساس مسیر پیشنهاد مشاور، هم مسیر پیشنهادی با امکان دسترسی‌هایی که وجود داشت و هم عرض آن، تغییر کرد. در عین‌حال با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از پلاک‌ها تملک شده بود یک پوسته ۱۴ متری در استان به جمع‌بندی رسید و پیشنهاد شد. در جلسه شورا، قصد مشاور طرح این است که در پوسته موجود، امکان حداکثری را برای عبور اتومبیل در خیابان ۶ متری تعیین کند تا از عبوری شدن خیابان جلوگیری شود.  ایزدی ادامه داد: با طرحی که مشاور پیشنهاد کرده است این خیابان (انصاری در محله بلاغی) تبدیل به یک خیابان محله ای و مجهز می شود که هم می تواند خدمات محله ای ارایه دهد و هم از تخریب بافت تاریخی و بناهای واجدارزش جلوگیری می کند.

به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، تلاش بر این است تا هم از تخریب آثار تاریخی واجد ارزش، پیشگیری شود و هم بتوان پاسخ حقوق مکتسبه‌ای که بر اساس طرح تفصیلی بخشی از آن توسط شهرداری اجرا شده داده شود.

ایزدی با تاکید بر اینکه جراحتی که بر محله بلاغی وارد شده باید ترمیم شود، خاطرنشان کرد: بلاتکلیفی نسبت به اسناد موجود، ضررهای بیشتری را بر این محله وارد می‌آورد. بنابراین باید یک سند مشترک با تاکید بر حفظ یکپارچگی و  توجه به بناهای تاریخی و آثار واجد ارزش هرچه سریعتر تدوین شود و به تصویب برسد.

وی تصریح کرد: درخواست من این است که هرچه سریعتر به اشتراکی در قالب سند قانونی در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران دست یابیم که در آن درخواست‌های استان، مبنی بر حفظ یکپارچگی و همچنین سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مبنی بر حفاظت از بناها و آثار واجد ارزش، رعایت شود.

محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در این جلسه تصریح کرد: رفتار ما با مرکز تاریخی باید رفتاری در قالب عرف های پذیرفته شده دنیا باشد. قزوین نیز یکی از مراکز تاریخی بسیار مهم است که باید مراکز باارزش آن حفظ شوند.

به گفته طالبیان، حریم مسجد بلاغی، حریم بقعه آمنه خاتون، آب انبارهای تاریخی، خانه شاه سلطنه، گذر ساعتچی، خانه معروف آقانجفی که آب انباری هم در آن وجود دارد و خانه آقازاده، خانه‌های ارامنه از جمله خانه کسمایی (میرمیران) از بناهای واجدارزش هستند که باید مشاور طرح و همچنین شورای عالی بر حفاظت از آنها در تجدیدنظر خیابان انصاری در محله بلاغی به آن توجه کنند و از تخریب آنها ممانعت بعمل آورند.

وی همچنین تصریح کرد: تعدادی از خانه های پلاک به پلاک در محله بلاغی هستند که بسیار باارزش اند و حتما باید حفظ شوند بدین معنا باید برخی از نقاط خیابان سنگفرش شود و محل عبور پیاده باشد.

در ادامه جلسه، مدیرکل دفتر معماری، طراحی و بافت های واجد ارزش و دبیر کمیته فنی ۳ شورا روندی از جلسات کمیته فنی ارایه کرد و گفت: طی مصوبه ۹۴.۲.۱۵ شورای‌عالی شهرسازی و معماری با خیابان انصاری به دلایلِ منافات نقش مسیر با استقرار ناگزیر کاربری‌ها و فعالیت‌های تجاری جاذب جمعیت، برهم خوردن یکپارچگی و انسجام راه به خاطر عرض ۲۴ متری که تا ۳۰ متری هم می‌رفت و غلبه حرکت سواره، تخریب بخشی از عرصه تاریخی ثبتی، عدم تناسب ویژگی های کاربری مسیر و ضوابط ساختمانی خانه های مجاور با نظام بافت تاریخی و اختلالی که در جریان زندگی معمولی مردم ایجاد می‌کرد و امنیت ساکنان محله، مخالفت شد.

مدیرکل دفتر معماری، طراحی‌شهری و بافت‌های واجدارزش ادامه داد: طی مصوبه طرح جامع قزوین نیز بندی به بافت تاریخی اختصاص پیدا کرد که در آن تاکید شده بود محله بلاغی مقیاس طراحی شهری است و با تاکید بر یکپارچگی و انسجام با بافت تاریخی محله بلاغی و حفظ عرصه های تاریخی تهیه شود.

به گفته دبیر کمیته فنی ۳ شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، این طرح طی دو جلسه به کمیته های تخصصی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رفت و یکبار در ۹۶.۲.۸ که چهاچوب طراحی شهری محله بلاغی بررسی شد.

صورتجلسات کمیته فنی ۳ درباره چهارچوب طراحی شهری بهسازی و تجدید حیات محله بلاغی قزوین به شرح زیر است:  

سوابق موضوع:

پیرو مصوبه مورخ ۳۰۰ / ۵۹۴۵ مورخ ۹۴.۲.۱۵ شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص اعلام مخالفت با احداث خیابان انصاری شرقی و لزوم بررسی و تعیین تکلیف پروژه مذکور در قالب طرح ویژه محله بلاغی و بنا بر درخواست شماره ۳۹۷۷ / ۶۰۰ /ص / ۹۶ مورخ ۹۶.۷.۱۶ شرکت عمران و بهسازی شهری در خصوص طرح پروژه مذکور در جلسه کمیته تخصصی، مضووع در جلسه هفتاد و هفتم کمیته مطرح و پس از بحث و تبادل نظر به شرح زیر تصمیم گیری شد.

صورتجلسه

۱. کلیات رویکرد و چشم انداز طرح که با توجه به حفظ هویت مسکونی محله، حفاظت از ارزش های تاریخی و فرهنگی، حفاظت و تقویت عرصه‌های عمومی متناسب با محله مسکونی، اجتناب از ایجاد مسیرهای عبوری و آرام‌سازی مسیرهای موجود تعیین شده است، مورد تایید قرار گرفت و مقرر شد، گزینه‌های ارایه شده، ضوابط، مقررات و سایر اسناد طرح بر اساس موارد زیر اصلاح و تکمیل شود.

۱-۱. حفاظت از کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی موجود در محله، اجتناب از ایجاد عوامل تهدیدکننده جریان زندگی محلی موجود و ایجاد زمینه های تقویت آن (به ویژه در زمینه شیوه حضور گردشگران در محل، ضوابط و مقررات نوسازی و سایر عوامل موثر)

۱-۲. تبیین هویت تاریخی محله و نحوه حفاظت از آن، شناسایی حدود تاریخی محله بلاغی، شناسایی ساختار تاریخی محله (ساختار سلجوقی)، عناصر تشکیل دهنده آن و بررسی امکان احیاء ساختاری مذکور در طرح، همچنین شناسایی ساختار قنات‌های موجود در محله و تدابیر تاریخی شهر در تامین آب.

۱-۳. تعیین تدابیر کنترلی در نحوه پیوند و اتصال محله به بافت پیرامون (حوزه فراگیر طرح- در مورد احجام و ارتفاع، نحوه دسترسی ها و...) به منظور حفاظت از هویت تاریخی محله و چشم اندازهای آن.

۱-۴. در نظر گرفتن قابلیت استفاده سواره از محورهای پیاده صرفا در مواقع ضروری (اورژانس و ...) و قابلیت کاربرد آن برای ساکنان محله در شرایط عادی.

۱-۵. ارایه ضوابط ساختمانی مشخص و شفاف (قابل استفاده برای شهرداری در صدور پروانه ساختمانی) در خصوص تراکم، سطح اشغال، حد نصاب تفکیک و تجمیع، نحوه توده‌گذاری، ویژگی های نما و... با توجه به معماری بومی شهر قزوین و ویژگی‌های محله بلاغی

۱-۶. ارایه الگوهای معماری هماهنگ با معماری بومی شهر قزوین و ویژگی های معماری محله بلاغی (عدم اکتفا به ضوابط ساختمانی)

۱-۷. ارایه ضوابط در خصوص تعمیر و مرمت بناهای موجود (عدم اکتفا به ضوابط نوسازی)

۱-۸. شناسایی بناهای واجد ارزش (ثبت شنده در فهرست آثار ملی) و ارایه ضوابط به منظور ایجاد زمینه های حفاظت و احیاء  آنها.

۱-۹. توجه به تامین ایمنی بناها و بافت های شهری با توجه به وجود خطر زلزله در شهر قزوین.

۲. ضروری است برنامه تحقق پذیری طرح (فرآیند اجرایی طرح مرمت شهری محله) تدوین شود.

۳. تعیین‌تکلیف بخش‌های مخروبه میانی محله، حاصل از بازگشایی خیابان انصاری شرقی، با توجه به تاثیرات سوء فضاهای مذکور بر محله و کیفیت جریان زندگی محلی در اولویت قرار گیرد.

۴. نقشه دقیق وضع موجود محله (به خصوص در بخش‌های تخریب و تملک شده جهت احداث خیابان انصاری شرقی) تهیه شده و به منظور امکان ارزیابی دقیق، گزینه‌ها بر روی نقشه دقیق وضع موجود، ارایه شود.

۵. به منظور ایجاد زمینه‌های محیط‌زیستی مناسب، جهت اجرای هرگونه طرح در راستای حفاظت و ارتقاء هویت محله، ضروری است احداث شبکه فاضلاب محله بلاغی در دستور کار نهادهای ذیربط قرار گیرد.

۶. در راستای اصلاح و تکمیل طرح بر اساس موارد موردنظر کمیته تخصصی، ضروری است آن بخش از موارد که در شرح خدمات مشاور لحاظ نشده است، توسط شرکت عمران و بهسازی شهری (کارفرمای طرح) به نحو متقضی تعیین تکلیف شود.

۷. گزینه‌ها و سایر اسناد طرح بر اساس صورتجلسه، اصلاح و تکمیل شده و جهت بررسی در کمیته به دبیرخانه ارسال گردد. همچنین با عنایت به مفاد بند ۴ مصوبه مورخ ۹۴.۲.۱۴ شورای‌عالی شهرسازی و معماری از تخریب بیشتر (حتی در پلاک‌های تملک شده) تا زمان تصویب طرح یکپارچه ویژه محله بلاغی اجتناب شود.

الله دادی: بعد از آن مصوبه کمیسیون ماده ۵ در تاریخ ۹۷.۴.۲۷ اخذ شد و مبنای تشکیل دومین کمیته تخصصی در تاریخ ۹۷.۶.۱۳ قرار گرفت. در جلسه فوق، دو طرح بررسی شد، ابتدا طرحی که مشاور برای این محور تهیه کرده بود و آنچه که مصوبه کمیسیون ماده ۵ بود هر دو موضوع در جلسه کمیته فنی بررسی شد.

صورتجلسه دوم کمیته تخصصی

اعضای کمیته ضمن تاکید بر آنکه طرح موضوع خیابان انصاری شرقی در کمیته تخصصی با هدف حفاظت از بافت ترایخی شهر قزوین در محله بلاغی و ممانعت از تکرار اشتباهات پیشین در احداث و بازگشایی مسیرهای عبوری در بافت های تاریخی (با توجه به اثرات سوء آن در حفاظت از سرمایه های اجتماعی، تهدید جریان زندگی محلی و آثار فضایی و کالبدی مترتب بر آن) بوده است و این رویکرد همچنان در بررسی طرح حاضر و سایر طرح های مشابه مورد تاکید و پیگیری است، طرح مصوب مورخ ۹۷.۴.۲۷ کمسیون ماده ۵ شهر قزوین را به واسطه:

۱. عدم پاسخگویی کامل به مسائل و الزامات مورد تاکید در مصوبه مورخ ۹۴.۲.۱۴ و ۹۴.۴.۲۲ شورای عالی به عنوان مسائل حاصل از احداث خیابان انصاری شرقی و حل نشدن برخی از چالش ها از جمله برهم خوردن یکپارچگی و انسجام بافت تاریخی محله بلاغی، اختلال در جریان زندگی محلی و آثار اجتماعی و کالبدی آن، اختصاص عرصه های به دست آمده از تخریب پلاک ها در مسیر پیشنهادی به کاربری های فضای سبز و خدماتی محلی

۲. مغایرت با ضوباط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حفاظت از بافت های تاریخی (بازگشایی مسیر، افزایش ارتفاع بناها، تخریب بناهای واجد ارزش و ...) و اعلام مخالفت صریح اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین

۳. جابجایی جمعیتی به واسطه تخریب پلاک‌ها در راستای بازگشایی مسیر (به عرض ۱۴ متر) و تاثیرات آن بر حفاظت از سرمایه‌های اجتماعی موجود در محله

۴. عدم‌هماهنگی ضابطه ساختمانی موردتاکید مصوبه کمیسیون ماده پنج (سه طبقه روی پیلوت) با الگوهای معماری در بافت های تاریخی و معماری بومی قزوین

۵. فقدان کاربری‌ها و فعالیت‌های خدماتی و عرصه های عمومی متناسب با نیازهای محله مسکونی و گردشگران

و با توجه به توضیحات ارایه شده توسط مشاور محترم، پاسخگوی الزامات تعیین شده در مصوبه های مورخ ۹۴.۲.۱۴ و ۹۴.۴.۲۲ شورای عالی و رویکردهای موردتایید کمیته در طرح پیشنهادی متناسب با محله مسکونی، اجتناب از ایجاد مسیرهای عبوری و آرام سازی مسیرهای موجود) تشخیص نداده و بر بررسی طرح پیشنهادی مشاور تاکید نمود.

با توجه به بررسی اجمالی طرح مشاور در مورد محور انصاری شرقی، موارد زیر در مورد طرح مذکور مورد تاکید است:

۱. تعیین تکلیف طرح فاضلاب محله (به منظور ایجاد زمینه های محیط زیستی مناسب، جهت اجرای هرگونه طرح در راستای حفاظت و ارتقای هویت محله)

۲. توجه به الگوهای معماری بومی در تعیین ضوابط و مقررات ساختمانی (سطح اشغال، نحوه توده گذاری، تعداد طبقات، نما و...)

۳. حفاظت از محورهای دید به سوی بناهای تاریخی، بناها و جداره های واجد ارزش.

پیگیری حقوقی اقدامات انجام شده بر خلاف بند ۴ مصوبه مورخ ۹۴.۲.۱۴ شورای عالی در مورد اجتناب از تخریب بیشتر، حتی در پلاک‌های تملک شده تا زمان تهیه طرح یکپارچه ویژه محله بلاغی مورد تاکید است.

گفتنی است در این نشست، انجمن توسعه حیات شهر و انجمن دوستداران یادمان ها نیز در جلسه فوق حضور یافتند.