محمد شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی مجموعه اقداماتی که آن مرکز در موضوع ایجاد سامانه پایش آتشفشان دماوند به عنوان دبیرخانه انجام داده و در دست انجام دارد، تشریح کرد و گفت: خوشبختانه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که مسئولیت کارگروه زلزله و مخاطرات زمین را دارد از مدت ها قبل مطالعه و تمرکز روی این موضوع را در دستور کار خود  قرار داد. در همین رابطه، نشست تخصصی را نیز مدتی قبل در مرکز داشتیم که به اطلاعات خوبی رسیدیم و این اطلاعات را به صورت عمومی در اختیار مردم قرار دادیم. همچنین در هفته گذشته، جلسه راهبردی تشکیل دادیم که در جلسه فوق، نمایندگان سازمان ها و نهادهای مرتبط و برخی از نمایندگان مجلس در آن حضور به هم رساندند تا با مسائلی و موضوعاتی که وجود دارد آشنایی پیدا کنند.

شکرچی‌زاده ادامه داد: در حال حاضر یک محل ایستگاه پایش آتشفشان دماوند از سوی سازمان هواشناسی برای این منظور پیشنهاد شده است که در هفته جاری ایستگاه های موجود را در آن منطقه نصب می کنیم. به همین منظور نیز مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یکی از دستگاه های شتاب نگار، سازمان نقشه برداری دستگاه ارتفاع سنجی و همچنین سازمان هواشناسی دستگاه های تخصصی خود را در منطقه نصب می کنند.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه سامانه پایش در ابتدا با دستگاه های موجود و امکانات فعلی تجهیز می شود و در آینده گسترش خواهد یافت، خاطر نشان کرد: موسسه ژئوفیزیک، پژوهشگاه زلزله، سازمان زمین شناسی نیاز به دستگاه های مجهزتری نسبت به آنچه که امروزه به آن مجهزند دارند تا بتوانند اطلاعات دقیق تری را از وضعيت فعالیت آن منطقه در اختیار قرار بدهند. به همین خاطر نیز موضوع تخصیص بودجه در مجلس برای سال آتی به جد پیگیری خواهد شد.

سازمان زمین شناسی متولی اصلی پایش آتشفشان دماوند است

این مقام مسئول با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کارهای ستادی و پشتیبانی را انجام می دهد و نقش دبیرخانه را برعهده دارد از سازمان زمین شناسی به عنوان متولی این موضوع نام برد و گفت: اطلاعات سازمان های مختلف و مرتبط به طور منظم در اختیار سازمان زمین شناسی قرار می گیرد و آن زمانی که سازمان زمین شناسی بر اساس مطالعات و جمع بندی به این نتیجه رسید که حالت غیرعادی در زمین است با توجه به پیش بینی  که از شدت کار خواهد داشت می تواند اعلام خطرهای لازم را به استان ها، شهرها و آبادی های مربوطه بدهد.

وی همچنین یادآور شد: بر اساس مطالعاتی که انجام شده، شهرهایی که اطراف منطقه هستند مثل تهران و شهرهای شمالی با خطرات مختلفی ممکن است مواجه باشند و هر کدام نیز دستورالعمل‌های خاص خود را دارند که در زمان لازم اطلاع‌رسانی‌های مربوطه انجام می‌گیرد.

شکرچی زاده در بیان ضرورت های تشکیل سامانه پایش و تخصیص بودجه مناسب برای انجام تحقیقات علمی در این زمینه، گفت: در کشورهای توسعه یافته از ابزار و تکنولوژی های نو در زمینه پایش بهره می برند و این کاری است که در آن کشورها از سال ها قبل آغاز شده است.

وی افزود: ما در ایران با اینکه سازمان ها و نهادهای مختلف مان از جمله سازمان زمین شناسی، سازمان نقشه برداری، موسسه ژئوفیزیک، پژوهشگاه بین المللی زلزله و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هر کدام به صورت مجزا دستگاه‌هایی را برای انجام پایش آتشفشان دارند اما کنار هم قرار نگرفته‌اند. این همگرایی و هم افزایی اتفاق نیفتاده و اطلاعات کنار هم قرار نگرفته اند که حتما باید اینکار انجام شود.

تلاش برای تخصیص بودجه مناسب به منظور پایش آتشفشان دماوند با همکاری مجلس

شکرچی زاده گفت: پیش بینی ما این است که ایستگاه اولیه را با دستگاه های اولیه مستقر کنیم و با توجه به اینکه اینکار بودجه قابل توجهی را نیز می خواهد بعدها بتوانیم بودجه سال لازم را در بودجه سال ۹۸ پیش بینی کنیم تا سازمان ها و نهادهای مختلفی که  در این کار دخیل هستند بتوانند با تخصیص بودجه و  اعتبارات دستگاه های لازم را خریداری کنند و  آرام آرام بتوانیم سامانه را گسترش و ایستگاه های پایش آتشفشان دماوند را توسعه دهیم.

وی همچنین هشدار داد: در ۱۰۰ کیلومتری شعاع زلزله امکان خطر وجود دارد و در این مساحت از کوه دماوند، جمعیت چندمیلیون نفری ساکن هستند. بنابراین ضرورت دارد سامانه‌های پایش را در منطقه مستقر کنیم و با استفاده از آن ایستگاه‌ها اطلاعات را مرتب به صورت آنلاین داشته باشیم و اگر زمانی یک حالت غیرعادی را مشاهده کردیم کار را پیش ببریم.

این مقام مسئول و دانشگاهی بر ضرورت اقدامات پیشگیرانه در رابطه با مخاطرات طبیعی قریب الوقوع تاکید کرد و گفت: در شهریورماه سالجاری سیلی در منطقه اتفاق افتاد که متخصصان علت مهم آن را افزایش قابل‌توجه حرارت در اطراف منطقه آتشفشان تعیین کردند. همچنین، سازمان هواشناسی افزایش درجه حرارت بیش از ۴ درجه را به صورت موثر در منطقه گزارش کرده است. اینها می تواند علائمی باشد که فعالیت آتشفشانی منطقه را نشان می دهد و در برداشت های دیگری که دستگاه های دیگر انجام دادند فعال بودن منطقه را نشان می دهد.

امکان اعلام وقوع آتشفشان ۳ روز قبل از حادثه اصلی وجود دارد

شکرچی‌زاده افزود: این بدان معنا نیست که در ماه‌های آینده مواجه با آتشفشان جدی خواهیم بود اما با توجه به دانش زمین شناسی و اطلاعات علمی و فنی که دستگاه های مختلف دارند اینها مخاطرات طبیعی قریب الوقوعی هستند که باید با دانش نسبت به رخداد آنها کمترین خسارت را ببینیم.

وی اعلام کرد: بر خلاف زلزله که دستگاه های هشدار تنها چند ثانیه قبل هشدار می دهند در آتشفشان با مجهز شدن به تکنولوژی های روز و دانش نوین می توانیم ۲ تا ۳ روز قبل هشدارهای لازم را بدهیم و منطقه را از سکنه خالی کنیم که همه اینها می تواند در کاهش اثرات آتشفشان احتمالی موثر باشد.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی همچنین گفت: ما یک منبع گرمایی قابل‌توجهی نزدیک به زمین در منطقه دماوند و کوه دماوند داریم. در بسیاری از کشورها از منبع گرمایی آتشفشانی برای تولید انرژی استفاده می‌کنند که اصطلاحا به آن زمین گرمایی یا ژئوترما می‌گویند. در جلسه ای که اخیرا در این مورد در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار شد نماینده ای از معاونت فناوری ریاست جمهوری شرکت داشت که در همان جلسه معاونت فناوری ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرد تا طرح های قابل اجرایی که در زمینه بهره مندی از منبع گرمایی آتشفشانی را برای تولید انرژی مورد حمایت قرار دهند.

وی با یادآوری این مطلب که ماگما در مناطق آتشفشانی نزدیک به سطح زمین است و این مورد در دماوند نیز وجود دارد، گفت: پروژه های زمین گرمایی می تواند موثر باشد و زودتر به نتیجه برسد. همچنین با توجه به اینکه در منطقه چشمه های آب گرم فراوانی وجود دارد نشان می دهد که در نزدیکی سطح زمین حرکت ماگمایی را داریم.

شکرچی زاده یادآور شد: رابطه نزدیکی بین زلزله و آتشفشان وجود دارد و هرکدام می تواند روی دیگری تاثیر داشته باشند. آتشفشان جدی می تواند گسل های فعالی که ما در اطراف داریم فعال کند. همینطور گسل های فعالی که ما در شرق تهران داریم از جمله گسل مشاء می توانند بر روی فعالیت آتشفشان منطقه تاثیر بگذارد.

گفتنی است، بر اساس مطالعات علمی و تحقیقاتی انجام شده آتشفشان قله دماوند جزو موقعیت هایی است که در جهان به عنوان آتشفشان فعال شناخته می‌شود و سابقه آتشفشان و خروج مواد مذاب از دماوند به صورت گسترده چند هزار ساله قبل برمی گردد.