به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، محمدسعید ایزدی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در نوزدهمین جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران با اعلام این مطلب که با کلیات طرح جامع زاهدان موافقت شد، اعلام کرد: طرح جامع زاهدان در برخی از جزئیات نیازمند اصلاحاتی جزئی با لحاظ مواردی است که برخی از اعضای شورای عالی شهرسازی و معماری داشتند که با این ویژگی با کلیات طرح جامع زاهدان موافقت می شود.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ادامه داد: با توجه به اینکه این طرح در کمیته‌های فنی متعددی بررسی شده است، مشاور و تهیه‌کنندگان طرح حتما باید در مورد محدوده شهری توجه و دقت بیشتری داشته باشند. همچنین با توجه به اینکه مهاجرتهای اکولوژیکی در منطقه ادامه دارد باید این مورد مهم نیز مدنظر باشد.

ایزدی همچنین در مورد تصویب طرح جامع زاهدان نیز گفت: از آنجا که طرح جامع زاهدان مدتهای مدیدی است که در دست بررسی قرار دارد اصرار شورا بر این بود که به شورا عالی بیاید و طرح موضوع شود که این موضوع همزمان شد با حضور استاندار جدید استان و به همین دلیل نیز شورای‌عالی اعلام کرد که ضمن تصویب کلیات طرح دو ماه به استاندار زمان داده می شود تا اگر موضوعاتی دارد به دبیرخانه شورا اعلام کند. 

وی اعلام کرد: مشکل اصلی زاهدان حاشیه‌نشینی است که سطح گسترده‌ای را در برگرفته است. 

ایزدی تصریح کرد: قرار شد تا استاندار موضع خود را در مورد سکونتگاه ها و زندگی گروه های کم درآمد در زاهدان اعلام کند و ظرف مدت دوماه به دبیرخانه شورای عالی ارایه کند.

ایزدی با اعلام اینکه حریم نیز در طرح جامع زاهدان پهنه‌بندی و سپس به شهرداری استان برای اجرا ابلاغ خواهد شد، گفت: نکاتی که ا عضای شورای عالی شهرسازی و معماری داشتند به صورتجلسه کمیته فنی افزوده می شود.

در جلسه فوق، تجریشی نماینده سازمان حفاظت محیط زیست نیز اعلام کرد: مشکل آب مشکل جدی استان سیستان و بلوچستان است. حیات زاهدان متصل به موضوع تامین آب استان است که امیدواریم مشکلات این استان در زمینه آب حداقل کمتر شود.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در بیان پیشنهادهای خود اضافه کرد: شاهد هستیم که کریدورهای گرد و خاک به سمت شهر می‌آید. توصیه‌ام این است که با کمک سازمان جنگل ها و مراتع بتوانیم کریدورها را شناسایی کنیم و بعدها اگر فضای سبز قرار است توسعه پیدا کند در مسیرها کریدورهای گرد و خاک باشد تا به این طریق اجازه ندهیم این گردو خاک‌ها به سمت شهر سرازیر شوند. همچنین در بحث بازیافت پساب باید تاکید شود آبی که مصرف می‌شود دوباره بتواند به چرخه مصرف بازگردد و بتواند توسعه‌ای برای فضای سبز به منظور جلوگیری از گرد و خاک در شهر باشد.

گوهری مدیرکل دفتر طرح های کالبدی وزارت راه و شهرسازی نیز در جلسه فوق اعلام کرد: بحث‌های مربوط به آب تنها مربوط به ناموجود بودن آب در منطقه نیست و پیشنهادم به شورای عالی این است که اگر امکان داشته باشد برای سیستان و بلوچستان طرح توسعه منطقه‌ای داشته باشیم.

این مسئول وزارت راه و شهرسازی ادامه داد: ما در زابل دو روستای تاریخی حمزه‌آباد و قلعه‌نو را داریم که الگوی مسکن آنها منطبق با شرایط محیطی منطقه و خانه‌هایی هستند گنبدی شکل با بادگیری در سقف که این دو بافت ثبت شده و حفاظت می‌شوند.

نماینده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در بیان نظرات خود اعلام کرد: محدوده بافت تاریخی شهر زابل تا قبل از ابلاغ طرح جامع شهر زابل از سوی سازمان میراث فرهنگی به دبیرخانه شورای عالی اعلام شده است.

نماینده سازمان برنامه و بودجه نیز در نشست فوق در بیان نظرات خود گفت: در رابطه با تراکم‌ها ضرورت تدقیق در نحوه استقرار زمینه های تراکمی و میزان جمعیت پذیری باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. همچنین، ساختار و استخراج بندی شهر در این تدقیق در نظر گرفته شود به گونه‌ای که هم مسائل پدافند غیرعامل و هم شرایط اقلیمی در آن اعمال شود.

نماینده وزارت کشور نیز اعلام کرد: محدوده شهر با شهرستان جدیدالتاسیس نیمروز تداخل دارد و همچنین حریم زابل با سایر شهرستان‌های همجوار تداخل دارد. ضرورت دارد تقسیمات کشوری اصلاح شود.

نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در جلسه فوق اعلام کرد: با توجه به محرومیت مردم شهرستان و بالابودن جمعیت جوان در شهر و از طرفی کمبود کار و مشکلات فرهنگی و فقر و همچنین نزدیکی به مرز باید تمهیدات زیادی در خصوص مسائل فرهنگی و هنری و تفریحی انجام شود. افزایش فضاهای فرهنگی، پارک ها و مکان های تفریحی تاثیر بسزایی در این موضوع، دارد.

صورتجلسه کمیته فنی ۵ شورای عالی درباره طرح توسعه و عمران (جامع) شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان به شرح زیر قرائت شد:

کمیته فنی شورای عالی طرح توسعه وعمران (جامع) شهر زابل مصوب مورخ ۱۳۹۷.۲.۹ شورای برنامه ریزی و توسعه استان سیستان و بلوچستان را در جلسات مورخ ۱۳۹۷.۸.۶، ۱۳۹۷.۸.۲۷، ۱۳۹۷.۹.۱۱، ۱۳۹۷.۹.۱۷ و ۹۷.۹.۱۸ مورد بررسی قرار داد و پیشنهادهای زیر را جهت اخذ تصمیم به شورای عالی ارایه کرد.

۱. کمبود آب به عنوان چالش اصلی زابل حیات شهری آن را با مخاطره جدی روبه رو ساخته است که مهمترین آن مهاجرفرستی شهر و عدم توانایی آن در حفظ رشد طبیعی جمعیت است. در حالیکه شهر طی دهه های منتهی به سال های ۷۵ و ۸۵ نرخ رشد حدود ۳ درصد را تجربه کرد، در دهه ۸۵ تا ۹۵ با نرخ رشد منفی ۱۵ درصد روبه رو شد.

حفظ و  تداوم حیات شهری زابل به عنوان مهمترین و قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شهری واقع در شمال سیستان و بلوچستان ضرورتی انکارناپذیر است که علاوه بر کنترل حاشیه‌نشینی در اطراف زابل با ارایه خدمات لازم نقش بسزایی در حفظ جمعیت روستایی واقع در نوار مرزی خواهد داشت.

در حال حاضر، مهمترین و تنها منبع آب قابل تامین زابل حق آبه رودخانه مرزی هیرمند و چاه نیمه‌های چهارگانه هستند که متاسفانه در طی سال‌های اخیر به هیچ وجه محقق نشده است (از ۸۲۰ میلیون مترمکعب در سال گذشته فقط حدود ۳۰ میلیون متر مکعب وارد چاه نیمه ها شده است) ضمن اینکه به اذعان مسئولین وزارت نیرو اتکا به منابع آبی دیگر از جمله آب های ژرف و همچنین آب انتقال از دریا حداقل در کوتاه مدت و میان مدت بسیار بعید است.

بنابراین در راستای تکالیف قانونی موضوع ماده ۳۸ قانون برنامه ششم بر اقدامات سیاسی و اقتصادی و عمرانی لازم برای تثبیت و استمرار و افزایش حق آبه هیرمند در راستای تکالیف قانونی موضوع ماده ۳۸ قانون برنامه ششم بر اقدامات سیاسی و اقتصادی و عمرانی لازم برای تثبیت و استمرار و افزایش حق‌آبه هیرمند از طرق مختلف تاکید نموده، پیشنهاد می نماید شورای عالی از همه ظرفیت های قانونی در جهت انعکاس مخاطره مذکور به بخش های مختلف حاکمیت استفاده نماید.

قطعا بخشی از چالش مذکور در قالب تدابیر طرح جامع از طریق مدیریت فضای سکونت و فعالیت قابل مدیریت بوده و در پیشنهادهای طرح دیده شده است ولی بخش بزرگتر آن اساسا در حوزه تاثیر این طرح نبوده و توجه به آن در مقیاس ملی و منطقه ای را طلب می کند.

۲. با عنایت به اینکه طرح مصوب قبلی شهر زابل تا افق ۱۴۰۰ اعتبار داشته است، تجدیدنظر طرح و بازنگری طرح ۳ سال قبل از پایان آن در قالب طرح حاضر بناد به دلایل زیر از نظر کمیته فنی ضروری است:

۱-۲. مصوبه هیات وزیران در دی ماه سال ۱۳۹۱ مبنی بر تقسم سیاسی- اداری شهرستان زابل به چهار شهرستان شامل شهرستان‌های نیمروز، هامون، زهک و زابل که منجر به تداخل محدوده و حریم شهر زابل با مرزبندی شهرستان های نیمروز و هامون و بخش ها و دهستان های همجوار ایجاده نموده است.

۲-۲. تعارض شدید جمعیت پیش‌بینی طرح جامع مصوب سال ۱۳۸۶ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران(که ۲۱۶.۵ هزار نفر) با تحولات جمعیتی سال های اخیر شهر (سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر معادل ۱۳۴.۹ هزار نفر است)

۳-۲. تداخل محدوده طرح جامع مصوب با محدوده روستاهای مجاور شهر

۴-۲. مغایرت ضوابط و مقررات تراکم ساختمانی طرح جامع مصوب با شرایط وضع موجود شهر

۳. جمعیت شهر بر اساس سناریو حفظ رشد طبیعی شهر و کنترل مهاجر فرستی معادل ۱۸۳ هزار نفر برای افق ۱۴۱۰ موردتایید قرار گرفت.

۴. در خصوص الحاقات به محدوده طرح جامع قبلی مقرر شد:

۱-۴. همسو با مصوبه شورای برنامه‌ریزی و و توسعه استان الحاق روستاهای دارای کد آبادی واقع در بلافصل پیرامونی شهر مورد تایید قرار گرفت. تبعا این الحاق در مورد روستاهای دارای طرح هادی در حد طرح مصوب و در مورد روستاهای فاقد طرح در حد بافت کالبدی آنها خواهد بود.

۲-۴. به اذعان مسئولان شهر و علی رغم وجود ظرفیت خالی مسکونی در شهر به دلیل گرایشات خاص قومی ساخت و سازهای مسکونی در خارج از محدوده شهر و پیرامون محلات عرفی شهر شکل گرفته‌اند و عملا توسعه‌های مسکونی پیشنهادی طرح جامع قبل امکان تحقق ندارد. بنابراین ضمن موافقت با الحاق ساخت و سازهای واقع در خارج از محدوده شهر (صرفا در حد بافت کالبدی موجود و مطابق مصوبه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان) مقرر شد با بررسی و تایید اداره کل راه و شهرسازی استان توسعه مسکونی پیشنهادی طرح خصوصا در شمال و شمال شرق که فاقد حقوق مکتسبه هستند از محدوده خارج شود.

۳-۴. اراضی زراعی واقع در ۲ موضع مطابق نقشه پیوست از محدوده حذف و در حریم شهر تحت پهنه حفاظت، تثبیت شود.

۵. اراضی لشگر پادگان ۱۸۸ زرهی با کاربری نظامی در طرح تثبیت شود. ضمن اینکه به منظور عدم اختلال در ماموریت‌های جاری آن صرفا معبر پیشنهادی شمالی جنوبی در آن تثبیت و مابقی معابر پیشنهادی متداخل با محدوده پادگان حذف شود. تبعا در صورت فراهم شدن مقدمات خروج پادگان مذکور مراتب در قالب قانون انتقال پادگان ها بررسی خواهد شد.

۶. اراضی زراعی و باغی در ۲ موضع به شرح نقشه پیوست با کاربری خدمات دروازه ای به محدوده الحاق شده اند که با توجه به عدم احراز ضرورت مقرر شد از محدوده شهر خارج شوند.

۷. حریم و بستر مسیل واقع در ضلع شرقی پادگان بر اساس نظر وزارت نیرو در اسناد طرح، درج شود.

۸. ضمن هماهنگی پیشنهادهای طرح در حوزه حمل و نقل با طرح جامع ساماندهی مراکز لجستیک کشور، مقرر شد آخرین مسیر مصوب راه آهن چابهار- مشهد و ایستگاه های آن در نقشه حریم شهر، لحاظ شود.

۹. کمربند پیشنهادی شهر در بخش شمال با توجه به عبور از اراضی زراعی حذف و مسیر اصلاحی در امتداد کانال آب موجود ارایه شود.

۱۰. با عنایت به ویژگی‌های خاص اقلیمی شهر و همچنین سرانه یک متر کاربری پارک و فضای سبز در وضع موجود، پیشنهاد می‌شود مجموع سرانه‌های پیشنهادی طرح جامع در مقیاس مختلف برای کاربری پارک و فضای سبز به حداکثر ۵ متر تقلیل یابد.

۱۱. یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی حیات آتی شهر هجوم ریزگردها در فصول مختلف سال است. در این خصوص راه حل پایدار و موثر تخصیص حق آبه زیست محیطی هامون‌های سه گانه پیرامون شهر است که لازم است موردتوجه جدی مسئولان سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو قرار گیرد. با این حال و در حوزه مداخلات طرح جامع پیشنهاد می‌شود:

۱-۱۱. اراضی زراعی حدفاصل رینگ های پیرامونی شهر و خط محدوده تحت پهنه حفاظت در سند پهنه‌بندی حریم تثبیت شده ضمن پرهیز از هرگونه تعدی و ساخت و ساز با همکاری و مساعدت وزارت جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای مشوق‌های لازم جهت تغییر الگوی شکت منطقه به گیاهان کم آب بر و مقاوم اتخاد شود.

۲-۱۱. حاشیه ۱۰۰ متر بعد از حریم راه در سرتاسر رینگ های پیرامونی به عنوان کمربند سبز حفاظتی در سند پهنه بندی تثبیت شود.

۱۲. ضمن تهیه سند پهنه بندی حریم، ضوابط مجاز، ممنوع و مشروط استقرار فعالیت در آن محدوده به نحوی اصلاح شود که روستای کرباسک و سایر روستاهای متداخل با آن به صورت کامل در حریم شهر واقع شوند ضمن اینکه خط حریم پیشنهادی شهر در شمال غربی بر حریم مصوب شهر ادیمی منطبق شود.

۱۳. محدوده بافت تاریخی شهر و عرصه و حریم آثار تاریخی تعیین شده بر اساس آخرین اعلام نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در طرح منعکس شود. ضمن اینکه سایر ابنیه واجد ارزش که هنوز مراحل ثبتی را طی نکرده ند در طرح معرفی و مشخص شوند.

۱۴. مقرر شد، کمیته منتخبی با حضور نمایندگان نظام مهندسی کشور، وزارت کشور، اداره کل راه و شهرسازی استان، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شهرداری زابل، و سازمان برنامه و بودجه کشور جهت بررسی ضوابط و مقررات ساختمانی طرح جامع را بررسی و اصلاحات لازم را در طرح پیشنهاد کنند.

۱۵. بنا به پیشنهاد نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت و موافقت اعضا مقرر شد از مهندسان مشاور شهر و خانه به جهت تدوین و تبیین و ارایه طرح تقدیر به عمل آید.

گفتنی است نوزدهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به ریاست وزیر راه و شهرسازی و به دبیری محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی با حضور نمایندگان اصلی شورا؛ جمالی‌نژاد معاون وزیر کشور، سروش معاون وزیر نیرو، سلیمانی معاون وزیر دفاع، آقایی معاون وزیر جهاد کشاورزی، نجفی معاون وزیر صنعت معدن و تجارت، تجریشی معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست، کاراندیش مروستی معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طالبیان معاون سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، عدل معاون سازمان برنامه و بودجه، نماینده سازمان پدافند غیرعامل کشور و همچنین نمایندگان استانی با بررسی سه دستور در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شد.

یادآور می‌شود، در نوزدهمین جلسه شورا، سه دستورِ طرح ویژه توسعه و عمران منطقه ساحلی مکران، طرح جامع شهر زابل و جمع‌بندی مباحث پیرامون سیاست‌های شورا درباره شهرهای با جمعیت کمتر از ۵۰ هزار نفر، طرح و بررسی شد.