به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، جلسه‌ای با حضور نمایندگانی از وزارتخانه‌های کشور، جهادکشاورزی، نیرو، دفاع و پشتیبانی نیرهای مسلح، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و حفاظت محیط زیست  امروز ۳۱ فروردین ماه سال جاری تشکیل شد و دستور العمل اجرایی به امضاء نمایندگان شرکت کننده رسید. عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی نیز در این جلسه حضور یافت.

این دستوالعمل اجرایی بر اساس بند ۸ ماده ۴ قانون تاسیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با موضوع انجام مسابقات شهرسازی و معماری است و آیین‌نامه جامع آن نیز توسط شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی در جلسه ۵۱۳ این شورا در اسفندماه ۸۱ مصوب شد. معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی بر اساس وظایف محوله چندی است در حال بررسی این موضوع بوده و در جلسه‌ای که صبح امروز در سالن وزارت راه و شهرسازی برگزار شد دستورالعمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی به امضای نمایندگان ارشد رسید و مصوب شد.  

در راستاي وظايف محوله بر اساس بند۸ ماده۴ قانون تاسيس شورايعالي شهرسازي و معماري ايران (موضوع انجام مسابقات شهرسازي ومعماري) ‌و به منظورايجاد هماهنگي و انسجام درفرآيند برگزاري مسابقات شهرسازي و معماري، و با هدف ایجاد زمینه های اجرای "آيين نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي، (مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۸۱/۱۲/۲۰ شوراي عالي انقلاب فرهنگي) "، شوراي‌عالي شهرسازي و معماري ايران در جلسه مورخ ۹۴/۱/۳۱ بنا بر پیشنهاد معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، مستند به جزء۲ بند ۴ بخش ۵ و مقدمه آيين نامه مذکور "دستور العمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماري و شهرسازي " را به شرح زير، تصويب نمود.

تبصره: دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری مکلف است نتیجه پایش فرآیند برگزاری مسابقات را وفق دستورالعمل اجرایی مذکور ظرف مدت یکسال به جهت تصمیم­گیری های بعدی به شورایعالی شهرسازی و معماری ارائه نماید.

مقدمه

با توجه به ضرورت سیاست گذاری برای ایجاد زمینه های ارتقاء کیفی بناها، سیما و منظر شهرها، ودر نتیجه ارتقاء کیفی معماری و شهرسازی کشور از یک سو و اهمیت بهره برداری از فرصتهای ناشی از برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی به عنوان یکی از روشهای شکل گیری فضاهای شهری و بناهای ارزشمند و با استناد به بند يك مصوبه مورخ ۹۳/۴/۲۳ شورايعالي شهرسازي و معماري ایران و به منظور ایجاد ساختار اجرایی "آيين نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي، مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۸۱/۱۲/۲۰ شوراي عالي انقلاب فرهنگي"، از طریق شکل گیری دبیرخانه دائمی مسابقات و هیات حل اختلاف، این دستور العمل با تاکید بر ضرورت توجه ويژه به اسناد فرادست و طرحهاي توسعه و عمران مصوب، در فرآیند برگزاری مسابقات طراحی معماری وشهرسازی تدوین و مفاد آن از تاريخ ابلاغ براي كليه دستگاه‌ها و اشخاص حقيقي وحقوقي در بخش هاي دولتي و غير دولتي كه به برگزاري مسابقه اقدام كنند لازم‌الاجرا خواهد بود.

درصورت نياز، تفسير مفاد اين دستورالعمل برعهده دبیرخانه شورای عالی شهرسازي و معماري ایران میباشد.

۱. در این مصوبه منظور از آیین نامه جامع، "آيين نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي، مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۸۱/۱۲/۲۰ شوراي عالي انقلاب فرهنگي"، می باشد.

۲. از تاریخ ابلاغ این مصوبه دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی و هیات حل اختلاف در وزارت راه و شهرسازی طبق تعاریف بند۱۰ و۱۱ آیین نامه جامع و با ترتیبات مندرج در بند ۴ بخش ۵  آیین نامه مذکور تشکیل میشود.

تبصره: راهبری و مدیریت تشکیل و استقرار دبیرخانه دائمی با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری انجام پذیرد.

۳.برگزاری مسابقه و ثبت آن در دبیرخانه دائمی مسابقات و رعایت این دستورالعمل برای بناهایی که به لحاظ اهمیت کیفی، اهمیت عملکردی، میزان تاثیر گذاری در سیما و منظر شهری، وجه نمادین، اهمیت مکانی و اهمیت محلی، ملی و بین المللی شاخص میباشند اجباری است؛ تشخیص این امر تا زمان تصویب دستورالعمل بند ۲ مصوبه مورخ ۹۳/۴/۲۴ شورايعالي شهرسازي و معماري ايران بر عهده دبیرخانه دائمی مسابقات می‌باشد.

تبصره : بدیهی است مسابقات معماری و شهرسازی در شرایطی معتبر شناخته می شوند که تابع چهارچوب آیین نامه جامع و دستورالعمل حاضر باشند. به عبارت دیگر آن دسته از موضوعاتی که اجباری تشخیص داده نشده اند در صورت ثبت در دبیرخانه -که به معنای تمکین و التزام عملی به مفاد این دستورالعمل است-، از حمایت معنوی و اعتبار دبیرخانه دائمی برخوردار خواهند شد.

۴.تعاریف تکمیلی:

۴-۱. تعریف انواع مسابقه بر اساس بند الف بخش یک آیین نامه جامع به لحاظ محتوا، دامنه شرکت کنندگان، مراحل و نحوه داوری در این آیین نامه ملاک عمل می باشد.

۴-۲. كارفرما : مالک طرح یا هر کسی است که بنا بر قانون دارای اختیارات مالک است. (مطابق با توضیح بخش ۳ آیین نامه جامع)

۴-۳. برگزارکننده : شخص حقیقی یا حقوقی، دولتی یا غیردولتی است که مسابقه را برگزارمی‌کند و متولی برگزاری آن در چارچوب این آیین‌نامه، و مسئول اصلی مسابقه در مقابل شرکت‌کنندگان و قانون است. (مطابق با جزء ۱ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۴. جامعة شرکت‌کنندگان: مجموعة اشخاص حقیقی یا حقوقی است که بنا بر قوانین و ضوابط مسابقه، مجاز به شرکت در مسابقه شناخته می‌شوند، ولو عملاً در مسابقه شرکت نکنند؛ یعنی جامعة شرکت‌کنندگان بالقوه. (مطابق با جزء ۴ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۵. شرکت‌کننده: شخص حقیقی یا حقوقی داوطلبی است که مطابق شرایط مندرج در برنامة مسابقه برای شرکت در آن مسابقه پذیرفته می‌شود. (مطابق با جزء ۵ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۶. داور: داور مسابقه شخص حقیقی باصلاحیتی است که برگزارکننده وی را طی حکمی به عضویت درهیئت داوری منصوب می‌کند. (مطابق با جزء ۶ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۷. هیئت داوری: هیئتی متشکل از داوران است که نتیجة مسابقه با داوری ایشان تعیین می‌شود. (مطابق با جزء ۷ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۸. محصول مسابقه: موادی است که شرکت‌کنندگان به عنوان نتیجة اصلی فعالیت خود درمسابقه به دبیرخانة مسابقه تحویل می‌دهند و داوری مسابقه در میان آنها صورت می‌گیرد (مانند متن، نقشه، نمونک، پروندة رایانه‌ای، یا ترکیبی از آنها). محصول یا محصولات مسابقه در این دستورالعمل اختصاراً «محصول» یا «محصولات» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۸ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۹. دبیرخانة مسابقه: محل ادارة کلیة امور مربوط به مسابقه است، که برگزارکننده آن را در اختیار مدیر قرار می‌دهد. دبیرخانة مسابقه در این دستورالعمل اختصاراً «دبیرخانه» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۹ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۱۰. دبیرخانة دائمی مسابقات معماری و شهرسازی: دبیرخانه‌ای است که برای رسیدگی به امور مسابقات معماری و شهرسازی و نظارت بر آنها تشکیل می‌شود. دبیرخانة دائمی مسابقات معماری و شهرسازی در این دستورالعمل اختصاراً «دبیرخانة دائمی» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۱۰ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۱۱. هیئت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی: هیئتی است که حکمیت نهایی را در اختلافات احتمالی میان برگزارکننده و شرکت‌کننده بر عهده دارد. هیئت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی در این دستورالعمل اختصاراً «هیئت رسیدگی به اختلافات» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۱۱ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)

۴-۱۲. برنامه مسابقه: برنامه اي است شامل اهداف، خواسته ها و نيازهاي کارفرما، معرفي دقيق و كامل اركان مسابقه، پيشنهاد نوع مسابقه و داوران (در صورت وجود پيشنهاد اوليه در خصوص معرفي داوران) برنامه كلي عملكردهاي مورد نظر، رویکردهای طراحی، مطالعات پایه، (مطالعات زیست محیطی، سازگاری با محیط و توجه به صرفه جویی در مصرف آب و انرژی)، برنامه زماني و جوايز مورد نظركه مي بايست به عنوان یکی از اسناد « گزارش پيشنهاد مسابقه» به دبيرخانه دائمي تحويل داده شود.

درصورتی که پیشنهاد اولیه در خصوص معرفی داوران وجود نداشته باشد دبیرخانه دائمی میتواند نسبت به پیشنهاد و معرفی داوران متناسب با موضوع پروژه به برگزارکننده حسب درخواست، اقدام نماید.

۴-۱۳. گزارش پيشنهاد مسابقه: گزارشي است مكتوب شامل «برنامه مسابقه»، احكام طرحهاي توسعه شهري در خصوص سايت و موضوع پروژه، اعتبارات و منابع مالي تخصيص داده شده قطعي برگزاري مسابقه و اجراي پروژه (مسابقات اجمالي و مفهومي از تعیین منابع مالی برای اجرا مثتثنی هستند) و كليه مداركي كه دبيرخانه دائمي بر اساس مقررات و اختيارات نظارتي خود مطالبه نمايد.

۴-۱۴. جايزه: يكي از ملزومات مسابقه به عنوان ابزار بهره مندي طرحهاي برتر منتخب از مزاياي مادي و معنوي مربوطه است به نحوي كه انگيزه شركت در مسابقه را ايجاد نمايد و متناسب با ارزش محصولات مسابقه باشد.

۴-۱۵.  ارکان مسابقه: عبارتند از؛ کارفرما، برگزارکننده(به عنوان مشاور متخصص جهت مدیریت برگزاری مسابقه)، هیئت داوری، جامعة شرکت‌کنندگان وجايزه.

۵. ضوابط عمومی برگزاری مسابقات:

۵-۱. در مسابقات اجباری مذکور در بند۳ کارفرما مکلف است، مسابقه را از طریق یک مشاور حقوقی متخصصی برگزار کند که در این صورت مشاور مذکور به عنوان برگزار کننده بوده و طبق قراردادی کلیه مسئولیت های مربوطه را خواهد پذیرفت.

۵-۲. کارفرما مي بایست خواسته هاي خود را در قالب اهداف، نيازها و برنامه ها، به طور روشن به برگزار کننده و هيات داوران اعلام نمايد.

۵-۳. برگزار کننده و کارفرما میبایست زمینه های استقلال نظر داوران را فراهم نمایند و اجازه اعمال نظر در داوری و ایجاد شرایط و محدودیت برای داوران را ندارند.

۵-۴. برگزار کننده در انجام وظایف مندرج در بند یک بخش۵، آیین نامه جامع به عنوان مشاور متخصص کارفرما بوده و وظایف و تکالیف کارفرما در برگزاری مسابقه را مدیریت می‌کند.

۵-۵. برگزاركننده موظف است، پيش از برگزاري مسابقه، بخش مطالعات مسابقه شامل : نوع مسابقه متناسب با موضوع آن، روند مسابقه، مباني نظري و «گزارش پيشنهاد مسابقه» را تدوین و نسبت به ارائه مکتوب آن و ثبت مسابقه در دبيرخانه دائمی اقدام نمايد.

۵-۶. برگزاركننده مي بايست پس از ثبت مسابقه و انتخاب داوران طي حكم كتبي انتصاب هريك از داوران را به داوري در آن مسابقه به وي اعلام نمايد.

۵-۷. برگزار کننده مسابقه پس از اتمام داوری نهایی، می بایست، مشروح مذاکرات جلسات داوری، معیارهای داوری و بیانیه نهایی را مکتوب و پس از تائید و امضای اعضای هیات داوری وکارفرما، جهت ثبت و مستند سازی به دبیرخانه دائمی ارسال نماید.

۵-۸. کارفرما مكلف است طرح برنده مسابقه (به استثنای نوع ۱-۱ مسابقه طراحی اجمالی) را عینا و مطابق نظر مولف طرح اجراكند. در صورتی که کارفرما به منظور اجرای طرح با مولف طرح به توافق نرسد لازم است در صورت اجباري بودن مسابقه با برگزاري مجدد مسابقه و در غير اينصورت از روشهاي معمول وقانوني ديگر نسبت به تهيه طرح اقدام نمايد.

۵-۹. مسئولیت حفظ و حراست از محصولات مسابقه در طی فرآیند مسابقه و برگزاری نمایشگاه بر عهده برگزارکننده است.

۵-۱۰. برگزار کننده موظف است ضمن ارایه مطالعات پایه و محتوای گزارش پیشنهاد مسابقه به هیات داوران، نظر هيات داوران را به منظور تدقیق متن آگهی‌ها، برنامة فیزیکی و رویکردهای طراحی، اخذ و با اتفاق آرای هیات داوران، موارد را  اعمال و ملاک عمل قرار دهد.

۵-۱۱. داوران باید پس از تهیه پیشنهاد درخواست مسابقه توسط برگزار کننده، انتخاب وپس از ثبت مسابقه در دبيرخانه دائمي به همراه برنامه فیزیکی و رویکردهای طراحی از طريق فراخوان يا آگهي مسابقه به جامعه شركت كنندگان معرفي شوند.

۵-۱۲. در انتخاب داوران باید نسبت تخصص و تجربة آنان با موضوع و پیچیدگی مسابقه و سوابق داوری  ایشان مورد توجه قرار گیرد.

۵-۱۳.رعایت ضابطه ممنوعیت شرکت ارکان مسابقه و منتسبان آنها طبق ماده ۹ بخش۲.ضوابط، آیین نامه جامع و همچنین رعایت اخلاق حرفه ای داوران، عدم ذینفع بودن آنها در نتیجه مسابقه و رعایت ضابطه پنهان ماندن هویت صاحبان محصولات و ممنوعیت برقراری هرگونه ارتباط با شرکت کننده تا پایان کار داوری و اعلام نتیجه مطابق بند ۳-۵ و ۳-۶، آیین نامه جامع مورد تاکید است.

۵-۱۴. در صورت هرگونه تغییر در فرآیند برگزاری مسابقه لازم است موضوع و علت آن کتبا به آگاهی دبيرخانه دائمي برسد.

۵-۱۵. برگزار کننده مکلف است ضمن پذیرش مسئولیت تعهدات ناشی از آیین نامه جامع و دستورالعمل حاضر، جوایز مسابقه را طی مراسم رسمی اهدا نموده و نسبت به برگزاری نمایشگاه آثار، چاپ کارنما(کاتالوگ)، گزارش (مکتوب و مصور) نتایج مسابقه و معرفی طرحها اقدام نماید.

۵-۱۶. کاهش ميزان و تغییر نحوه اهداي جوايز مسابقه پس از انتشار فراخوان و یا آگهی مسابقه امکان پذیر نمیباشد.

۵-۱۷. هر مسابقه باید جوایزی معین داشته باشد و در آگهی مسابقه به اطلاع عموم جامعة شرکت‌کنندگان رسانده شود. (مطابق ماده۱۴، بخش ۲(ضوابط)، آیین نامه جامع)

 ۵-۱۸. تعهد برگزارکننده به عقد قرارداد ادامة کار با برنده می‌تواند مکمل بعضی از جایزه‌ها باشد، اما در هیچ صورتی جانشین جوایز هیچ‌یک از رتبه‌ها نمی‌گردد. (مطابق ماده۱۴، بخش ۲(ضوابط)، آیین نامه جامع)

 ۵-۱۹. در برخی از مسابقات، در صورت توافق ادامة کار با برندة اول، عقد قرارداد در این باره نمیتواند جانشین جایزة اعلام‌شده باشد. (مطابق ماده۱۴، بخش ۲(ضوابط)، آیین نامه جامع)

۵-۲۰. در صورتی که برگزار کننده علاوه بر اعطای جایزه به برندگان، قسمتی از هزینة طرح‌های برنده یا شرکت‌کننده یا تمامی هزینه‌ها را، در حدودی که در آگهی اعلان می‌کند، متقبل شود. در این صورت، عمل به مفاد فراخوان و یا آگهی مسابقه در موعد مقرر جزو تعهدات قانونی برگزارکننده خواهد بود. (مطابق ماده۱۵، بخش ۲(ضوابط)، آیین نامه جامع)

۵-۲۱. پرداخت هزینة شرکت درمسابقه به راه‌یافتگان به مرحلة دوم در مسابقات دو مرحله‌ای الزامی است. (مطابق ماده۱۵، بخش ۲(ضوابط)، آیین نامه جامع)

۵-۲۲. كليه اركان مسابقه و عموم شركت كنندگان ملزم به رعايت حقوق مولفين ومصنفين
مي باشند. در صورتی که بر اساس اسناد معتبر معلوم شود که مالکیت طرح ارائه شده در مسابقه خلاف واقع است (طرح کپی شده است)، ضمن حذف طرح از فرآیند مسابقه؛ شرکت کننده مربوطه از شرکت در مسابقات معماری و شهرسازی به مدت ۵ سال محروم میشود. اعلام این موضوع به دبیرخانه دائمی میتواند توسط هر یک از ارکان مسابقه  از طریق طرح شکایت به دبیرخانه دائمی صورت گیرد، بدیهی است احراز تخلف مورد ادعا بر اساس اسناد و مدارک معتبر توسط دبیرخانه انجام گرفته و قابل ارجا به هیئت رسیدگی به اختلافات است.

۵-۲۳. در صورتی که در خصوص نتايج نهايي داوری شكايت يا اختلاف نظر به وجود آيد، موضوع از طريق دبيرخانه دائمي و طرح مسئله در هئیت رسیدگی به اختلاف قابل پیگیری است.

۵-۲۴. نماينده دبيرخانه دائمي (برحسب مورد) میتواند در جلسات هئیت داوران، بدون حق رای و نظر حضور داشته باشد.

۵-۲۵. اهم وظایف دبيرخانه دائمي به شرح زیر تعیین میشود:

- ثبت مسابقات معماری و شهرسازی

 - نظارت بر فرآيندهای اجرایی و محتوای مسابقات

- رسیدگی به ابهامات و تفسیر مفاد مصوبه حاضر در صورت نياز، از طریق دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری ایران

- وصول شكايات مربوط به مسابقات و رسيدگي به آن در هيات رسيدگي به اختلافات

- تشكيل آرشيو جامع مسابقات، مستند سازي و تحلیل مسابقات

- نظارت بر حسن اجراي آيين نامه جامع

- پیش بینی تشکیلات و منابع کارشناسی به منظور ارزیابی و تحلیل فرآیند مسابقات و دستورالعمل حاضر

- پیشنهاد و معرفی داور متناسب با موضوع مسابقه حسب درخواست برگزارکننده

- تدوین دستورالعمل های نحوه انجام وظایف و گردش کار

- ارائه گزارش های دوره ای شش ماهه در خصوص نتایج  اجرای دستورالعمل به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

۵-۲۶. در مسابقات معماری و شهرسازی که به صورت بین المللی برگزار میشوند رعایت کلیه مقررات و ضوابط اتحادیه بین المللی معماران (UIA)، و سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد(UNESCO) علاوه بر مفاد این دستورالعمل الزامی است. و به منظور مستند سازی لازم است کلیه مدارک و مستندات مسابقه به دبیرخانه دائمی ارائه شود.

۶. بازنگری

این دستورالعمل با توجه به ارزیابی، تحلیل و نتیجه پایش فرآیند برگزاری مسابقات، توسط دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری، به لحاظ میزان کارآیی و اثر بخشی و در صورت ضرورت با هدف ارتقاء بهره وری، با پیشنهاد دبیرخانه دائمی هر پنج سال یک بار مورد تجدید نظر، تکمیل و اصلاح قرار خواهد گرفت.

۷. نظارت بر حسن اجرای دستورالعمل

نظارت بر حسن اجراي اين دستورالعمل برعهده دبيرخانه دائمي میباشد و دبیرخانه اختیار دارد در صورت مشاهده تخلف از مفاد آیین نامه اجرایی و دستورالعمل حاضر و عدم رعایت اخلاق حرفه ای، در فرآیند برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی اعم از اختیاری و اجباری، نسبت به رسیدگی به تخلف و تعیین محرومیتها، از طریق هئیت حل اختلاف، اقدام نماید.

نظارت عالیه بر عملکرد دبیرخانه دائمی در تحقق اهداف این دستورالعمل، بر عهده دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران می‌باشد.