بارشهای شدید و مداوم باران در روزهای پایانی سال۹۷ و آغاز سال ۹۸ اگر چه پس از سالها خشکسالی، بسیاری از مردم کشورمان را خوشحال و کامشان را شیرین کرد، اما باران متراکم، شدید و پیوسته باعث شد تا در برخی نقاط کشور در بازه زمانی چند روزه، بيش از ۱۲۰۰ میلیمتر باران ببارد، در حالی که کانالهای انتقال آب شهری و رودخانههای موجود در این مناطق توان و گنجایش انتقال این حجم از آب را نداشتند. ضمن آنکه مدیریت و ساماندهی این حجم سیلاسا از آب باران، هم از ظرفیت سدهای کشور و هم از توان مدیرانی که از سیل ناگهانی، غافلگیر شده بودند، بسیار فراتر بود. سیلهای اخیر هم قدرت ویرانگری و سرعت عمل ناگهانی خود را برای غافلگیر کردن و ویرانی، به نمایش گذاشت و هم توان مهندسی کشور را در بخشهای مختلف از جمله راه و شهرسازی به آزمون و چالش کشید.
از این رو شورای مدیریت بحران استانهای سیلزده که تصور چنین حجمی از خسارت در ذهنشان هم خطور نمیکرد خود در بحران مدیریت، برای مهار سیل ویرانگر گرفتار شدند تا همگان نظارهگر ویرانیهای ناشی از سیل باشند که استانهای محتلف کشور را یکی پس از دیگري در مینوردید و خسارات زیادی از خود بر جا میگذشت و این ناآرامی جوی و قدرت مخرب سیل همچنان نیز ادامه دارد؛ از مازندران و گلستان گرفته تا لرستان، خوزستان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان جنوبی و رضوی و سایر استانهایی که درگیر مشکلات ایجاد شده ناشی از سیل شدند و این خسارت چنان سنگین بود که به جرات میتوان ادعا کرد به اندازه یک جنگ به کشور خسارت وارد کرد و همچنان نیز خطر سیل دوباره بهخصوص در استان خوزستان که غرق در آب است در روزهای آینده وجود دارد.
بر اساس آمارهای ارائه شده توسط وزیر کشور، سیل تاکنون بیش ۳۵ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد کرد که بیشترین میزان این خسارت به حوزه وظایف وزارت راه و شهرسازی مربوط است. وزیر راه و شهرسازی در جلسه ۲۵ فروردین مجلس شورای اسلامی که با حضور وزیران نیرو،کشور و جهاد و کشاورزی در خصوص بررسی خسارات و ابعاد سیلهای اخیر برگزار شد، خسارتهای وارد شده به بخش جاده و ریلی کشور را بیش از ۳۵۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد که علاوه بر آن به ۱۵۰ هزار خانه نیز در استانهای سیلزده خسارت وارد شد که از این میزان ۵۰ هزار واحد باید دوباره احداث شوند و ۱۰۰ هزار واحد هم نیاز به بازسازی و تعمیر دارند.
تخریب ۱۴ هزار کیلومتر از جادههای اصلی، فرعی و روستایی و همچنین ۷۲۵ دستگاه پل و ابنیههای فنی جادهها و تخریب ریلهای راهآهن خسارتهایی است که به بخشهای زیر مجموعه وزارت راه وشهرسازی وارد شد؛ بر اساس ارزیابی خسارات وارد شده، در مجموع برای بازسازی راهها،ریلهای راهآهن و ابنيه تخريب شده در سیل حداقل به۳۵۰۰ میلیاردتومان اعتبار نياز است. این در حالی است که کل بودجه این وزارتخانه برای سال ۹۸ با دارا بودن ۱۴ سازمان و شرکت تابعه، حدود ۸۴۰۰ میلیارد تومان است که باید در راهسازی اعم از ساخت آزاد راه، بزرگراه، راههای اصلی، فرعی و روستایی؛ توسعه حمل و نقل ریلی و تقويت ناوگان؛ توسعه بنادر و حمل و نقل دریایی؛ توسعه فرودگاهها و بهسازی ناوگان هوایی کشور؛ تکمیل ۵۰۰ هزار واحد از مسکن مهر بهجا مانده از دولت دهم، تحقق طرح ۴۰۰ هزار واحدی مسکن امید دولت دوازدهم و برخی موارد دیگر هزینه کند. به این لیست مخارج باید هزینههای راهداري و نگهداری راهها و ریلها را برای جادههای کل کشور نیز اضافه کرد، در یک حساب سرانگشتی بسیار ساده، روشن است که بودجه وزارت راه و شهرسازی در سال ۹۸ با حجم کار و هزینههایی که متوجه این وزارتخانه است، تناسبی ندارد و قطعا باید دولت و مجلس توجه بیشتری به رسالت و حوزه کاری این وزارتخانه مهم داشته باشد. با همه این اوصافی که شرح آن آمد، سال ۹۸ براي وزارت راه وشهرسازي سال بسیار پركار و دشواری است و وزير راه و شهرسازي و معاونانش باید با تأمين اعتبار لازم تمام توان خود را برای این حجم از بازسازی و ساخت و ساز بهکار گیرند كه اگر اینگونه شود، علاوه بر بازسازی مناطق خسارت دیده، قطعا زمینه اشتغال و رونق توليد فراهم میشود و مي توان به آيندهاي اميدبخش براي مناطق سيلزده و در نهایت كشور اميدوار بود ضمن آنکه از اين تهديدهای پیشرو و اسیبهای وارد شده فرصتي جديد و مناسب در راستای توسعه کشور خلق كرد.
براي رسيدن به اين فرصت نیاز است که دولت و مجلس شورای اسلامی در بودجه سال 98 وزارت راه و شهرسازی بازنگری کنند و با توجه به حجم کار این وزارتخانه در بخش مهم راههای ارتباطی و حمل ونقل و جبران خسارت سیل در این بخش،اصلاحاتی در بودجه آنجام دهند. اکنون که بحث تامین بودجه از منابع مختلف و در نهایت برداشت از صندوق توسعه ملی مطرح است، مسئولان مربوطه توجه ویژهای به حوزه راه و شهرسازی داشته باشند، چرا که مرتبطترین دستگاه برای بازسازی خرابیهای ناشی از سیل این وزارتخانه است و بیشترین خسارت سیل نیز در بخش راهها،جادهها، ریلها، ابنیههای فنی و واحدهای مسکونی وارد شد. از این رو توجه ویژه را برای حمایت مالی و در نظر گرفتن بودجه میطلبد که امید است از سوی مجلس شورای اسلامی و دولت مد نظر قرار گرفته و تامین شود.
امیرهوشنگ قلندری