شناسهٔ خبر: 66675 - سرویس دانشنامه
نسخه قابل چاپ

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور:

توان اقلیمی هر منطقه محدودیت‌های آن منطقه را مشخص می‌کند/ امکان بازگشت به خشکسالی

نشست تغییرات اقلیمی و رسانه‌ها ضیاییان با بیان اینکه توان اقلیمی هر منطقه، محدودیت‌های آن منطقه را مشخص می‌کند، ایمن زندگی کردن را در گرو رعایت محدودیت‌های اقلیمی دانست.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، نشست "تغییرات اقلیمی و رسانه‌ها با تأکید بر سیل فروردین ۱۳۹۸ " با حضور دکتر محمد فاضلی، مشاور وزیر نیرو و رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو، دکتر صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی خشک‌سالی سازمان هواشناسی کشور، دکتر علی احمدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و احمد کارخانه، رئیس گروه مطبوعات امور خبری و تحلیل اطلاعات وزارت راه و شهرسازی سه‌شنبه، سوم اردیبهشت‌ماه در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی خشک‌سالی سازمان هواشناسی کشور به خسارت‌ها و نعمات فعالیت سه سامانه جوی در فروردین‌ماه سال جاری پرداخت و گفت: در طول فعالیت این سامانه‌ها، ۸ ایستگاه کشور رکورد بارش روزانه را شکستند و ایستگاه کوهرنگ با ثبت ۱۸۷ میلی‌متر بیشترین بارش را در طول ۲۴ ساعت به ثبت رساند. همچنین ۲۸ درصد بارش سال آبی ظرف کمتر از سه هفته تأمین شد و در اثر فعالیت این سه سامانه اغلب استان‌ها بین ۳۰ تا ۷۰ درصد بارش یک سال کامل را دریافت کردند.

وی با اشاره به محاسبه دوره بازگشت‌های متعدد گفت: فعالیت سامانه‌های اخیر نشان داد رودخانه‌های کشور حتی برای دوره بازگشت ۲۵ ساله نیز آمادگی ندارند که این عدم ٖآمادگی به دلایلی ازجمله لحاظ نکردن توان اقلیمی بازمی‌گردد که توان اقلیمی شامل عناصر پنج‌گانه هواکره، آب کره،  یخ کره، سنگ کره و زیست کره هستند که رعایت نکردن توان اقلیمی هرکدام آسیب‌های سهمگینی در پی خواهد داشت.

توان اقلیمی هر منطقه محدودیت‌های آن منطقه را مشخص می‌کند

ضیائیان با اشاره به اینکه توان اقلیمی هر منطقه محدودیت‌های آن منطقه را مشخص می‌کند به برشماری برخی از این محدودیت‌ها نظیر محدودیت‌های سکونتگاهی، صنعتی و ...پرداخت و گفت: تبعیت کردن از این محدودیت‌ها به ایمن‌تر زندگی کردن ساکنان آن منطقه می‌انجامد و در صورت چشم‌پوشی از این محدودیت‌ها قطعاً با مشکلاتی روبرو می‌شویم.

رئیس مرکز خشک‌سالی سازمان هواشناسی کشور در ادامه به بروز تغییرات اقلیمی در ایران پرداخت و گفت در ۵۰ سال گذشته در هر دهه حدود ۴دهم درجه افزایش دما داشته‌ایم که جمع این عدد در طول نیم‌قرن گذشته به معنای افزایش ۲ درجه‌ای دمای کشور است. بیشترین بارش‌های نیم‌قرن اخیر نیز مربوط به سال‌های ۷۱ تا ۷۲ است که کشور بیش از ۳۵۰ میلی‌متر بارش دریافت کرده است درحالی‌که بارش‌ها در سال بعد به حدود ۲۳۰ میلی‌متر کاهش یافت که این نشان‌دهنده طبیعت این امر است و اگر سال تر و خشک به‌صورت متناوب وجود نداشته باشد میانگین طبیعی نیز پیدا نمی‌شود.

در نیم‌قرن گذشته به‌طور میانگین ۵۰ میلی‌متر از بارش متوسط کم و ۲ درجه به دمای کشور افزوده شده است

وی افزود: اتفاقی که در سال‌های اخیر صورت گرفته است رخ دادن خشک‌سالی‌های پیاپی و کم‌بارشی به مدت ۱۱ سال بود و میانگین بارش‌ها سال‌های ۴۷ تا ۷۷ در حدود ۲۷۰ میلی‌متر بوده است که در دهه اخیر به ۲۱۰ میلی‌متر کاهش یافت و باوجود تناوب سال‌های کم بارش و پربارش به‌طورکلی شاهد روند نزولی بارش‌ها در طول سال‌های اخیر بوده‌ایم. ولی آنچه به‌صورت دائم و پیوسته در کشور در حال رخ دادن بوده، روند افزایش دما است که روند صعودی آن همیشه وجود داشته است و این روند افزایشی منجر به تبخیر و تعرق و از دست رفتن منابع آبی کشور شده است. به‌طوری‌که تبخیر و تعرق بالقوه حدود  ۹/۵ دهم ریشتر در هر سال افزایش پیدا کرد. بنابراین در نیم‌قرن گذشته به‌طور میانگین در حدود ۵۰ میلی‌متر از بارش متوسط کشور کم و ۲ درجه نیز به دمای کشور افزوده شده است.

ضیائیان با اشاره به اینکه از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ شاهد یک دوره کم‌بارشی در کشور بوده‌ایم، گفت: پربارشی خوب سال جاری نمی‌تواند کم‌بارشی یک دوره ۱۱ ساله را جبران کند و این در حالی است که ما در خلال نیم‌قرن گذشته، شاهد افزایش پیوسته دما و درنتیجه افزایش تبخیر و تعرق نیز بوده‌ایم.

بارندگی‌های اخیر ۴ تا ۵ درصد در خشک‌سالی درازمدت کشور تأثیر گذاشته است

وی بابیان اینکه بارندگی‌های اخیر ۴ تا ۵ درصد در خشک‌سالی درازمدت کشور تأثیر گذاشته و این تأثیر در خشک‌سالی کوتاه‌مدت بیشتر بوده است، گفت: در سال‌های اخیر ناحیه بندی اقلیمی کشور نیز عوض شده و مناطق گرم و خشک بیشتر شده و این تغییر اقلیم واقعیتی است که رخ‌داده است.

رئیس مرکز خشک‌سالی سازمان هواشناسی افزود: بر اساس سناریوهای مختلف علمی که توسط هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم و در سال ۲۰۱۴ تهیه شده است، تغییر اقلیم یک واقعیت است که رخ‌داده و باید به آن اهمیت دهیم. در این گزارش ۴ سناریوی خوش‌بینانه تا بدبینانه آمده که با کنترل گازهای گلخانه‌ای رابطه مستقیمی دارد و واقعیت موجود تغییر اقلیم با سناریوهای بدبینانه این هیئت تطابق دارد. علی‌رغم اینکه نخستین کنفرانس تغییر اقلیم در کشور در میانه دهه ۷۰ شمسی در کشور برگزار و هشدارهایی داده شد تا اینک که شاهد نتایج توجه نکردن به این هشدارها هستیم. بر اساس سناریوی خوش‌بینانه این هیئت وضعیت آینده اقلیمی کشور تقریباً همین شرایط کنونی را حفظ خواهد کرد اما سناریوهای بدبینانه از کاهش ۱۰ تا ۲۰ درصدی و افزایش ۵ تا ۷ درجه‌ای دما دارد. البته در سناریوی خوش‌بینانه نیز شاهد افزایش ۲ درجه‌ای دما خواهیم بود و با در نظر گرفتن افزایش ۲ درجه‌ای دما در نیم‌قرن گذشته و رخ دادن بلایایی نظیر خشک‌سالی‌های پی‌درپی یا سیل اخیر می‌توان تبعات افزایش ۵ تا ۷ درجه‌ای را با در نظر گرفتن مؤلفه‌هایی نظیر افزایش جمعیت و کمبود آب پیش‌بینی کرد. عمده اثرات این تغییرات اقلیمی در سال‌های آینده در شمال غرب و زاگرس اثر خواهد گذاشت و این نواحی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

رسانه باید دانش عمومی از تغییرات اقلیمی را افزایش ده

وی در بخش دیگری از سخنان خود به تمایز میان تعریف بارش زیاد و وقوع سیل اشاره کرد و گفت، وقوع سیل به عوامل متعددی بستگی دارد که نفوذپذیری خاک، پوشش زمین، سازه‌های زیربنایی، انواع سدها و آب‌بندها و ... از این جمله‌اند. همچنین نباید فراموش کرد که پدیده‌هایی نظیر سیل اخیر همگی نتایج تغییر اقلیم است و ممکن است این بارش سیل‌آسا دیگر وجود نداشته باشد و دوباره به خشکسالی بازگردیم؛ همچنان که برآیند پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۱۰۰ حاکی از افزایش دما و کم‌بارشی است. بنابراین باید برنامه‌های توسعه‌ای را با افزایش شدت و فراوانی پدیده‌های حدی هماهنگ و متناسب کنیم.

ضیائیان در بخش پایانی سخنان خود گفت: در تابستان سال گذشته از هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم دعوت کردیم که در کشورمان نشستی برگزار کنند و اولین درخواست آن‌ها برگزاری نشست با اهالی رسانه بود. تأکیدی که نشان از اهمیت نقش رسانه‌ها در افزایش دانش عمومی از تغییرات اقلیمی دارد. بنابراین نقشه رسانه در افزایش دانش عمومی از تغییرات اقلیمی پررنگ و برجسته است و معتقدم رسانه‌های باید ضمن مبارزه با اخبار نادرست و جعلی به نقش مطالبه گرانه خود در این حوزه بپردازند.