مژده نوروزی - به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، صیانت از باغات واقع در محدوده شهرها و همچنین خارج از محدوده شهرها، سالهاست که به عنوان سیاستی کلان از سوی حاکمیت مطرح شده است. به تبع این سیاست و رویکردهای حاکمیتی، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، بنا بر وظایفی که برایش تعریف شده، صیانت از محیط‌زیست و ارتقاء کیفیت زندگی در شهرها را سرلوحه کار خویش قرار داده است. حفاظت از باغات یکی از رویکردهای کلان شورایعالی شهرسازی و معماری در تصویب طرح‌های جامع و همچنین ضوابط و مقررات ویژه آنها است. چندی است که شهرداری تهران با موافقت شورای اسلامی شهر، لایحه حفاظت از باغات تهران را به شورای عالی ارایه کرده تا پس از بررسی در کمیته های فنی شورا، در شورایعالی شهرسازی و معماری ایران تصویب شود.
گفته میشود، الگوهای سلبی گذشته از جمله ممنوع کردن هرگونه ساخت و ساز در باغات واقع در محدوده شهرها پاسخگو نبوده است و به همین دلیل شهرداری تهران، پیشنهادی را به شورایعالی شهرسازی و معماری ایران آورده که علاوه بر انتفاع مالک، به انتفاع شهر و همچنین حفاظت از باغات منجر شود.
فرزانه صادق‌مالواجرد معاون شهرسازی و معماری در خصوص صیانت از باغات در داخل و خارج محدوده شهرها و همچنین اقدامات شورایعالی شهرسازی و معماری ایران به منظور حفاظت از باقیمانده باغات به ویژه در شهر تهران به خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، می‌گوید: همانطور که رودخانه‌ها جزء اندام‌های طبیعی شهرها است باغات نیز اکوسیستم و اندام طبیعی به شمار می‌رود. بنابراین ایجاد کوچکترین خدشه به اندام طبیعی شهر، تبعات زیانبار خود را بر کل اندام که همان شهر است، باقی خواهد گذاشت. همانطور که نتیجه دست‌اندازی به بستر و حریم رودخانه‌ها را در سیل اخیر در کشور مشاهده کردیم.
معان وزیر راه و شهرسازی با توضیح این مطلب که رشد جمعیت و شهرنشینی واقعیاتی غیرقابل‌انکار هستند و به همین دلیل نیز نحوه برخورد با باغاتی که در داخل محدوده و حریم شهرها است با باغاتی که خارج از شهرهاست و انتفاع باغداری از آنها میشود، کاملا با یکدیگر متفاوت خواهد بود، می‌افزاید: باید بپذیریم که در باغات داخل شهر، باغداری به مفهومی که در خارج از شهرها میشود، وجود ندارد. بنابراین یافتن راهکارهایی برای مشارکت مالکان باغات داخل محدوده شهر در حفاظت و نگهداری باغ ضرورت دارد.
صادق‌مالواجرد تصریح کرده است: تجربه سالیان اخیر نشان داده که ممنوعیت هرگونه ساخت و ساز در باغات داخل محدوده شهرها، پاسخی مناسب برای صیانت از این گونه فضاهای سبز نیست. به همین دلیل به جهت ارزش افزوده‌ای که باغات داخل محدوده شهرها پیدا می‌کند باید به دنبال راه‌حل‌هایی بود که ضمن حفظ کلیت باغ در محدوده شهرها، انتفاعی نیز برای صاحب باغ، پیش بینی شود تا مالک بتواند با آن انتفاع، باغ را در داخل محدوده شهر زنده نگه دارد.
وی تاکید کرد: صیانت توام با سرزندگی مورد تاکید مجموعه وزارت راه و شهرسازی و همچنین شورایعالی شهرسازی و معماری ایران است.
معاون وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: تجربه نشان داده است که صرف صیانت از باغات به تخریب باغات منجر میشود.
تخریب ۱۲۸ هکتار از باغات پایتخت در ۱۰ سال گذشته
دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص باغات تهران به آسیب‌شناسی که در اینباره انجام شده، اشاره کرد و گفت: نوع ساخت و ساز شهر تهران در ۱۰ سال گذشته حاکی از این مطلب است که در یک دهه اخیر، ۱۲۸ هکتار باغ را از دست داده‌ایم و این در حالی است که درآمد شهرداری از این ساخت و سازها، یک درصدِ کل درآمد ساخت و ساز در شهر تهران بوده است. به عبارتی باغ و شهر توأمان به حراج گذاشته شده است.
صادق‌مالواجرد تاکید کرد: تجربه‌ها نشان‌دهنده این مطلب است که باید اجازه ساخت و ساز در باغات داخل محدوده شهر، از الگویی مشخص که هم انتفاع صاحبان باغ را در جهت مشارکت فعال به دنبال داشته باشد و هم ویژگی صیانت از باغات در آن باشد، پیروی کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص رویکرد و عکس‌العمل شورایعالی شهرسازی و معماری ایران در مواجهه با باغات تهران، توضیح داد: سال ۹۳ شورایعالی شهرسازی و معماری ایران به مغایرت‌های طرح تفصیلی با طرح جامع شهر تهران (مصوب سال ۱۳۸۶) ورود پیدا کرد. یکی از بندهای مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، بازنگری دستورالعمل ماده ۱۴ قانون زمین شهری بود که برای شهر تهران تدوین و پیوست طرح جامع شده بود. در همان سال ۹۳ مقرر شد تا این دستورالعمل با همکاری شورای شهر اصلاح و به دبیرخانه شورایعالی برای آنکه جایگزین دستورالعمل قبلی شود، ارائه شود.
وی خاطرنشان کرد: مانند بسیاری از مصوبات شورایعالی شهرسازی و معماری ایران که در دوره قبل مدیریت شهری تهران از انجام آن سر باز زده می‌شد، در خصوص این مصوبه نیز اقدامی انجام نشد تا اینکه شورای شهر جدید آمد و جزء اولین اقدامات خود مصوبه موسوم به برج-باغ را ملغی کرد.
صادق‌مالواجرد یکی از رویکردهای مثبت شورای شهر تهران را در دوره جدید، ملغی کردن مصوبه برج- باغ عنوان کرد. به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، در ۱۰ سال گذشته با تصویب و اجرای این مصوبه، نوع ساخت و ساز به گونه‌ای بود که نه شهر از باغات، انتفاع برد و نه باغات صیانت شدند بلکه صرفا مالکان باغات داخل محدوده شهر آن هم در سوداگری انتفاع بردند.
جزئیات پیشنهاد شهرداری
معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: هفته آخر اسفندماه ۹۷، پیشنهاد شهرداری و شورای شهر برای جایگزینی دستورالعمل ماده ۱۴ به دبیرخانه شورای عالی رسید و این پیشنهاد در کمیته ضوابط، مقررات و سیاستگذاری شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در دست بررسی است. قطعا بعد از بررسی‌هایی که انجام خواهد شد، نتیجه مصوبه شورای عالی میشود و جایگزین آنچه که تا کنون بود، خواهد شد.
صادق‌مالواجرد با اعلام اینکه پیشنهاد شورای اسلامی شهر تهران به شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ارسال شده است، گفت: در مصوبة پیشنهادی چهار محور مورد توجه قرار گرفته است که شامل اصلاح ضوابط ساخت و ساز، تغییر در طیف فعالیت‌های مجاز در باغات، تغییر در صدور پروانه در باغات و الزام شناسنامه دار شدن باغات در شهر تهران میشود.
این مقام مسئول در خصوص اصلاح ضوابط ساخت و ساز در لایحه پیشنهادی شهرداری تهران که در کمیته ضوابط، مقررات و سیاست گذاری شورایعالی در دست بررسی است، توضیح داد: اصلاح ضوابط ساخت و ساز با ویژگی به حداقل رساندن تراکم از جمله ابعاد مثبت طرح پیشنهادی است. در ضوابط طرح تفصیلی در گذشته باغات تا ۱۲ طبقه، تراکم می‌گرفت و بعضا سطح اشغال با ضوابط پشتیبان و مکمل طرح تفصیلی ۷۰ تا ۸۰ درصد بود، در حالی که در پیوست طرح جامع ۳۰ درصد دیده شده بود. بنابراین یکی از موارد اصلاح ضوابط ساخت و ساز است.
صادق‌مالواجرد از دیگر موارد را تغییر طیف فعالیت‌ها در باغات عنوان کرده و گفت: پیش‌تر، طیف فعالیت‌ها در باغات صرفا مسکونی بود که هم در جمعیتپذیری نقش داشت و هم بر میزان تخریب‌ها اثرگذار بود. در این طرح پیشنهادی، طیف فعالیت‌ها تغییر کرده و ضوابط ساخت و ساز، اصلاح شده است. بدین‌معنا که صاحب باغ می‌تواند فعالیت‌های هنری، فرهنگی و آموزشی مانند مدرسه طبیعت، خانه سالمندان و گالری‌های هنری احداث نماید. با این شیوه، باغ محافظت می شود و هم ارزش افزوده ای بدون تخریب و جمعیتپذیری ایجاد خواهد کرد.
وی ویژگی سوم پیشنهاد شهرداری را تغییر در صدور پروانه در خصوص باغات برشمرده و می‌گوید: حدود یک میلیون قطعه زمین در شهر تهران وجوددارد و بنا بر مطالعه ای که سازمان بوستانها و فضای سبز شهر تهران در خصوص باغات تهران انجام داده، بالغ بر ۶ هزار قطعه زمین، شامل باغ و اراضی مشجر است. قطعا فرآیند ساخت و ساز و نوع صدور پروانه، نظارت بر صدور پروانه، و صدور پایان کار در این ۶ هزار قطعه زمین باید متفاوت از سایر نقاط شهر باشد. درباره این ۶ هزار قطعه زمین باید توجه بیشتری شود که دقیقا آنچه پروانه صادر میشود، همان هم پایان کار بگیرد. همچنین، نوع طراحی در باغات باید متفاوت از سایر نقاط شهری باشد. این گونه پیش بینیها در این پیشنهاد انجام گرفته است.
صادق مالواجرد خاطرنشان کرد: کمیته فنی باغی پیش‌بینی شده است که به جز اعضای صدور پروانه شهرداری، حتما یک متخصص فضای سبز و یک معمار در این کمیته حضور دارند که حتما نوع طراحی‌ها را بررسی و تایید کنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: موضوع دیگر که باید مدنظر قرار بگیرد، الزام به شناسنامه دار شدن باغات در شهر تهران است که بخشی از الزامات اجرای آن نیز در شورای شهر تهران پیش رفته است. این ویژگی، در شناسایی باغات و نگهداری و صیانت بسیار اهمیت دارد و همچنین، می تواند بر نظارت و پایشی که بعدها میخواهد بر ساخت و ساز انجام بگیرد، تاثیر داشته باشد. اینها کلیاتی است که در طرح پیشنهادی دیده شده و در کمیته فنی ضوابط، مقررات و سیاست گذاری شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در دست بررسی است.