ترمینال سلام، به عنوان ترمینال جدید شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) به تازگی آغاز به کار کرده و در حال حاضر مشغول خدمت رسانی به زائران حج تمتع است. پیش از آغاز عملیات حج، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» پروازهای دوبی و کویت خود را به این ترمینال منتقل کرده بود و در حال حاضر پروازهای جده و مدینه این شرکت نیز از این ترمینال انجام می شود. نا گفته پیداست که پس از اتمام عملیات حج، باید برای انتقال سایر پروازها به این ترمینال نیز برنامه ریزی شود.
بنا به گفته علی رستمی، مدیرعامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) در حال حاضر برای انجام ده پرواز در روز در این ترمینا برنامه ریزی شده و استفاده از آن در حداکثر ظرفیت تا سال آینده محقق نمی شود. این در حالی است که ظرفیت این ترمینال ۵ میلیون مسافر در سال است و تقریبا می تواند به اندازه ترمینال فعلی این مجموعه کارایی داشته باشد. اما سوال اینجاست که کدام پروازها به این ترمینال منتقل خواهد شد؟ آیا همه پروازهای هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به این ترمینال منتقل می شود؟ یا این شرکت مجبور است توانایی های خود را در هر دو ترمینال مستقر کند؟
به نظر می رسد برای استفاده بهتر از ترمینال سلام، می توان نگاهی به تجربه های جهانی انداخت. به عنوان مثال، اکنون در شهر مسکو در فدراسیون روسیه، چهار فرودگاه عملیاتی شرمنتیوو، دمودیوو، ونوکوو و ژوکوفسکی به ترافیک هوایی خدمت می کنند، اما فعالیت آئروفلوت و شرکت زیرمجموعه آن نوردویند، به عنوان ایرلاین حامل پرچم فدراسیون روسیه تنها در یک فرودگاه، یعنی شرمتیوو متمرکز است. این به آن معنی است که آئروفلوت تمام امکانات و پرسنل خود را تنها در یک فرودگاه مستقر کرده و اینگونه از افزایش هزینه های ثابت و صرف هزینه های جابجایی پرهیز کرده است.
حضور در چند ترمینال و یا فرودگاه برای یک ایرلاین، به معنای افزایش هزینه های ثابت است، چراکه ایرلاین ناچار است در هر دو ترمینال یا فرودگاه پرسنل و تجهیزات مستقر کند. اما با تمرکز فعالیت یک ایرلاین در یک ترمینال یا فرودگاه، از این اتفاق جلوگیری می شود. با پیروی از این الگو، می توان تمام پروازهای ایران ایر را در ترمینال سلام مستقر کرده و یا حتی این ترمینال را به ترمینال اختصاصی این خط هوایی بدل کرد. این کار به بهبود وضعیت برندینگ ایرلاین نیز کمک می کند. به عنوان مثال، ترمینال شماره ۳ فرودگاه بین المللی دوبی تنها در اختیار هواپیمایی امارات و شریک تجاری آن، یعنی کوانتاس است. این اقدام به ایرلاین کمک می کند که فضای ترمینال را منحصرا برای خدمت رسانی به مسافران خود آماده کند.
از سوی دیگر بنا به گفته مقامات مسئول در صنعت هوانوردی کشور، فرودگاه امام خمینی (ره) قرار است شاهد برقراری پروازهای داخلی نیز باشد، اما این پروازها از ترمینال فعلی انجام خواهد شد. این اتفاق می تواند یک چالش برای استراتژی ذکر شده باشد، چراکه در این صورت حتی در صورت انتقال تمام پروازهای خارجی ایران ایر به ترمینال سلام، این شرکت ناچار است امکانات خود را به منظور برقراری پروازهای داخلی، در ترمینال فعلی حفظ کند. بنابراین بهتر است پروازهای داخلی این شرکت نیز به ترمینال سلام انتقال یابد، و حتی این مساله می تواند شامل پروازهای فرودگاه مهرآباد نیز شود. در این صورت امکانات ایران ایر در تهران، تنها در یک فرودگاه و یک ترمینال متمرکز خواهد بود.
اما به جز مورد ذکر شده در بالا، این اقدام با چند چالش دیگر نیز روبرو است: اول آنکه تجهیزات «هما» در مهرآباد به سادگی قابل انتقال به فرودگاه امام خمینی (ره) نیست و این کار مستلزم انتقال دفتر مرکزی، آشیانه های تعمیر و نگهداری و سایر تجهیزات است. مساله دیگر این است که تجهیزات «هما» در فرودگاه امام خمینی (ره) شامل واحدهای خدمات زمینی، پایانه بار، کترینگ، آشیانه های تعمیر و نگهداری و ... در نزدیکی ترمینال فعلی قرار گرفته اند و در صورت انتقال تمام پروازهای ایران ایر به ترمینال سلام، هر پرواز مستلزم هزینه گزاف انتقال تجهیزات از نزدیک ترمینال فعلی به ترمینال سلام خواهد بود. از سوی دیگر، ترمینال سلام، حداقل در فاز فعلی فضای مناسب برای پارک هواپیما ندارد و هواپیماها باید در اپرون فعلی که در نزدیکی ترمینال فعلی قرار گرفته است، توقف کنند. بنابراین در هر پرواز هواپیما ناگزیر از تاکسی بین ترمینال فعلی و ترمینال سلام خواهد بود.
اما چاره چیست؟ شاید بتوان به جای ایران ایر، جمعی از شرکت های خارجی با تعداد پروازهای محدود را به ترمینال سلام منتقل کرد. ایرلاین هایی که در سایر نقاط فرودگاه تاسیسات ندارند و می توانند به سادگی تمام امکانات خود را به ترمینال سلام منتقل کنند. حتی می توان یک شرکت هندلینگ مختص این شرکتهای هواپیمایی تاسیس کرد که تجهیزات زمینی را در نزدیکی ترمینال سلام مستقر کند.
اما حدس و گمان ها هرچه باشند، برنامه دقیق شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) برای انتقال پروازها به ترمینال سلام، تا پایان عملیات حج اعلام نخواهد شد. بنابراین باید صبر کرد و دید که این مجموعه پس از شهریور، کدام پروازها را به ترمینال سلام منتقل خواهد کرد.
علی اسدی خمامی - خبرنگار حوزه هوایی