بحران کاهش درآمد ارزی و کاهش شدید اشتغال و امثالهم، ناشی از اعمال تحریم‌های ظالمانه و سقوط ارزش نفت و وقوع پدیده کرونا در ماه‌های اخیر آسیب‌های فراوان و جدی را به اقتصاد و معیشت ملت و جامعه ایران وارد کرده است. جدای از مبحث تحریم، دو اتفاق سقوط ارزش نفت و شیوع جهانی کرونا ویروس، فرصت جدیدی را برای کشورمان ایجاد کرده که در صورت تدوین یک الگوریتم صادرات با مشارکت فعال بخش خصوصی می‌توان تهدیدهای عنوان شده را به فرصت تبدیل کرده و از آن برای جهش تولید و توسعه صادرات غیرنفتی کشور، هوشمندانه استفاده کرد تا به این طریق از تهدید سقوط ارزش جهانی نفت و شیوع کرونا ویروس فرصت ساخته شود.
- سقوط ارزش جهانی نفت:
متاسفانه تاکنون درآمد کشورمان وابسته به صادرات نفت بوده که در جریان تحریم‌ها، شرایط امور اقتصادی کشور را با دشواری روبرو کرده است. از طرفی در ماه‌های اخیر شاهد کاهش و در نهایت سقوط جهانی ارزش نفت شدیم که در این زمینه در نظر داشته باشیم اگر کشورمان حتی در تحریم نفتی نیز قرار نمی‌گرفت در جریان سقوط ارزش جهانی نفت با بحران مواجه و اقتصاد کشور با شرایط سخت و دشوار روبرو می‌شد. لذا ما باید سال‌ها پیش به فکر طراحی الگوریتم و اقدامات سازماندهی شده هدفمند برای اداره اقتصاد بدون نفت در کشور می‌شدیم. در شرایط کنونی تنها راه و اقدام پدافندی در جبران خسران ناشی از کاهش صادرات نفت، توسعه صادرات غیر نفتی و پیوند اقتصادی با کشورهای همسایه است. خوشبختانه ایران در اطراف خود دارای ۱۵ کشور همسایه بوده و این کشورها می‌توانند به‌عنوان مهمترین بازارهای اصلی و هدف قرار گیرند. در این راستا کشورهای عضو اوراسیا و خصوصا کشور روسیه بزرگترین بازار هدف قابل دسترس کشورمان است.
- شیوع جهانی کرونا ویروس و ایجاد فرصت صادراتی
علیرغم اینکه پدیده شیوع کرونا ویروس نیز آسیب‌های فراوانی را به کسب و کار مردم وارد کرد و از همه مهمتر جان عزیزانی را از ما گرفته اما فرصت‌هایی را برای کشور ایجاد کرده است. پس از شیوع جهانی کرونا ویروس، توانایی و ظرفیت‌های مردمی و دولتی و اجتماعی کشورها در مقابله با این ویروس کاملا آشکار و نمایان شده است. باید با افتخار اعلام کنیم با زحمات و تلاش‌های شبانه روزی کادر درمانی کشورمان و همراهی و مشارکت ملت بزرگ ایران و مدیریت وزارت بهداشت و درمان کشور، سرعت شیوع این ویروس کنترل و در مقام مقایسه، نسبت بهبودیافتگان درسطح جهانی موفقیت آمیز بوده است.
تاثیر تحریم‌ها در کمبود و فقدان امکانات بهداشتی و درمانی، واقعیتی غیرقابل انکار بوده اما واحدهای تولیدی کشورمان با یک اقدام و واکنش سریع و همچنین نقش آفرینی جوانان خلاق دانش بنیان، توانسته با تولید نیازمندی‌های درمانی و بهداشتی در داخل، قدرت و توانایی کشور را به نمایش گذاشته و با کمترین وابستگی اقدامات مقابله‌ای را با موفقیت پشت سر بگذارد و همچنین ظرفیت‌های جدیدی در این راستا برای صادرات به کشورهای همسایه ایجاد کند.
- پدیده‌های پساکرونا و تاثیر آن بر اقتصاد کشورمان
باتوجه به اتفاقات ناشی از شیوع کرونا، در ۲۱-۲۰۲۰ دولت‌های جهان اجبارا بیشترین برنامه‌ریزی اقتصادی و اجتماعی خود را به‌منظورمقابله با این ویروس در دو بخش ایجاد امنیت غذایی و بهداشت و درمان معطوف خواهند کرد. باتوجه به ظرفیت‌ها و توانایی‌های موجود، بدون شک این مساله فرصت‌هایی را برای صادرات کشورمان به ۱۵ کشور همسایه نیز ایجاد خواهد کرد.
۱. توجه کشورها به ایجاد امنیت غذایی: باتوجه به هشدار سازمان بهداشت جهانی نسبت به اوج کرونا ویروس در پاییز و زمستان سال جاری اعمال شرایط قرنطینه، تامین مواد غذایی برای مردم این کشورها از اولویت‌های مهم دولت‌ها خواهد بود. همه کشورهای جهان باتوجه به شرایط اقلیمی و ظرفیت‌های طبیعی و صنعتی خود در بخشی از مواد غذایی و محصولات کشاورزی واردکننده هستند. خوشبختانه در ایام کرونایی در کشور ما مشکل کمبود مواد غذایی وجود نداشته و همه فروشگاه‌های کشور پر از محصولات و مواد غذایی بود. متاسفانه در زمان وقوع این اتفاق به واسطه عدم وجود پروتکل بهداشتی با بسته شدن مرز کشورهای همسایه مواجه و موفق به صادرات محصولات غذایی و کشاورزی به این کشورها نشدیم. اما کشورمان با ظرفیت‌های بسیار خوب در بخش تولیدات محصولات غذایی، کشاورزی و آبزی و مرغ، تخم مرغ می‌تواند در صورت تدوین برنامه درست صادراتی وسازماندهی در بازارها هدف کشورهای همسایه تامین کننده مناسبی بوده و برای کشور درآمد ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی ایجاد کند.
۲. توجه کشورها به ایجاد امنیت سلامت و بهداشتی: در این حوزه نیز دولت‌ها نیازمندی‌های زیادی به لوازم مراقبتی و ضدعفونی و تجهیزات مرتبط و امثالهم را داشته و با وجود جوانان خلاق دانش بنیان در این بخش با حمایت جدی و عملی از استارت‌آپ‌ها و جوانان دانش بنیان قادر خواهیم بود ضمن تامین نیازمندی‌های کشورمان و جلوگیری از خروج ارز، محصولات بهداشتی و نیازمندی‌های این حوزه را به تولید انبوه رسانده و بخش بزرگی را نیز به کشورهای همسایه صادر کنیم.