علی بیت‌اللهی رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، ضمن اعلام تصویب حریم گسل‌های ۶ شهر تهران، تبریز، مشهد، کرج، کرمان، زنجان در شورای عالی شهرسازی و معماری از انجام مطالعات وسیع و گسترده میدانی و کارشناسی از سوی مرکز تحقیقات برای تعیین حرایم گسل های این شش شهر خبر داد.
رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: تصویب حریم گسل‌های شهرهای تهران، تبریز، مشهد، کرج، کرمان و زنجان پس از طی مراحل طولانی کارشناسی، انجام مطالعات میدانی و همچنین اخذ مصوبات استانی در شورای فنی استان در کارگروه های زلزله به سرانجام رسید و آماده ابلاغ به دستگاه های اجرایی، شهرداری ها، و سایر نهادهای ذیربط شده است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه تصویب حریم گسل‌های شهرهای کشور از حدود ۳ سال پیش کلید خورد، در خصوص دلایل تاخیر آن، توضیح داد: به دلیل نوع کار که نیاز به توافق و خرد جمعی و همکاری دستگاه ها در این ۶ شهر بود، جمع بندی جلسات و اعمال نظرات، کار را با تاخیر مواجه کرد که البته سبب دقیق تر شدن کار شد. در نهایت بعد از طی مراحل مطالعات میدانی و دفتری و جلب نظر مساعد اعضای کارگروه های زیربنایی استان ها و اعضای شورای برنامه ریزی استان ها، مطالعات آماده ارایه در صحن علنی شورای شهرسازی و معماری شد و در جلسه سیزدهم شورای عالی معماری و شهرسازی، مصوب شد.
بیت‌اللهی یادآور شد: در ویرایش چهارم آیین‌نامه ۲۸۰۰ در مبحث گسلش آمده است که احداث ساختمان های بسیار مهم در پهنه و حریم گسل ممنوع است و البته ساختمان‌های بسیار مهم در آیین نامه تعریف شده است. ساختمان های بسیار مهم طبق تعریف آیین نامه، ساختمان هایی هستند که بعد از زلزله، وجود و ادامه فعالیت آنها و کارکرد آنها ضرورت دارد. ساختمان‌های بسیار مهم شامل بیمارستان‌ها، مراکز آتش‌نشانی، مراکز مدیریتی، ستادی، نظامی، منابع آب، ایستگاه‌های برق، پست‌های گاز و دکل‌های مخابراتی، ساختمان‌های مرتبط با صدا و سیما، و ساختمان هایی هستند که وجود آنها بعد از زلزله بسیار ضرورت دارد.
ممنوعیت ساخت مدارس، پمپ‌های گاز و بنزین در حریم گسل‌های اصلی
به گفته وی، مدارس، پمپ‌های بنزین و پمپ‌های گاز نیز در رده ساختمان‌های بسیار مهم افزوده شده است که احداث ساختمان‌های بسیار مهم در پهنه گسل‌ها ممنوع خواهد بود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه در آیین‌نامه بر ممنوعیت ساخت و ساز بر حریم گسل‌ها تاکید شده بود، اما نقشه های حقوقی قابل اعتمادی برای آن وجود نداشت، توضیح داد: هم‌اکنون نقشه‌های حقوقی حریم اصلی گسل‌ها تعیین شده است و با ابلاغ آن می‌توان ممنوعیت ساخت‌وساز ساختمان‌های مهم را در آن حریم‌ها پیگیری کرد.
مقاوم‌سازی ساختمان‌های مهم احداث شده در حریم گسل‌ها الزامی می‌شود
بیت‌اللهی گفت: در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ساخت ساختمان های بلندمرتبه که دارای تمرکز جعیتی بالایی هستند بر روی حریم گسل های اصلی ممنوع شد. همچنین در خصوص ساختمان‌های بسیار مهم از جمله مدارس، بیمارستان‌ها و ... که قبل از وجود این قانون احداث شده بود، مصوب شد تا مقاوم‌سازی ساختمان بیمارستان‌ها و مدارس واقع در پهنه گسلی در اولویت نخست دستگاه‌های مرتبط و متولی این زیرساخت‌ها باشد. همچنین هر نوع سازه و تاسیساتی که در حریم گسل است باید حتما باید این تمهیدات برای آنها نیز در نظر گرفته شود.
وی تصریح کرد: ممنوعیت ساخت و ساز بر روی حریم گسل ها، گام بزرگی در کاهش تلفات و آسیب‌پذیری های ناشی از زلزله است.
الزام اخذ تمهیدات مهندسی در زون های تقاطعی لوله های گاز و آب با گسل ها
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یکی دیگر از کارهای مهم و مصوبات اخذ شده به ریاست وزیر راه و شهرسازی را لحاظ کردن تمهیدات مهندسی در زون های تقاطعی لوله های گاز و آب با حریم گسل ها عنوان کرد و گفت: مکان‌هایی که گسل های اصلی با لوله های گاز و آب تلاقی دارد، شرکت های متولی و مسئول این ساخت ها و شریان های حیاتی موظف شدند تا تمهیدات مهندسی به منظور جلوگیری از آسیب‌های ثانویه اعمال کنند.
رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: در برخی از زلزله ها در کشورهای مختلف مشاهده شده که با وقوع زلزله، آتش سوزی های گسترده نیز رخ داده است و خسارات ناشی از حوادث ثانویه گاها از خود زلزله بیشتر بوده است. بنابراین این نیز گام مهمی بود که مصوب شد. خوشبختانه اینکار در تهران دنبال می شود و امیدواریم که رفته رفته با توسعه اجرایی کردن مصوبات شورا، امنیت و ایمنی شهری را ارتقا بدهیم.
تهیه ۹۰۰۰ نقشه در مقیاس یک دو هزارم برای ۶ کلانشهر
بیت‌اللهی در ادامه گفتگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی از منظر کارشناسی به ارایه نقطه نظرات خود را در خصوص تعیین حریم گسل اصلی ۶ شهر مصوب شده پرداخت و توضیح داد: به طور متوسط برای هرکدام از این شهرها (تهران، تبریز، مشهد، زنجان، کرمان، کرج)، حدود ۱۵۰۰ نقشه در مقیاس یک دوهزارم که مقیاس دقیقی است، تهیه شده است و در آنها نقشه‌ها و المان‌های شهری با حریم گسل‌ها انطباق داده شده و این امر کار را برای برنامه‌ریزی‌های آتی بسیار آسان می‌کند تا در جهت کاهش مخاطرات زلزله، با در نظر گرفتن موقعیت گسل ها، برنامه ریزان بتوانند طرح هایی را تعریف و کاربری اراضی را تعیین کنند.
وی ضمن تشکر از تدبیر وزیر راه و شهرسازی و مجموعه معاونت معماری و شهرسازی، از زحمات مدیران کل راه و شهرسازی استان های تهران، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، البرز، زنجان و کرمان، استانداران، معاونان عمرانی استانداران، اعضای شورای برنامه ریزی استانی و همچنین کارگروه های استان هایی که حریم گسل ها در آنها مصوب شده است تشکر کرد و همراهی آنها را در اجرای این طرح دولت، مهم و موثر برشمرد.
وی تاکید کرد: کشور ایران جزو سه کشوری است که این چنین در خصوص زلزله و کاهش مخاطرات ناشی از آن با تعیین حریم گسل ها گام برداشته است. خیلی در ادبیات علمی پیدا نمی شود که کشورهایی روی حریم گسل ها این چنین فعال بوده باشند. خوشبختانه اینکار در ایران انجام شده است و امیدواریم که اینکار ادامه یابد.
بیت‌اللهی گفت: برای فاز دوم مطالعات و تعیین حریم گسل های اصلی ۸ شهرِ شیراز، ارومیه، اردبیل، ساری، گرگان، بم، لاهیجان و قائم شهر را پیشنهاد دادیم که چنانچه موردتایید قرار بگیرد و اعتباری برای آن در نظر گرفته شود این کار مهم استمرار خواهد یافت و امیدوارم به جایی برسیم که برای تمامی شهرها بتوانیم نقشه های مهم و زیربنایی را بتوانیم تهیه کنیم.
بیت اللهی در خصوص تهران و مصوبه حریم گسل های این شهر که در دو سال گذشته نیز تصویب و ابلاغ شده بود، گفت: در خصوص شهر تهران، حریم گسل‌ها یکبار برای شهر تهران مصوب شد. در آن زمان شهر تهران فقط ملاک ما بود. هم اکنون شهر تهران و ۳۰ کیلومتر اطراف آن ملاک عمل قرار گرفت. علاوه بر شهر تهران شهرهای اطراف از جمله شهرهای کوچک و بزرگ اطراف تهران مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین در این مرحله کار تکمیلی که در سال ۹۵ و ۹۶ انجام شده بود این بود که مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی موظف شد تمامی ساختمان های مهم و پلاک های ساختمانی و زون های تقاطی را در حریم گسل های شهر تهران مشخص کنیم. اینکار انجام شده است که چه تعداد ساختمان روی حریم گسل ها واقع شده اند، همچنین چه مناطقی از تهران بیشتر درگیر زون های گسلی است و چه اقداماتی ضرورت دارد برای کاهش خطر زلزله در این کلان شهر بزرگ انجام شود.