شناسهٔ خبر: 9085 - سرویس مسکن و شهرسازی
نسخه قابل چاپ

سهم مسکن روستایی در پیش‌نویس طرح جامع مسکن؛

راهکارهای بهینه‌سازی ضوابط ساخت در روستاها/ ایجاد اصلاحات در نظام تأمین مالی مسکن روستایی

مسکن روستایی در پیش‌نویس طرح جامع مسکن، وضعیت کنونی مسکن روستایی، مشکلات، راهبردها و برنامه‌های اجرایی این بخش مهم و تاثیرگذار مطرح و برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی برای بهبود کیفیت زندگی و ساخت‌وساز در این مناطق اعلام شده است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، ساماندهی به «مسکن روستایی» یکی از اهداف و برنامه‌های اجرایی است که در پیش‌نویس طرح جامع مسکن به آن اشاره شده است و این مبحث در کنار «برنامه مسکن خانوارهای کم‌درآمد»، «نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های نابسامان شهری»، «برنامه اصلاحات در سیاست زمین با تأکید بر نظام برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای»، «تقویت کارآمدی صنعت ساختمان»، «بهبود و توسعه نظام تأمین مالی مسکن» و «توسعه بازار استیجار» محورهای اصلی طرح جامع مسکن را تشکیل می‌دهد.

------------------------------------------------------------------------------------------------

متن کامل پیش نویس طرح جامع مسکن را از اینجا بخوانید

------------------------------------------------------------------------------------------------

محور ششم پیش نویس طرح جامع مسکن به مسکن روستایی اختصاص دارد. در این پیش نویس ابتدا شرایط کنونی جمعیت روستایی از نظر کمیت مطرح و اعلام شده که در حدود ۵.۹ میلیون خانوار در سال ۱۳۹۲ در نقاط روستایی سکونت داشتند.

از کل آبادی‌های کشور، ۳۵۸۰۰ نقطه روستایی بالای ۲۰ خانوار، نقاطی است که خارج از حریم محدوده استحفاظی شهرهای بزرگ قرار دارند. با توجه به وضعیت معیشتی این روستاها، توجه به کارکرد فعالیتی در واحدهای مسکونی این روستاها ضروری است. کاهش نرخ رشد جمعیت روستایی و افزایش ساخت و سازهای مسکونی در روستاها روند غالب دهه گذشته بوده است.

وضعیت کنونی روستاهای کشور
 اجاره‌نشینی در روستا رایج نیست (نزدیک به ۹ درصد از خانوارها)، اما روندی رو به افزایش دارد.
سهم مسکن در سبد هزینه خانوارهای روستایی رو به افزایش است (۱۸ درصد).
در سال ۱۳۹۲، حدود ۱۴.۵ درصد از واحدهای مسکونی فاقد هر گونه سندی بوده است.
از کل مناطق روستایی، ۱۵۰۰ نقطه در روستاهای پیرامون شهرهای بزرگ جزء سکونتگاه‌های غیر رسمی است؛ بازار مسکن این نقاط تفاوت‌های ساختاری زیادی با سایر نقاط دارد.
طبق هدفگذاری انجام شده، ۲.۴ میلیون واحد مسکونی در طی دوره منتهی به سال ۱۴۰۵ باید ساخته شود. از این تعداد ۱۶۳۵ هزار واحد نوسازی، ۲۴۸ هزار واحد براي سکونت خانوارهای جدید و ۵۱۷ هزار واحد براي رفع کمبود مسکن خانوارهای موجود، ساخته خواهد شد.
در طول دوره طرح جامع، سرمایه‌گذاری سالانه در مسکن روستایی به قیمت‌های ثابت ۱۳۹۳، به ۱۱ هزار میلیارد تومان بالغ خواهد بود.

مشکلات

در بخش دیگری از پیش‌نویس طرح جامع مسکن در حوزه مسکن روستایی، مهمترین مشکلاتی که در سطح روستاها دیده و شناسایی شده مطرح است.

مشکلات پیش روی مسکن روستایی
عملکرد ناظران فنی روستایی در حد مطلوب نبوده و نیاز به تقویت دارد.
هزینه‌زا بودن تخریب و نوسازی در سطح روستاها موجب شده تا بسیاری از واحدها به صورت فرسوده و مخروبه رها شود و به‌جای آنها، واحدهای جدید در سایر نقاط ساخته شود. این پدیده موجبات نابسامانی زیادي را در بافت‌های روستایی فراهم آورده است.
میزان تسهیلات ساخت مسکن روستایی (۱۵۰ میلیون ریال) در مقایسه با هزینه‌های ساخت، تکافوی ساخت مسکن با کیفیت را نمی‌دهد.
نظام پرداخت تسهیلات مسکن روستایی فاقد انطباق با ویژگی‌ها‌ی مکانی و اقتصادی و اجتماعی خانوارهاست.
نظارت بر ساخت و سازهایی که از تسهیلات استفاده نمی‌کنند به تقویت و بازنگري نیاز دارد.

راهبردها

نویسندگان در بخش راهبردهای پیش‌نویس طرح جامع مسکن چندین راهبرد را برای ساماندهی به سکونت روستاییان در نظر گرفته‌اند که ایجاد نظام پایش برنامه، توسعه بازارهای پولی و مالی نهادهای محلی، بهینه‌سازی ضوابط ساخت و ساز، اتخاذ سیاست‌های ترویجی براي درجاسازی، تدوین برنامه‌های مشترك با کمیته امداد و سازمان بهزیستی، ایجاد سازوکار شناسایی افراد نیازمند مسکن اقشار کم‌درآمد در بانک اطلاعاتی، تدوین استانداردهای لازم‌الاجرا در نظام فنی روستایی (طراحی و اجرا)، نظارت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بر ساخت و سازهای روستایی (اعم از اینکه از تسهیلات استفاده کرده یا نکرده‌اند.)، آموزش و ارتقا دانش فنی نیروی کار و ساماندهی دفاتر فنی مرتبط با این بخش و توسعه کمی و کیفی کارگاه‌های تولید مصالح از طریق تأمین مالی براي تجهیز کارگاه‌ها و تضمین خرید از بازار مهمترین موارد پیشنهادی است که در کنار بیان مشکلات در حوزه مسکن روستایی به آن اشاره شده است.

راهکارها

در ادامه بخش مسکن روستایی در پیش‌نویس طرح مسکن روستایی، به راهکارهایی برای برون رفت از مشکلات حوزه مسکن روستایی اشاره شده است.

راهکارهای پیش روی مسکن روستایی در پیش‌نویس طرح جامع مسکن 
شناسایی اقشار کم‌درآمد روستایی
راه‌اندازی سامانه ثبت اطلاعات جامع مسکن روستایی و اتصال آن به بانک اطلاعات مکانی GIS
تدوین ضوابط و استانداردهای نظام فنی روستایی منطبق با شرایط بومی
 توجه به نقش فضاهای معیشتی و لحاظ کردن آن به عنوان بخشی از انگاره مسکن روستایی
 حمایت مالی از کارگاه‌های تولید مصالح ساختمانی
راه‌اندازی نهادهای محلی بهسازی مسکن
راه‌اندازی بیمه مسئولیت کارشناسان فنی
 طراحی الگوی مطلوب مسکن مطابق با معیشت و اقلیم و نمونه‌سازی آن
آموزش بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساخت و ساز
اعمال تخفیف در عوارض صدور پروانه و افزایش تسهیلات برای درجاسازی
تدوین برنامه جامع آموزش نیروی کار دفاتر فنی روستایی
انتزاع تأمین مالی روستاهای پیراشهری از مسکن روستایی و اتصال آن به نظام تأمین مالی کم‌درآمدها و مسکن اجتماعی

برنامه‌های اجرایی

برنامه اول: تشکیل شورای راهبردی طرح مسکن روستایی با تأکید بر نوسازي

هدف اصلی از اجراي این برنامه، ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی مؤثر در حوزه عمران روستایی است.

برنامه بخش مسکن روستایی در افق طرح جامع تا حد ۶۸ درصد معطوف به نوسازي مسکن خواهد بود. با توجه به این امر، بنیاد مسکن، به‌مثابه نهاد مسلط بر امر مسکن روستایی، این مهم را با توجه کلی به حوزه عمران و توسعه روستایی به پیش خواهد برد.

پیشبرد این مهم در زمینه‌های گوناگونی از تأمین تأسیسات زیربنایی گرفته تا ترویج فرهنگ نوسازی و اعمال مشوق‌های مالی و فنی دنبال خواهد شد. برنامه‌ریزی در این حوزه در چارچوب هماهنگی بین‌دستگاهی و در قالب ساختاری انجام خواهد گرفت که سرپرستی آن با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است.

این برنامه با همکاری وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تدوین و اجرا خواهد شد.

برنامه دوم: ایجاد نظام اطلاعات پایه مسکن روستایی و برپایی نظام پایش برنامه

اهداف اصلی از اجرای این برنامه، داشتن اطلاعات به هنگام و به روز از وضعیت کلی مسکن روستایی و داشتن امکان اطلاعاتی پیگیری نتایج برنامه‌ها و طرح‌های اجرایی است.

به منظور اجرای این برنامه اقداماتی شامل موارد ذیل انجام می‌شود:

اهداف از ایجاد نظام اطلاعات پایه مسکن روستایی و برپایی نظام پایش برنامه:
۱. تعیین چارچوب‌ها و شاخص‌های مورد نیاز براي بانک اطلاعات مسکن روستایی به‌مثابه بخشی از طرح جامع اطلاعات مسکن کشور
۲. جمع‌آوری اطلاعات و راه‌اندازی سامانه ثبت اطلاعات جامع مسکن روستایی و اتصال آن به سایر بانک‌های اطلاعاتی
۳. تدوین گزارش‌های ادواری سیاستگذاری برپایه اطلاعات گردآوری و پردازش شده

این برنامه با مسئولیت و محوریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و با همکاری دستگاه‌های ذیربط اجرا می‌شود.

برنامه سوم: ارتقاء نظام فنی روستایی

اهداف اصلی از اجرای این برنامه، بهینه‌سازی عملکرد ناظران فنی و  ارتقای کیفیت ساخت واحدهای مسکونی روستایی است.

به منظور اجرای این برنامه، اقداماتی شامل موارد ذیل انجام می‌گیرد:

ارتقاء نظام فنی روستایی
۱. تدوین استانداردهای لازم‌الاجرا در نظام فنی روستایی (طراحی و اجرا)
۲. آموزش و ارتقای دانش فنی نیروی کار و ساماندهی دفاتر فنی مرتبط با این بخش
۳. ایجاد سازوکار پایش و ارزیابی بخش طراحی و اجرا بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده متصل به بانک اطلاعاتی به‌صورت متمرکز
۴. تعمیم نظارت نظام فنی روستایی بر تمام ساخت‌و‌سازهای خارج از حریم شهرها و به ویژه در روستاها

این برنامه با همکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازي، معاونت مسکن و ساختمان و سازمان نظام مهندسی اجرایی می‌شود.

برنامه چهارم: اصلاحات در نظام تأمین مالی مسکن روستایی

اهداف مورد انتظار از اجرای این برنامه عبارتند از: تسریع فرآیند ساخت و ساز در روستاها و افزایش موجودی مسکن روستایی، سرمایه‌گذاری در ارتقای سطح کیفی ساخت و ساز واحدهای مسکونی روستایی و گسترش بازار رهن براي خرید و بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی روستایی و افزایش مشارکت روستاییان در تأمین مالی از طریق تشکیل صندوق‌های پس‌انداز مسکن روستایی و نیز شکل‌گیري مؤسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن روستایی.

تحقق این اهداف، نیازمند اجرای برنامه‌ها و اقداماتی به شرح ذیل است:

اصلاحات در نظام تأمین مالی مسکن روستایی
راه‌اندازی صندوق‌های پس‌انداز و تسهیلات روستایی و جهت‌گیری تسهیلات مسکن به سمت این نهادها (در میان‌مدت)
افزایش متوسط مبلغ تسهیلات مسکن روستایی تا سقف ۱۵۰ میلیون ریال و تغییر آن متناسب با نرخ تورم
اعطاي سالیانه ۲۰۰ هزار فقره تسهیلات رهنی بهسازی و نوسازی مسکن روستایی با نرخ بهره ۵ درصد
تدوین دستورالعمل ویژه برای منطقه‌ای‌ کردن شرایط تسهیلات (مبلغ و نرخ سود) متناسب با ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی مناطق
افزایش تسهیلات مسکن روستایی براي نوسازی با ضریب ۱۰ درصد؛ براي جبران هزینه‌های اضافی نوسازی، می‌توان از اعتبارات قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور نیز استفاده کرد
یکپارچه کردن یارانه‌های محرومیت‌زدایی با عمران و بهسازي روستایی و مسکن، در چارچوب طرح‌های یکپارچه و نوین هادی روستایی

این برنامه با همکاري و هماهنگی بانک مرکزی و شبکه بانکی، معاونت مسکن و ساختمان، وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت جهاد کشاورزی اجرا می‌شود.

اجراي این طرح در سال اول به ۴۸۰۰ میلیارد ریال منابع از محل بودجه عمومی به منظور جبران مابه‌التفاوت سود نیاز خواهد داشت.

برنامه پنجم: ارتقاء کیفیت و بهینه‌سازی ضوابط ساخت و ساز در روستاهای دارای ویژگی خاص 

هدف اصلی از اجراي این برنامه، جلوگیری از تخریب بناهای با ارزش و بهینه‌سازی کیفیت ساخت واحدهای مسکونی روستایی است و به منظور تحقق آن اقداماتی به شرح ذیل به اجرا گذاشته خواهد شد:

ارتقاء کیفیت و بهینه‌سازی ضوابط ساخت و ساز در روستاهای دارای ویژگی خاص 
معرفی الگوهای مطلوب مسکن روستایی و نمونه‌سازی آنها
ارائه معیارها، شاخص‌ها و ضوابط معماری همخوان با معیشت در مناطق مختلف در طرح‌های هادی روستایی
تجدیدنظر و بازنگري در احکام، ضوابط و معیارهای مدیریت ساخت و ساز متناسب با معیشت، اقلیم و ... در طرح‌های هادي روستایی و طراحی واحدهای مسکونی
ایجاد سازوکار پایش و ارزیابی طراحی و اجرا بر اساس شاخص‌های تعیین شده متصل به بانک اطلاعاتی

این برنامه با مسئولیت و محوریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط اجرا می‌شود.

برنامه ششم: تدوین و اجرای برنامه صرفه‌جویی انرژی در ساخت واحدهای مسکونی روستایی

هدف اصلی از اجرای این برنامه، کاهش مصرف انرژی در روستاها است که این امر با انجام اقداماتی شامل موارد ذیل انجام می‌گیرد:

تدوین و اجرای برنامه صرفه‌جویی انرژي در ساخت واحدهاي مسکونی روستایی
طراحی و تدوین الگوهاي معماری مناسب در جهت کاهش مصرف انرژی
ترویج الگوهای ساخت و مصالح ساختمانی بهینه
اعطاي مشوق‌های مالی جهت صرفه‌جویی در انرژی

این برنامه با مسئولیت و محوریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط اجرا می‌شود./

نظر شما