علی بیت‌اللهی عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در خصوص راهکارهای آن مرکز برای فرونشست با توجه به گستردگی بیش از اندازه از منابع آب زیرزمینی و تشدید خشکسالی‌ها به ارایه توضیح پرداخت.

عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با یادآوری این مطلب که استمرار خشکسالی‌ها و کاهش محسوس بارندگی نسبت به متوسط درازمدت خود سبب کاهش حجم روان‌آب‌ها و آب‌های سطحی، کاهش حجم سدها و همچنین ذخیره آب‌های سطحی شده است، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی حاکم، شدت خشکسالی‌ها و کاهش محسوس بارندگی، تنش آبی در کشور دور از انتظار نیست که مسئولان وزارت نیرو نیز تنش آبی را با توجه به شرایط اقلیمی پیش‌بینی کرده اند که این وضعیت به افزایش مخاطرات فرونشست در کشور منجر خواهد شد.

بیت‌اللهی ادامه داد: این روند سبب افزایش فشار روی سفره‌های آب‌های زیرزمینی خواهد شد. با توجه به اینکه آب شرب بسیاری از کلانشهرهایی همچون تهران، اصفهان و مشهد علاوه بر سدهای پیرامونی از طریق آب‌های زیرزمینی و چاه‌های آب، شرکت‌های آب و فاضلاب استان‌ها تامین می‌شود، زمانی که آب‌های سطحی (آب‌های ذخیره شده در سدها و مخازن) کم می‌شود برای جبران کسری آب، فشار و پمپاژ بر آب‌های زیرزمینی بیشتر خواهد شد. این امر طبیعتا سبب افت سطح ایستابی خواهد شد.

وی توضیح داد: با افت سطح ایستابی در گستره‌های شهری و یا حوالی شهرها، فرونشست زمین تشدید خواهد شد. پدیده‌ای که در شهرهایی همچون اصفهان در 25 فروردین امسال به شکل بروز یک حفره در زیر یک معبر و خیابانی در داخل شهر رخ داد. همچنین فرونشست‌های جنوب تهران، جنوب‌غرب تهران در محدوده اطراف شهر ورامین، هشتگرد، جنوب کرج و استان‌هایی همچون کرمان، خراسان رضوی، سمنان، هرمزگان و سایر استان‌ها گزارش آنها ثبت شد.

بیت‌اللهی با اشاره به اینکه به جز استان گیلان تمامی استان‌های کشور با پدیده فرونشست مواجه هستند، تصریح کرد: با توجه به وضع موجود، انتظار است تا آثار و علائم فرونشست در سطح زمین بیشتر آشکار شود.

عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: آنچه که برای مرکز تحقیقات حائز اهمیت است کاهش مخاطرات فرونشست در بخش‌های مختلف ساختمان، مسکن و همچنین خطوط حمل و نقلی است. مطالعات مرکز حاکی است که آثار فرونشست در مجاورت نشانه‌های حمل ونقلی اعم از ریلی، جاده‌ای، هوایی و همچنین در گستره سکونتگاه‌های شهری بسیار مخاطره آمیز است و باید راهکارهای کاهش مخاطرات و حفاظت از ساختمان‌ها و نشانه های حمل و نقلی مورد توجه باشد.

بیت ‌اللهی یادآور شد: وزیر راه و شهرسازی نیز به دلیل اهمیت موضوع مکاتبه‌ای با نهادهای تابعه وزارت راه و شهرسازی کرد تا این نهادها در مکانیابی و اجرای پروژه‌های حمل و نقلی و همچنین مسکن و شهرسازی موضوعات فرونشست زمین را با محوریت مطالعات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ملاک عمل قرار بدهند.

وی در بیان اهمیت بخشنامه ابلاغی وزیر راه و شهرسازی و الزام شرکت‌های تابعه وزارت راه بر اجرای مفاد مختلف آن اعلام کرد: این بخشنامه به این دلیل است که خواسته یا ناخواسته به دلیل تغییرات اقلیمی و شرایط حاکم بر وضعیت آبی کشور مسائل مربوط به کشاورزی و چاه‌های غیرمجاز و... پدیده فرونشست روز به روز گسترده می‌شود و آثار و عواقب آن گریبانگیر محیط‌های شهری و سامانه‌های حمل و نقلی خواهد شد.

عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: با تاکید وزیر راه و شهرسازی پیشنهاد می‌شود تا در خصوص دارایی‌های موجود و همچنین طرح‌های در دست اجرای وزارت راه و شهرسازی پدیده فرونشست زمین دیده و مورد توجه قرار بگیرد و تمهیداتی برای کاهش مخاطرات فرونشست اندیشیده شود.

بیت‌اللهی یادآور شد: در بسیاری از کشورها اقداماتی انجام شده تا جلوی کاهش آب‌های زیرزمینی گرفته شود و در این راه موفقیت‌های خوبی نیز حاصل شده است. مطمئنا اگر در کشور ما یک هم‌افزایی و کار جدی در زمینه کاهش مخاطرات فرونشست زمین انجام بشود می‌توانیم ریسک‌های این مخاطره را به حداقل برسانیم.

گفتنی است، بر اساس آمارهای رسمی هم‌اینک از مجموع ۶۱۰ دشت ایران حداقل ۴۰۰ دشت در معرض تشدید فرونشست زمین قرار دارند که عمده این مناطق در فلات مرکزی کشور و در جوار شهرهای پرجمعیت واقع شده است. البته این نکته به آن معنا نیست که سایر دشت‌ها از خطر فرونشست زمین مصون باشد، ولی برداشت بی‌رویه آب برای مصارف خانگی، صنعتی و کشاورزی در ۴۰۰ دشت موردنظر سبب شده تا سرعت فرونشست زمین به حدود ۳۰ سانتیمتر در سال افزایش یابد.