علی بیت‌اللهی عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در خصوص جزئیاتی از سیل استان تهران و عواقب رعایت نکردن اقدامات پیشگیرانه قبل از وقع سیل، اعلام کرد: بارندگی‌های سال جاری به ویژه در استان تهران و در مجاورت کلانشهر تهران مجددا خطر سیلاب و کاهش مخاطرات و ضرورت انجام اقدامات پیشگیرانه را برای مسئولان و دست‌اندرکاران تاکید کرد. بعد از سیلاب های ۱۳۹۸ و تخریب گسترده‌ای که برجای گذاشت و راهکارهایی که ارایه شدند و عملیاتی نشدند ضرورت اقدامات پیشگیرانه سیلاب ضروری به نظر می‌رسد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با یادآوری اینکه سیل ۱۳۶۶ سبب فوت ۳۰۰ نفر از هموطنان شد، افزود: شهر تهران به واسطه وجود ارتفاعات شمالی و دره رودهایی واقع در ۱۱ حوضه آبریز که وسیع‌ترین آن در شمال‌غرب و دره کن با ۲۲۰ کیلومتر مربع تا کم وسعت‌ترین آن به طول ۷ کیلومتر مربع به شکل موازی در شمال شهر تهران مناطق مختلف تهران را در مناطق ۱، ۲، ۵ و ۲۲ به شکل مستقیم در معرض خطر قرار داده است.
مدیرگروه کاهش مخاطرات و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: علاوه بر وجود ۱۱ حوضه آبریز در شمال تهران، آبادی‌های متعددی نیز در جوار دره‌رودهای مشرف به تهران همچون کن، فرحزادی، گلاب‌دره، دارآباد و دره‌های مشرف به تجریش وجود دارد که وجود این دره‌رودها، ریسک سیلاب در شهر تهران را بالا برده است.
مدیریت سیلاب در مواقع بحران بسیار دشوار است
بیت‌اللهی توضیح داد: چنانچه بارندگی‌های رگباری ناگهانی در همه این حوضه‌های آبریز منتهی به شهر تهران رخ بدهد از چند جبهه خطر سیلاب، شهر تهران را درگیر خواهد کرد که مدیریت این سیلاب‌ها در زمان رویداد بسیار دشوار است. برای اینکار اقدامات پیشگیرانه مقابله‌ای با خطر سیلاب قابل انجام است. یکی از راهکاهاری موثر راه اندازی هشدار سیل وکارهای متعددی برای کاهش سرعت سیل و قدرت تخریبی سیلاب است که باید فوری در دستور کار دست‌اندرکاران قرار بگیرد.
وی تصریح کرد: علاوه بر راه‌اندازی هشدار سیل، جلوگیری از احداث بنا در مسیل‌ها، آبراهه‌ها و حریم بستر رودخانه‌ها بسیار حائز اهمیت است.
بیت‌اللهی بر دغدغه‌مندی مسئولان برای کاهش مخاطرات سیل تاکید کرد و در بیان اجرایی نشدن راهکارهایی که سال‌هاست در خصوص کاهش مخاطرات سیل ارایه شده و می‌شود، اعلام کرد: انجام اقدامات پیشگیرانه کار دشوار و پیچیده‌ای نیست و انتظار است تا مسئولان به انجام آنها اهتمام داشته باشند. در کشورهای فقیری همچون نپال و بنگلادش تمهیدات مقابله با سیل انجام شده است که می‌تواند در ایران نیز اجرایی و عملیاتی شود.
کاهش هزینه‌های خسارت‌های سیلاب با انجام اقدام‌های پیشگیرانه
وی ضعف اصلی را در بروز سیلاب‌های متعدد عدم توجه در اقدامات پیشگیرانه عنوان کرد و افزود: انجام نشدن اقدامات پیشگیرانه سبب صرف هزینه‌های فراوانی خواهد شد که خسارت‌های بعد از وقوع حادثه را چندین برابر می‌کند.
عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در خصوص سیل امامزاده داوود و همچنین دلایل اصلی رخداد این حادثه گفت: در اثر بارش موضعی شدید که مدت دوام شدیدترین پیک آن ۲۰ دقیقه برآورد شد بارشی به ارتفاع ۲۷ میلیمتر در حوضه آبریز کن در سمت شمال‌غربی به سمت امامزاده داوود رخ داد.
بیت‌اللهی ادامه داد: حوضه آبریزی که مشرف بر امامزاده داوود است یک حوضه فرعی از حوضه کن است. همچنین با توجه به اینکه امامزاده داوود دارای شیب بسیار تند است با وجود آنکه طولانی‌ترین آبراهه آن حدود ۳ هزار و ۷۰۰ متر است که مساحت این حوضه حدود ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار برآورد می‌شود که حوضه کوچکی است، اما شیب تند و بارش شدید یک میلمتر در یک دقیقه منجر به روان‌آب شدید در این منطقه شد و به دلیل شیب تند فراوان قدرت تخریبی سیلاب چندین برابر شد.
وی توضیح داد: سیلاب در لحظه ورود به صحن امامزاده داوود با وجود نیروی حرکتی بالایی که داشته منجر به فروریختن دیوارها و فروریزش برخی از ساختمان‌های مجاور مسیل می‌کند که چندین نفر کشته و مفقود شدند.
بیت‌اللهی در بیان برخی دلایل این رخداد اعلام کرد: بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد نظیر تجربه تلخ دروازه قرآن شیراز در سال ۱۳۹۸ در این مکان، مسیر آبراهه با یک کانال بتنی با ابعاد کم تغییر پیدا کرد و ابعاد دره در پیرامون امامزاده داوود سطح مقطع کوچکتری به خود گرفت که این کوچک شدن مقطع سبب شد تا سیلاب داخل این کانال تماما وارد نشود و از روی کانال به محدوده ساختمان‌ها مسکونی و صحن امامزاده وارد شود و اثر تخریبی را چندین برابر کرد.
ممانعت از دستکاری غیراصولی در مسیل‌ها و آبراهه‌ها و تجاوز به حریم رودخانه‌ها
وی یادآور شد: انتظار می‌رود تا در نظام طبیعت از هرگونه دستکاری غیر اصولی، ایجاد سطح مقطع باریک، و مواردی از این دست کاملا خودداری شود.
بیت‌اللهی تصریح کرد: دخالت انسانی نابجا و احداث کانال، تنگ کردن عرض مسیل و نفوذ آب به سطح و اطراف در کنار شیب تند و بارش شدید لحظه‌ای، منجر به خسارات جانی و مالی در امامزاده داوود منطقه کن شد.
ضرورت راه‌اندازی هشدار سریع سیل در تهران و استان‌های پرخطر
عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در بیان پیشنهادهای مرکز اعلام کرد: با توجه به اینکه هفت دره رود و حوضه آبریز مشرف به شهر تهران شامل کن، گلاب دره، دارآباد، فرحزاد، درکه و چندین آبراهه که مشرف به شهر هستند، سیستم هشدار میدانی سیل مهمترین کاری است که باید انجام شود که اینکار بسیار عملیاتی است. علاوه بر آن احداث سرعت‌گیرها به منظور کاهش سرعت سیل و جلوگیری از ورود بار جامد سیل نیز در این دره‌های پرشیب بسیار ضروری است.
وی تاکید کرد: ضروری است تا با توجه به این حوادث و حوادثی که در سال ۱۳۹۸ در زمینه سیل داشتیم هم در عرصه احداث ساختمان در مسیل‌ها، تجاوز به حریم رودخانه‌ها، دستکاری در مسیل و آبراهه‌ها درس‌های کافی را گرفته باشیم و از وقوع چنین دستکاری‌های خطرناکی در طبیعت به جد جلوگیری کنیم.