به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، سیدمحمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی روز گذشته ۲۸ بهمن ماه در نخستین همایش میراث فرهنگی و توسعه پایدار گفت: نسبت میراث فرهنگی با توسعه پایدار در کشورها از سه منظر مورد توجه قرار میگیرند. در نسبت نخست، کشورهایی هستند که توسعه را بدون توجه به میراثفرهنگی گسترش دادهاند که با نتایج تلخی نیز مواجه شدند. در این نسبت و نوع نگاه، تصور این است که میراث فرهنگی مانع توسعه است و با این تصور یعنی اینکه ما باید انسانهایی بتراشیم که به مانند سربازانی که در ارتش تربیت میشوند و صرفا کارهایی خاص را که به صورت دستور به آنها دیکته میشود انجام دهند و همانطور که همه میدانیم در ارتش هم «چرا» وجود ندارد.
رئیس پژوهشگاه میراثفرهنگی افزود: در تصور نخست، اگر ویژگیهای فرهنگی وجود داشته باشد که آن ویژگیها با یونیفرمی که ما از انسان و جامعه داریم متفاوت باشد اینها مزاحم توسعه هستند و باید تلاش شود تا مزاحم از سر راه کنار برود.
رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در دولت هفتم و هشتم با اشاره به اینکه میراث فرهنگی شامل جنبههای ملموس و ناملموس است گفت: جنبههای ملموس همچون آثار، محوطهها و بناهای تاریخی و امثال اینها به چشم دیده میشوند اما میراثی که جنبه ملموس ندارند اگرچه به چشم نمیآیند اما عمق میراث فرهنگی را در درون خود جای دادهاند که این بخش از میراث را باید با چشم بصیرت مشاهده کنیم. اگر دقت زیادی داشته باشیم میبینیم جاهایی که ویرانیهای بیشتری رخ داده است مربوط به آثار ناملموس یا همان میراث معنوی است.
توسعه و میراث فرهنگی ضد هم نیستند
بهشتی افزود: در نسبت نخست، مفهوم توسعه به نحوی تعریف میشود که ضد میراثفرهنگی فهمیده میشود و این تجربهای است که تنها مختص ایران نبوده و در همه جای جهان رخ داده است.
این مقام مسئول در حوزه میراثفرهنگی کشور با اشاره به سفری که برای بازدید از نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران به بلژیک داشت و در آنجا از شهر قدیمیِ گنت بازدید کرد گفت: زمانی برای نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران به شهر گنت بلژیک رفته بودیم در آنجا شهردار گنت ما را به بازدید بافت تاریخی شهر برد که بسیار زیبا مرمت شده بودند. چند نفری از همکاران ما همراهمان بودند روحیه خود را از دست دادند و میگفتند میشود روزی بافتهای تاریخی ما نیز به این شکل درآیند و بتوانیم از میراث فرهنگی خود محافظت کنیم. من چون این قضیه را تجربه کرده بودم فرصت را مغتنم شمردم و از شهردار شهر گنت پرسیدم که شما چند وقت است که شروع به مرمت کردهاید و شهردار آن شهر گفت که ۲۶ سال است که مرمت بافتهای تاریخی را شروع کرده اند و اذعان کرد که قبل از آن بافتهای تاریخی تخریب میشدند؛ یعنی همان کاری که ما کردیم. منظورم این است که تخریب به نام توسعه مخصوص ما نیست بلکه آسمان میراث فرهنگی در همه جای دنیا یکرنگ است و فرقی با هم ندارد.
تاکید بر مراعات میراثفرهنگی توسط برنامههای توسعه
بهشتی در تشریح نسبت و نوع نگاه دوم گفت: نسبت دیگر این است که بگوییم توسعه میتواند رخ دهد اما ارزش میراثفرهنگی را هم حفظ و رعایت کند. تقریبا در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا این دیدگاه و الگو رعایت میشود. بدینمعنا چیزی به نام توسعه وجود دارد که شبیه به توسعه قبلی است و چیزی هم به نام میراثفرهنگی وجود دارد که همان مفهوم میراثفرهنگی پیشین است فقط اینها ادب را نسبت به هم به جا میآورند و به عبارتی پا روی دم یکدیگر نمیگذارند.
وی ادامه داد: در سفری که به ایتالیا داشتم دیدم که آنها نقشه باستانشناسی خود را دقیق اجرا کردند و همه دستگاهها مکلف هستند این نقشه و بعبارتی عرصه و حریم را مراعات کنند و همه نیز مراعات میکنند.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی با اشاره به کشورهایی که با این نوع نگرش به توسعه میپردازند گفت: کشورهایی با سیاست رعایت حال میراث فرهنگی، یک جاهایی دست شان در دست هم قرار میگیرد و مثلا در قضیه گردشگری درک میکنند که باید با هم همکاری کنند ولی به شکل ماهوی فهم راجع به توسعه و فهم راجع به میراث فرهنگی دچار تغییر و تحول نمیشود فقط آنها رعایت آداب معاشرت می کنند.
توسعه باید عطر و طعم سعادتمندی را به شهروندان بچشاند
بهشتی گفت: نسبت سومی وجود دارد که موردنظر وزیر راه و شهرسازی است و آن هم این است که ما حقیقتا ورود ماهوی نسبت به مفهوم توسعه را با عطر و طعم سعادتمندی بپذیریم. بدین معنا منظور از توسعه پایدار این می شود که عطر و طعم سعادتمندی، آرامش، امنیت و افق روشن را بچشیم. آن وقت این توسعه اتفاق نمیافتد مگر با ابتلا به آنچه که به آن میراث فرهنگی میگوییم. بعبارتی اگر قرار باشد این درخت سبز و خرم باشد و میوههای فراوان، آبدار و شیرین بدهد باید پایش روی ریشههایش باشد وگرنه گلهای چیده شدهای است که از گلفروشیها خریداری میشود و در گلدان میرود و پس از مدتی نیز پژمرده خواهد شد.
توسعه پایدار ارتباط تنگاتنگی با موضوع میراثفرهنگی دارد
وی تاکید کرد: اگر مفهوم توسعه دستیابی به سعادتمندی باشد بنابراین باید بپذیریم که با موضوع میراث فرهنگی ارتباط و همکاری تنگاتنگی دارد و با هیچ چیزی به اندازه موضوع میراث فرهنگی کار ندارد. چون اینها ریشهها هستند و به همین دلیل نیز باید برای ما مهم باشد که این سرزمین کجاست؟ نه فقط در حد مختصات و طول و عرض جغرافیایی که به مفهوم عمیق کلمه مهم باشد.
بهشتی ادامه داد: اگر میخواهیم توسعه پیدا کنیم باید توپوگرافی فرهنگی کشور را بشناسیم و تنها به توپوگرافی زمینشناسی و سطحی آن اکتفا نکنیم زیرا تنها در آن صورت است که میتوانیم صحبت از پایداریشهری کنیم. پایداری یعنی چه؟ اگرچه ابتدا از بحثهای محیط زیستی آغاز شد اما هم اکنون بحثهای دیگری در مورد پایداری مطرح است که همگی قابل تامل هستند. یعنی همانقدری که اکوسیستم در طبیعت داریم اکوسیستمی در جامعه و فرهنگ هم داریم که باید همه آنها را مراعات بکنیم. اگر قرار باشد همه آنها را مراعات بکنیم آن وقت است که می توانیم توقع کنیم که پایداری اتفاق بیفتد.
وی گفت: به هر صورت تجربههای دهههای اخیر متاسفانه بیشتر در فصل اول به سر میبرد. الان مدتی است که کمابیش در قوانین و مقررات ما در برخی از دستگاهها میبینیم که بارقه هایی از فصل دوم دیده میشود اما کار دارد تا به فصل سوم برسیم.
بهشتی افزود: همه ما با این رویا این همایش را شروع کردیم تا فتح بابی کنیم، پرده را کنار بزنیم و منظره نسبت بین موضوع میراث فرهنگی و توسعه را هم آشکارکنیم تا شاید طرفدارانی پیدا کند و کسانی به این سمت تمایل پیدا کنند و ما بتوانیم موضوع توسعه و نسبت اش را با موضوع میراث فرهنگی در مسیر صحیح آن قرار دهیم. /
نظر شما