به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی خانه گفتمان شهرى با هدف مرمت و احیاء بناهای ارزشمند تاریخی گذشته و سرزندگی مجدد به خانه وارطان در هشتم مردادماه سال جاری با حضور محمدسعید ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران تأسیس و راه‌اندازی شد.
به گفته ایزدی راه اندازی خانه گفتمان شهری در بنای ارزشمند طراحی شده، توسط معمار فقید وارطان هوانسیان با هدف حفاظت از این اثر ارزشمند و نیز تاثیر‌گزاری بر محیط پیرامون این اثر فاخر صورت گرفته است که علاوه بر صیانت از یکی از آثار فاخر معماری معاصر کشور موجب تقویت تشکل حرفه‌ای در عرصه معماری و شهرسازی و مکانی برای گفتگو، تبادل اندیشه و نقد و ارزیابی معماری و شهرسازی کشور خواهد بود.
در حال حاضر مطالعه بر روی آثار ارزشمند تاریخی در سراسر کشور به منظور تبدیل آنها به کارکردهای جدید از قبیل خانه هنرمندان، خانه شهرساز، خانه معمار و... در حال انجام بوده که قطعا در راستای عملی کردن بحث کیفیت بخشی به محیط شهری به ویژه شاخه بهره‌برداری از آثار ارزشمند و تاریخی به عنوان یک سیاست جدی و دارای اولویت، انجام می‌شود.
این نهاد که کاملا مستقل و بدون هیچ‌گونه وابستگی به دولت در راستای اهداف و فعالیت های صنف معماری و شهرسازی و پرداختن به گفتمان شهری فعالیت می‌کند تاکنون محل برگزاری ۱۰ نشست از سلسله نشست‌های ایرانشهر بوده است.
نخستین نشست از سلسله نشست‌های ایرانشهر در چهارم اردیبهشت‌ماه مصادف با روز معمار با حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در این مکان برگزار و به بررسی مفهوم ایران‌شهری و تشریح آن پرداخت.
اندیشه ایران‌شهری فردوسی در شاهنامه؛ هسته هویت کشور
آخوندی در این نشست اندیشه ایران‌شهری فردوسی در شاهنامه را هسته هویت کشور اعلام کرده و می‌گوید: با وجود این امر ولی نباید در این زمان باقی بمانیم. از آن زمـان هـزار سـال گذشـته، و مـا بایـد اندیشـه ایران‌شهری را در روزگار امـروز یکبـار دیگـر مـورد بازخوانـی امـروزی قـرار دهیـم. همـان طـور کـه فردوسـی بعـد از ۳۰۰ سـال بـا شـجاعت اندیشـه ایران‌شهری زمـان خـودش را ارائـه کـرد.
وزیر راه و شهرسازی صحبت در مورد ایرانشهر را صحبت در مورد یک ملت می‌داند و در این خصوص می‌گوید: اینکــه هــرگاه بحــث ایرانشهر بــه میــان می‌آیــد آن را بــه دوره باســتانی برمی‌گردانیــم و فرآیندهـای تاریخـی آن را می‌گیریـم، جفایـی اسـت بـه پیشبـرد دوره‌هـای تحـول در فرهنـگ ایران‌شهری. درواقـع هنـگام صحبـت از ایرانشهر نمی‌خواهیـم راجع بـه یـک دوره تاریخـی خـاص صحبـت کنیـم بلکـه مقصـود مـا ملتـی در حـال تحـول و اندیشـه‌ای ریشـه‌دار اسـت کـه در هـر دوره خـود را بـاز تعریـف کـرده اسـت.
آخوندی توان حل یـا همـان علـم سیاسـت را مهمترین عامل حفظ پایداری یک فرهنگ می‌داند و می‌گوید: اولیــن راه حــل فرهنگ‌هایــی کــه قــدرت حــل تعــارض را ندارنــد جنــگ اســت. در حالــی کــه اولیـن راه حـل فرهنـگ‌هایـی که قـدرت حـل تعارضـات را دارنـد، گفت وگـو اسـت، چـرا کـه هـم تــرس ندارنــد، و هــم ایــن اطمینــان را دارنــد کــه می‌تواننــد تعارضــات را حــل بکننــد.
بعد از سخنرانی وزیر راه و شهرسازی درباره مفهوم ایرانشهر و ضرورت پرداختن به آن در روزگار معاصر، این اندیشه از سوی دیگر صاحبنظران نیز در خانه وارطان به بحث گذاشته شد. در همین راستا دومین نشست از سلسله نشست‌های مذکور یکم خرداد با حضور مهندس احمد سعیدنیا شهرساز و استاد دانشگاه تهران برگزار شد که تحلیل یک شهر اسلامی مهمترین محور آن به شمار می‌رفت.
ضرورت مشارکت بیش از پیش مـردم در امـور شهرسـازى و معمـاری
سعیدنیا در این نشست معمــاری و شهرســازى را تحت تأثیــر عوامــل محیطــی و فرهنگــى و تكنولــوژى می‌داند و اظهار می‌کند: فرهنـگ نقـش مهمـى در فرماسـیون آنهـا ایفـا مى‌کنـد، كـه داراى ریشـه‌های كهـن اسـت، ولـى در هــر دوره از زندگــی ملت‌هــا بــه شــكل جدیــدی جلوه‌گــر می‌شــود و تكامــل مى‌یابــد. در جریـان ایـن تكامـل مـردم بیـش از دو عامـل دولـت و بـازار نقـش دارنـد، زیـرا حافـظ فرهنـگ ملی و مذهبـی پـدران خویـش هسـتند. دولت‌هـا در صورتـى مى‌تواننـد در ایـن زمینـه مؤثـر باشـند، كـه مـردم را بیـش از پیـش در امـور شهرسـازى و معمـاری مشـاركت دهنـد.
توجه به آثار قدما به عنوان ذخایر ارزشمند و منابع گرانقدر در رویکرد ایرانشهر
سومین نشست از سلسله نشست‌های ایرانشهر نیز در این مکان ۲۸ مرداد با حضور اسماعیل بنی‌اردلان رئیس دانشکده سینما و تئاتر و محوریت معرفت شناسی متفکران ایرانی با رویکرد هنر برگزار شد.
بنی‌اردلان طی سخنرانی در این جلسه شناخت وجوه سنت را لازمه رسیدن به جامعه‌ای دانست که در آن هنر مردم با سنتشان تلفیق شده است. به عقیده وی در ایـن راه، بایـد آثـار قدمائـی، اعـم از شـعر و نثـر را کـه در بـاب هنـر و حسـن جمـال سـخن گفتـه‌انـد بـه عنـوان ذخائـر ارزشـمند و منابـع گرانقـدر ایـن رویکـرد تلقـی کرد.
بخشی از سخنان وی در این نشست به این ترتیب بود: زبـان، مصطلحـات، زمانـی نمایشـگر یکپارچگـی دنیائـی بـود کـه هنرمنـد درآن بـاش و بـود مـی‌داشـت، امـا امـروزه ایـن دنیـا دسـت خـوش تنـش و تزلـزل شـده اسـت و بـه تبـع آن زبـان و مصطلحـات نیـز آشـفته و ناهمسـان گشـته اسـت.
شهر ایرانی به مثابه زمینه ارتباطات انسانی و ضرورت مطالعه عرصه‌های شهری و حوزه عمومی
در جلسه چهارم مورخ ۲۸ شهریورماه مسئله شهر ایرانی به مثابه زمینه ارتباطات انسانی و ضرورت مطالعه عرصه‌های شهری و حوزه عمومی از شارستان تا امروز با حضور هادی خانیکی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفت که به گفته وی ما تا كنون بیشتر از منظر شهر به ارتباطات نگاه كردیم، یعنی از منظر كالبدی به ارتباطات نگاه كردیم حالا باید از منظر ارتباطی به شهر نگاه و شهر را جایی بدانیم كه روش قرائت آن حركت كردن در آن است. با این حركت است كه می‌توانیم آن را بفهمیم. انتظار از اینكه می‌شود با فرهنگ‌های همگن و با ثبات دوباره فضاهای جامد و راكد بسازیم این غلط هست.
جدایی ناپذیری نظـر و عمـل در اندیشـه ایران‌شهری
دکتر محسن حبیبی شهرساز برجسته کشور، مهمان نشست پنجم این سلسله نشست‌ها در ۲۸ مهرماه در خانه وارطان بود که با نگاهی تخصصی به تشریح شهر در اندیشه ایران‌شهری پرداخت. حبیبی در این نشست با تأکید بر این که اصول طراحی شهری در دو گروه عام و خاص تقسیم شده است گفت: در اندیشـه ایران‌شهری نظـر و عمـل از هـم جدائـی ناپذیرنـد، هـر نظـری تـا بـه عمـل در نیایـد مصـداق نمـی‌یابـد و هـر عملـی بـی‌پشـتوانه نظـر امـری بیهـوده اسـت و مهمتـر از آن، عمـل ناظـر بـه کیفیتـی اسـت کـه ممکـن اسـت در ظاهـر عمـل دیـده نشـود.
به گفته وی سایر اصولی چون اصل کثرت، اصل وحدت، اصل پیچیدگی، اصل سادگی و ... از دیگر مواردی هستند که با نگاه دقیق به شهر برای طراحی به چشم می‌خورند.
تکنولوژی به عنوان شمشیری دو لبه در بازآفرینی ایران‌شهری
نشست ششم از این زنجیره با حضور دکتر شهیندخت خوارزمی روانشناس و متخصص در علوم ارتباطات با عنوان مدلی برای تحلیل ایرانشهر در تاریخ سوم آذر در خانه وارطان برگزار شد. خوارزمی در این جلسه از تکنولوژی به عنوان شمشیر دو لبه‌ای در بازآفرینی ایران‌شهری یاد می‌کند و می‌گوید: برای تحقق ایرانشهر نیازمند بازتعریفی از مفهوم ایرانی و ایرانی معاصر هستیم.
خوارزمی درباره پیش فرض‌های خود برای طراحی مدل ایران‌شهری بیان می‌کند: هر نوع تحلیلی درباره ایرانشهر، نیاز به مدل جامع مفهومی و تحلیلی دارد که باید در برگیرنده عناصر اصلی و بیانگر روابط و تعامل پیچیده میان این عناصر باشد.
سخنران ششمین نشست از سلسله نشست‌های ایران‌شهری اصول حاکم بر تحلیل خود از مفهوم ایرانشهر را به پنج اصل تقسیم می‌کند و پیروی از معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی ایرانی، توجه به قوانین حاکم بر عالم هستی، توجه به جایگاه انسان در تحلیل، توجه به تعادل اکولوژیک در رابطه میان عناصر چهارگانه و شناخت ماهیت را ویژگی‌های عناصر مدل اصولی تلقی می‌کند که باید در تحلیل مفهوم ایران‌شهری مورد توجه قرار بگیرد.
تجدد امری واکنشی است اما معاصر شدن ریشه‌دار است
سیدمحمد بهشتی هفتمین سخنران نشست‌های ایران‌شهری در تاریخ یکم دی‌ماه در خانه وارطان بود که بحث‌های ماه‌های قبل عباس آخوندی، احمد سعیدنیا، اسماعیل بنی اردلان، هادی خانیکی، سیدمحسن حبیبی و شهیندخت خوارزمی را با محوریت بازخوانی مفهوم ایران‌شهری با قرائت خود تداوم داد.
وی بالقوه بودن سرزمین ایران، موقعیت جغرافیایی، کیفیت پراکندگی زیستگاه‌ها، قائم به ذات بودن در ایران و تعامل با دیگران را از جمله ویژگی‌های کشور اعلام کرده و می‌گوید: تجدد امری واکنشی است اما معاصر شدن ریشه‌دار است و به همین دلیل من مخالف انقطاع فرهنگی هستم. ما مرگ فرهنگی نداشته‌ایم ولی دچار ضعف شده‌ایم.
بررسی ابعاد و ویژگی‌های شهر آرمانی در هشتمین نشست از سلسله نشست‌های ایران‌شهری که با حضور حسین ایمانی جاجرمی در خانه گفتمان شهر و معماری (خانه وارطان) در ششم بهمن‌ماه برگزار شد موضوع اصلی این نشست اعلام شد.
به هرقیمتی خواستیم همه جای ایران را شهر کنیم
جاجرمی در این نشست ضمن تحلیل این مسئله این‌گونه تأکید می‌کند: در ایران روستاهای بسیار آباد و پیشرفته داشته‌ایم، جایی که فرهنگ مدنی بسیار پیشرفته داشته و انسانیت حاکم بوده است. این معادل قرار دادن شهر با پیشرفت، مسئله ایجاد کرده زیرا ما خواسته‌ایم به هرقیمتی همه جای ایران را شهر کنیم و توجه نکرده‌ایم که شهر فقط ساختمان و کالبد نیست. به تعبیر یکی از کارگران شهرداری در تهران، شهر فقط ساختمان بلند کردن نیست. وی به درستی به این نکته اشاره کرده که شهر فقط همین ساختمان‌های بلند و پل‌ها و اتوبان‌های شیک و غیره نیست بلکه شهر یک قسمت اجتماعی و انسانی عمیق دارد که اگر آنها را نداشته باشیم، شهر نداریم. آنچه داریم یک مشت خیابان و ساختمان عاری از انسانیت است. آدم‌هایی که به سرعت از کنار هم رد می‌شوند و سرنوشت بقیه برای آنها اهمیتی ندارد.
تعبیر ایران‌شهری، تفکر و جانی است که بر این عالم حاکم است
نهمین نشست از سلسله نشست‌های ایرانشهر با عنوان "جایگاه عرفان و تصوف اسلامی در اندیشه ایران‌شهری" مورخ چهارم اسفندماه ۹۴ با سخنرانی دکتر شهرام پازوکی برگزار شد.
پازوکی در نهمین نشست از سلسله نشست‌های نام برده درخصوص جایگاه عرفان در اندیشه ایران‌شهری این‌طور بیان می‌کند: شهر در اندیشه ایران‌شهری، یک مسئله سیاسی، جغرافیایی و شهرشناسی به معنای امروزی نیست بلکه به معنای ایران فرهنگی و چیستی سکونت حقیقی در عالم ایرانشهر است. در حقیقت تعبیر ایران‌شهری، تفکر و جانی است که بر این عالم حاکم است و سکونت حقیقی را برای قوم ایرانی به ارمغان می‌آورد. در عالم اسلام، اندیشه ایران‌شهری خودش را در تصوف و تشیع نشان داده است که ماهیت روح آنان یکیست. فهم ایرانیان براساس اندیشه ایران‌شهری که عالم معنوی ایرانیان است، از اسلام یک فهم عرفانی است که خود را در تصوف و تشیع نشان داده است.
وی در پایان تأکید می‌کند: در حقیقت اسلام و حقیقت معنوی آن و نه اعراب، ایران را فتح می‌کنند. حقیقت معنوی اسلام، ایران را فتح کرده چراکه قلوب ایرانیان پذیرای معنویت اسلام بوده است و حاصل آن همان استمرار اندیشه ایران‌شهری پس از اسلام است. از دیدگاه کربن، سرگذشت تشیع و تصوف از حماسه‌ای حاصل از نبوغ ایرانی نیست بلکه شعور ایرانیان توانسته پرده از حقیقت معنوی اسلام بردارد.
و در پایان دهمین نشست این مباحث به عنوان آخرین نشست برگزار شده در سال جاری مورخ ۱۸ اسفندماه با حضور دکتر مظفر صرافی برگزار می‌شود.
بازآفرینی؛ سلول بنیادی اندیشه ایران‌شهری
صرافی در این نشست تأکید می‌کند: اندیشه ایران‌شهری در فضای بازتولید کشف شده و بین مردم ترویج می‌یابد. ایرانشهر در مقیاس‌های کوچک با شبکه‌های فراگیر ایجاد و از همین دگرگونی‌های کوچک به دگرگونی‌های بزرگ تبدیل می‌شود.
به عقیده وی بازآفرینی به معنای بازگشایی شهرها برای سرمایه جهانی نیست، بازآفرینی از نظر من سلول بنیادی اندیشه ایران‌شهری است و باید راهی باشد برای توسعه به نوعی دیگر. ما پیشبرد اندیشه ایران‌شهری را در یک عقلانیت ارتباطی می‌بینیم در یک عقلانیت ماوراء طبیعی.
روایت پیشگامان عکاسی از شهرهای ایران
نمایشگاه عکس «بازخوانی اندیشه ایرانشهر» (روایت پیشگامان عکاسی از شهرهای ایران) از دیگر فعالیت‌های برجسته انجام شده در سال گذشته در خانه گفتمان شهر و معماری (خانه وارطان) بود که از ۲۶ بهمن به مدت یک ماه برگزار شد.
این نمایشگاه عکس که به همت شرکت عمران و بهسازی شهری ایران برپا شده شامل ۲۶ قطعه از عکاسان ایرانی و خارجی، معماران و باستان‌شناسان ۱۵۰ سال اخیر است که بیشتر توسط گردشگران اروپایی که در دوره قاجار به ایران سفر کرده‌بودند، گرفته شده است. از جمله این افراد می‌توان به آنتوان سوروکین اشاره کرد. عبداله‌خان قاجار و صادق شهمیرزادی از جمله عکاسان ایرانی هستند که آثارشان در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گرفت./
نظر شما