به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، پیروز حناچی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری روز گذشته، ۹ خردادماه در دومین همایش ملی فضای خردمندانه سرزمین با اشاره به اینکه در دولت تدبیر و امید تلاش‌های فراوانی برای شناسایی چالش‌های پیش‌رو انجام گرفته است، گفت: مجموعه اقداماتی که در دولت تدبیر و امید انجام شده باعث شده تا چرخه معیوب اصلاح شود و همایش ملی فضای خردمندان سرزمین دستیابی به اصلاح چرخه معیوب است. مازندران وضعیت حادی از نظر ساخت و ساز دارد که شناخت عوامل موثر بر آن در اصلاح روند معیوب موثر است.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری با طرح این پرسش که چگونه می‌توان به مدیریت خردمندانه دست یافت؟ گفت: این اقدام بر اساس افزایش دانش و مطالعه شکل پیدا می‌کند. ما معمولا این اقدام را با مطالعه و همکاری‌های میان‌بخشی و با اخذ اطلاعات از بخش‌های مختلف و تلفیق آنها آغاز می‌کنیم.

معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی افزود: در شکل‌گیری تصمیمات در بدنه دولت، ساز و کارهایی پیش‌بینی شده که اگر آنها را به درستی رعایت کنیم، می‌توانیم کار را به نتیجه برسانیم. برای نمونه، ما در کارگروه‌های استانی کارگروه‌های تخصصی زیربنایی را داریم که این کارگروه، اصلی‌ترین کارگروهی است که در زمینه امور زیربنایی و مدیریت خردمندانه فضای سرزمین بیشترین فعالیت را دارد و طبیعتا به عنوان کارگروه تخصصی استانی مشغول به فعالیت است.

حناچی در ادامه گفت: اگر موضوعی مطالعه شده، روند مطالعه درست انجام داده باشد و مولفه‌ها نیز به درستی شناسایی شده باشند یعنی مسیر قانون به درستی طی شده است و طبیعتا شورای برنامه‌ریزی استان که بالاترین شورای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است بر صحت و سلامت آنها نیز صحه بگذارد، می‌توانیم مطمئن باشیم که در مرحله شناخت درست عمل کرده‌ایم.

معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: اگر مسیر اجرای طرح‌های شهرسازی درست طی شود احتمال اینکه خطاهای فاحش در تصمیمات اتفاق بیفتد به حداقل می‌رسد و احتمال اینکه زمین‌های کشاورزی از بین بروند نیز به حداقل ممکن می‌رسد. زیرا دستگاه‌های بخشی مطلع، هم در کارگروه‌ها و هم در شورای برنامه‌ریزی وجود دارند. بنابراین باید تلاش کنیم تا مسیر خرد جمعی در حل مسائل شهری طی شوند.

حناچی با اشاره به اینکه پس از مرحله شورای برنامه‌ریزی استان، تصمیم‌گیری‌های خردمندانه و تاثیرگذار مسیر شورای عالی شهرسازی و معماری را طی می‌کنند گفت: طی مسیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری عمدتا برای طرح‌های توسعه و عمران شهری، ناحیه‌ای و منطقه‌ای است.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ادامه داد: هنگامیکه، طرح‌ها به شورای‌عالی می‌رسد اگر در مورد شهرهای کوچک باشد به کمیته ۲ و در مورد شهرهای بزرگ، نواحی و طرح‌های منطقه‌ای به کمیته یک می‌رود و همه دستگاه‌ها از جمله مسئولان استانی، مدیریت شهری و اعضای شورای شهر در آنجا مسئولیت دارند. همچنین همیشه نیز اینگونه نخواهد بود که تمامی نظرات استانی و محلی مورد موافقت قرار بگیرد و اگر طرح‌هایی ارایه شوند که مسائل مختلف را حل نکنند و به مساله استان تبدیل شوند خواه ناخواه وتو خواهند شد.

وی با یادآوری تبلیغات پروژه پردیسبان در منطقه آبیک از سوی صدا و سیما که در ابتدا مسیر شورای‌عالی شهرسازی را طی نکرد و سپس اصلاح مسیر کرد گفت: وقتی پروژه پردیسبان تغییر مسیر داد و از شورای‌عالی شهرسازی و معماری عبور کرد مشخص شد که اساسا ظرفیت آبی در آن منطقه برای پروژه ارایه شده، وجود ندارد. در حالیکه مسئولان محلی می‌گفتند این ظرفیت وجود دارد اما شواهد و مستندات حاکی از آن بودند که این ظرفیت ها در آن منطقه وجود ندارد و به همین خاطر نیز این طرح به دلیل اشکالات در ابعاد ملی عمده رد شد.

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: اقدام دیگری که در شورای عالی شهرسازی و معماری شروع شده است کمیته فنی ۳ است که به امور کیفی در مقیاس پایین‌تر می‌پردازد. ما در فضای دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری علاوه بر آنکه در اهداف وظایف قانونی تلاش می‌کنیم، نهایت سعی خود را برای دفاع از طرح‌های قابل دفاع انجام می‌دهیم و معتقدیم که این روش و طی مراحل قانونی و مطالعه دقیق میدانی و گزارش به شورای عالی آغاز یک پروسه و نه پایان آن است.

حناچی گفت: عواملی که در اجرای یک مطالعه صحیح تاثیرگذارند اگر موردتوجه قرار نگیرند طرح هرچقدر هم که خوب باشد به نتیجه نخواهد رسید. اگر ما عوامل ذی‌نفع را به درستی شناسایی نکنیم، منافع را ندیده و فضای مذاکره با آنها را فراهم نکنیم طرح هرچقدر هم که کارشناسی شده باشد به نتیجه نخواهد رسید. از طرف دیگر اگر پس از ابلاغ طرح، دائما فضای پایش و کنترل را نداشته باشیم نیز بی‌نتیجه خواهد بود.

غیرقابل تشخیص بودن حریم‌شهر در عکس‌های هوایی از استان مازندران

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ادامه داد: در بیشتر شهرهای ایران، طی ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته طرح هایی تهیه کردیم و تصورمان این بود که طرح‌ها که آماده می‌شوند، همه نیز از آن تبعیت می‌کنند در حالیکه واقعیت نشان داد اینگونه نیست. عکس‌های هوایی شهرهای مازندران نشان می‌دهد که در بعضی از شهرها نمی‌توان تشخیص داد که حریم شهر و خارج از حریم شهر دقیقا کجاست. در حالیکه اساسا تمامی ماموریت ما ایجاد تفکیک حریم شهر با خارج از شهر بود.

حناچی با طرح پرسش هایی چون: اگر قرار باشد داخل محدوده و حریم یک شهر با خارج آن تفاوتی نکند اساسا برای چه پایش کرده و طرح تهیه می‌کنیم؟ یا اگر قرار باشد مناطق روستایی با مناطق شهری تفاوتی از نظر تراکم و کیفیت نداشته باشند؟ گفت: طرح تهیه می‌کنیم تا شهرهایمان از آن تبعیت کرده و بر مبنای درست و اصولی ساخته شوند و ساخت و ساز در آنها صورت بگیرد. امور نظارت (مانیتورینگ) نشان می‌دهد که شیوه‌های سنتی در این زمینه راهگشا نیستند و ما باید از روش‌های جدیدتری برای شهرها استفاده کنیم.

وی گفت: به‌طور نسبی در کشور، نقشه‌های دومی که برای شهرهای کشور و مناطق روستایی تهیه شده پایه کار است و نقشه‌های GISی که معمولا همه شهرداری‌ها به آن مجهز هستند ولی کمتر از آنها برای بهبود کیفیت زندگی شهری استفاده می‌شود از جمله این موارد هستند. طبیعتا روشهایی هم برای کنترل و مقابله با توسعه غیرکیفی کالبدی در شهرها وجود ندارد که در این دوره تلاش می‌کنیم تا در عالی‌ترین سطوح آن را برای شهرها تعقیب کنیم و به عنوان ماموریت درآوریم.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه دومین همایش ملی مدیریت خردمندانه فضای سرزمین در استان مازندران و با حضور و همکاری دانشگاه های مازندران، گلستان و گیلان انجام شده است وضعیت حاد شهرسازی در ۳ درصد مساحت کشور در این سه استان را با این شعر که؛ قدر زر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری، تشریح کرد و گفت: وضعیت حاد شهرسازی و تخریب منابع طبیعی و محیط زیست در ۳ درصد مساحت کشور وجود دارد. ما باید این گوهر و زر را که مساحتی حداکثر ۳ درصد مساحت کشور است به دست گوهری بسپاریم که از آن حفاظت کند؛ فضایی که امنیت کشور را بیشتر کرده و برای شهروندان شمالی کشور و امنیت فرزندان آنها موثر واقع شود.

حناچی تاکید کرد: اگر ما این فضا (استان های شمالی کشور) را به گوهری نسپاریم ممکن است خزرفروشان جای آنها را بگیرند. کسانی که در حداقل زمان ممکن حداکثر سود را جستجو می‌کنند. اینکه فی‌نفسه دنبال سود باشند بد نیست اما اینکه سود را به بهای ظلم بر دیگران تامین کنند، مورد اشکال است و ما از نظر قانونی به دنبال پایان بخشیدن به رویه های نادرست هستیم.

وی ادامه داد: باید تلاش کنیم این معادلات را درست بشناسیم. اینکه چرا این اتفاقات در سطح وسیع در بهترین منطقه از کشور رخ می‌دهد و چرا جنگل‌ها از بین می‌روند طبیعتا می‌تواند به فقر مربوط باشد که فقر تنها  جنبه‌های مادی را در برنمی‌گیرد بلکه علاوه بر فقر مادی، شامل فقر فرهنگی است که مشکلات عمده‌ای ایجاد می‌کند. باید این موضوع را به معادله‌ای تبدیل کنیم که برد- برد باشد و همه افراد و گروه های درگیر در این معادله باید احساس برد داشته باشند تا بتوان این شرایط را پیش برد و به پایداری نسبی در شهرها دست یابیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: نگران این هستیم، هزینه‌ای که می‌دهیم و کنترل می‌کنیم تداوم پیدا نکند. کمااینکه در مسائل اقتصادی و سایر مسائل شاهد بودیم که در دوره های مختلف اختلاف نظرهای فاحشی وجود داشت و کارها در دولت‌های مختلف تداوم نیافت.

مدیریت خردمندانه سرزمین تبدیل به یک جریان اجتماعی در کشور شود

وی در تشریح  هدف از برگزاری نشست دومین همایش ملی مدیریت خردمندانه فضای سرزمین گفت: هدف ما از برگزاری این نشست‌ها در دانشگاه‌های مختلف این است که این موضوع را تبدیل به یک جریان اجتماعی در کشور کنیم. اینکه زمین های کشاورزی و زمین های درجه یک ما از بین نروند باید تبدیل به یک خواست اجتماعی شوند و خواست اجتماعی زمانی اتفاق می‌افتد که دانش عمومی مردم افزایش پیدا کند و بتوانیم ترسیم کنیم که با چنین وضعیتی وقتی حرکت می کنیم در دو دهه آتی به کجا می‌رسیم. این قبیل نکات هستند که تکان دهنده هستند و ما از این مسائل درس گرفتیم.

حناچی یادآور شد: سند چشم‌انداز درکشور با این نگاه، و عبرت از گذشته و تلاش برای تداوم شیوه صحیح تهیه شده است و کسانی که در تدوین سند چشم‌انداز نقش داشتند ابتدا وضعیت ایران را در حال حاضر ترسیم کردند و چشم‌انداز دو دهه را نیز عنوان کردند. ما نیز به دنبال این روش هستیم و باید بتوانیم پیش بینی کنیم که حداقل در دو دهه آینده کجا قرار خواهیم گرفت.

وی گفت: در حال حاضر، ما با مشکلاتی مواجهیم که اگر آنها را حل نکنیم نمی‌توانیم آینده روشنی به نسل بعدی خود بدهیم. بنابراین عقل حکم می‌کند در روش‌های پیشین تجدیدنظر شود و از روش های بازدارنده برای توسعه بی رویه و غیراصولی شهرها استفاده کنیم.

ایجاد همدلی بین سرمایه گذاران، سیاستمداران و مردم

حناچی ادامه داد: هیچ ابزاری بالاتر از خرد جمعی برای کنترل موضوعات نیست و خرد جمعی، عزم اجتماعی را برای کنترل این موضوعات به وجود می آورد و زمانیکه ما از این اهرم ها استفاده کردیم بسیار بیشتر و بهتر بهره بردیم. و در این موضوع ما بازنده نباید داشته باشیم بلکه همه، اعم از سرمایه گذاران، سیاستمداران و مردم باید احساس همدلی داشته باشند. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد مردم به تنهایی اقدامات گسترده و قابل توجهی می‌توانند انجام دهند. باید تلاش کنیم به این تعادل دست پیدا کنیم.

وی گفت: ما در شکل‌گیری این نشست، نشستی با انجمن‌های فعال زیست‌محیطی و شهرسازی داشتیم و در تلاش هستیم تا خواست مردم در کیفیت زندگی بهتر را با همکاری آنها ایجاد کنیم. 

حناچی افزود: در یکی از پروژه های بزرگ کشور (گردنه حیران) که در ستاد مفاسد اقتصادی کشور مطرح شده بود اعلام شد که وقتی عوامل کنترل کننده خود آلوده می شوند فاجعه رخ می‌دهد. در حالیکه عوامل کنترل کننده باید دائما ایجاد حساسیت کنند و این حساسیت را به کل جامعه تسریع دهند.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: به نظر می‌رسد، عوامل موثر دیگری نیز خارج از محدوده این سه استان در موضوع دخیل هستند. به نظر می‌رسد با نگاه جدید حوزه نفوذ کلانشهر تهران سایه خود را بر استان‌های شمالی کشور انداخته است، در حالی که کیفیت زندگی در این کلانشهر کم شده است. کلانشهری که حدود ۲ درصد مساحت و نزدیک ۳۰ درصد تولید ناخالص ملی در آن در جریان است و یکی از تبعات آن افزایش جمعیت متراکم در حوزه نفوذ است. زمانی در مجموعه شهری تهران می‌گفتیم که تا هشتگرد، فیروزکوه، دماوند است الان صبحت از قزوین است.

وی در پایان  افزود: در مناطق شمالی شاهد هستیم که در روزهای تعطیل، شریان های اصلی کشور قفل می‌شوند. اینها علائم نفوذ است که در مقیاس منطقه ای باید مورد توجه قرار بگیرد و این جزو وظایف ماست که باید با فرصتی که ادغام وزارتخانه راه و ترابری و مسکن و شهرسازی به وجود آورده است استفاده کنیم.

گفتنی است دومین همایش ملی مدیریت خردمندانه فضای سرزمین ۹ و ۱۰ خردادماه در دانشگاه مازندران در جریان است. /