پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی: رفتار غیرعرف برخی نمایندگان در جریان استیضاح‌های وزرا در دولت‌های مختلف همواره مورد نقد افکار عمومی بوده است و هرازچندگاهی که پای وزرای دولت برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان به مجلس باز می‌شود، بحث استیضاح‌های سیاسی و نه تخصصی داغ می‌شود و این نکته که نمایندگان نباید با استفاده از جایگاه نظارتی خود در پی سوء‌استفاده و تهمت‌زنی باشند، مطرح می‌شود.

استیضاح در حقیقت از مهم‌ترین وظایف نمایندگان مجلس و موثرترین ابزار نظارتی بر دستگاه‌های اجرایی است. ابزاری که علاوه بر تعامل سازنده و جدی با دولت‌ها و نظارت بر کارکرد مدیریت ارشد در بدنه اجرایی کشور، سبب پویایی جامعه و نهایتاً اطمینان خاطر مردم می‌شود، اما گاهی چنان رنگ و بوی سیاسی به خود می‌گیرد که نگاه بخش حاکمیتی کشور را به سمت خود جلب کرده و موجب ایراد توصیه‌نامه‌هایی از سوی مقامات عالیه کشور می‌شود. توصیه‌های امام راحل به نمایندگان مجلس در خصوص کیفیت برخورد با دولت و وزرا نیز این مهم را یادآوری می‌کند که مجلس محلی برای تسویه حساب‌های شخصی و بگم‌بگم‌ها نیست.

حضرت امام خمینی(ره) در روز ۶ خرداد ۱۳۶۰ به مناسبت سالگرد تأسیس مجلس شورای اسلامی در جمع نمایندگان مجلس درباره اهمیت وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی سخنرانی مفصلی داشتند و در سخنان خود راهبرد تکالیف آنان را تبیین کردند.

ایشان در بخشی از سخنرانی تاریخی خود در باب کیفیت برخورد با دولت، وزرا و سایر کارمندان فرمودند: شک نیست که مجلس به همه امور کشور نظارت دارد و حق نمایندگان است که از هر انحراف و خلافی که از وزرا و ادارات می‌‌بینند به حکم قانونی جلوگیری کنند و دولت را تا حد استیضاح بکشانند. لکن فرق‌هاست بین نظارت و استیضاح و بین عیب جویی و انتقام‌گیری و این فرق را همه کس پس از رجوع به وجدان خویش می‌‌فهمد.

حضرت امام خمینی(ره) ادامه می‌دهند: انسان با کمی تفکر درحال خود تشخیص می‌‌دهد که احضار دولت یا وزیر برای خدا و مصالح اسلام و کشور است و در آن جز هدایت و جلوگیری از انحراف و حفظ مصالح ملت چیز دیگری دخالت ندارد؛ یا از معیارهای غیرالهی، چون حُب و بغض، دوستی و دشمنی، هواهای نفسانی چون خودنمایی، عرض‌اندام و از این قبیل مکاید نفسانی و شیطانی، برخوردار است. و محک تشخیص معیار الهی از شیطانی آن است که پس از مراجعه به خود بیاید که آنچه که او می‌‌خواهد نفْس عمل است گرچه این کار را دیگری انجام دهد و یا آنچه را که بدان سبب شخصی را احضار کرده است اگر از دوستان عزیز او سر می‌زد، با او همان می‌‌کرد که با این انجام می‌‌دهد.

ایشان در ادامه در زمینه کیفیت ادای وظیفه و پرهیز از کلمات نیشدار و اهانت‌آمیز و کردار ناروا چنین راهنمائی می کنند: ‌به فرض آنکه هیچ مقصدی جز حق جویی و جلوگیری از انحراف نباشد، در کیفیت ادای وظیفه و بیان اشکال می‌‌توان معیار الهی و نفسانی را تشخیص داد. معیار الهی آن است که اثبات مدعا مبتنی بر استدلال و شواهد متقن باشد، و از کلمات نیشدار و اهانت‌‌آمیز و کردار ناروا مبرّا باشد. و در غیر این صورت، باید دانست که دست شیطان و نفس امّاره بالسوء در کار است و گوینده بازیچه هوای نفس است.

ایشان در صورت مشاهده و اثبات انحراف مسلم باز هم با تأکید بر رفتار منطقی و استدلال و پرهیز از توهین چنین می‌فرمایند:‌ نمایندگان محترم و خواهران و برادران گرامی، مسأله بسیار مهم است. آبرو و حیثیت یک مسلمان یا یک انسان در کار است. چه بسا با یک انحراف شما یک انسان آبرومند در جامعه ساقط شود و شرف یک مؤمن خدشه‌‌دار گردد. اگر انحرافی دیدید، نخست بدون سر و صدا دنبال تحقیق روید. پس از آنکه مسلّماً معلوم شد، قبل از کشیده شدن به مجلس با طرف به گفتگو بنشینید، و مسأله را حتی‌الامکان با خود او حل کنید. اگر در این مرحله توفیق حاصل نشد، در کمیسیون مربوط او را بخواهید، و با کمک دوستان فیصله دهید. و اگر فیصله نشد و شخص مذکور می‌ خواهد برخلاف مصالح اسلام و کشور و ملت عمل کند و در انحراف پافشاری نماید، حفظ مصلحت عمومی و اسلام مقدّم است بر حفظ مصلحت شخص، هر کس باشد؛ در این صورت تقاضا کنید و با استدلال و منطق، بدون کوچکترین اهانت، مطلب را عرضه کنید و مهلت دهید تا در محیطی آرام و بی‌تشنج از خود دفاع کند. در این موقع مجلس به هر چه تکلیف قانونی و شرعی دارد عمل کند، بی‌ کوچکترین توهین. و ما همه باید بدانیم که مجرمی که بالاترین جرم را دارد و به سوی چوبه دار می‌رود، جز اجرای حد شرعی احدی حق آزار او را لفظاً و عملًا ندارد؛ و مرتکب، خود ظالم است و مستحق کیفر.

برگرفته از:

فصل سوم: قوه مقننه و انتخابات آن/ توصیه های امام به نمایندگان مجلس شورای اسلامی (۲)