به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، سیاست تامین مسکن یکی از سیاست‌های کلان وزارت راه و شهرسازی بر حسب وظایف این وزارتخانه در طی دولت یازدهم بوده و همچنین در دولت دوازدهم به جد پیگیری می‌شود. در این راستا و برای رسیدن به اهداف تامین مسکن در سراسر کشور مجموعه رویکردهایی اندیشیده شد که شاملِ تنظیم بازار، نظام تضمین، تولید مسکن و توسعه محیط‌های مسکونی، نظامات حقوقی مسکن و تنظیم زمین بوده است.

 به همین منظور نیز برای محقق شدن رویکردهای اصلی که در بالا عنوان شد مجموعه راهبردهایی در ذیل راهبرد اصلی تامین مالی مسکن در نظر گرفته شد که بخشی از آنها شاملِ تقویت عرضه برای گروه‌های کم‌درآمد، بیمه و نهادهای ضمانتی، توسعه فناوری‌های نوین ساخت، صیانت از اراضی‌شهری و پیشگیری از تصرفات و دفاع در مراجع قضایی، فرآوری ساخت و اراضی، کنترل و نظارت مکانیزه بر فرآیندهای حوزه زمین، مسکن و ساختمان و همچنین توسعه دولت الکترونیک و هوشمندسازی آن بوده است.

بر همین اساس نیز مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی در گزارشی به ترسیم چشم‌انداز بخش مسکن در اقدامی دانش‌بنیان پرداخته که بازنگری و به‌روزآوری طرح جامع مسکن بخشی از آن است. محتوای گزارش فوق به شرح زیر است:

بازنگری و به روزآوری طرح جامع مسکن

مطالعات اولین طرح جامع مسکن کشور از سال ۱۳۸۲ آغاز و در سال ۱۳۸۴ به اتمام رسید. هدف اصلی از تهیه ‌این طرح، تدوین نقشه راهی منسجم و به هم پیوسته برای ارتقاء وضعیت بخش مسکن درکلیه ابعاد آن بود. این برنامه حول ۹ محور به تدوین ۵۵ برنامه اجرایی انجامید. بعد از سال ۱۳۸۴ و به‌دنبال روی کار آمدن دولت نهم، نظام مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه کشور و به تبع آن مدیریت بخش مسکن دچار تحولات اساسی شد و بازنگری در طرح جامع مسکن را در آغاز دولت یازدهم اجتناب‌ناپذیر می‌‌نمود.

ضرورت انجام طرح

طرح جامع مسکن؛ به‌عنوان نقشه راه بخش مسکن مبین برنامه­های بلندمدت (۱۰ ساله)، میان‌مدت (۵ ساله) و کوتاه‌مدت (يكساله) بخش تا افق ۱۴۰۵ است و تحولات زیر بازنگری و به روزآوری این طرح را اجتناب ناپذیر می­نمود:

- گذشت ۱۰ سال از زمان تهیه طرح اولیه طرح و اجرا نشدن بخش‌های عمده‌ای از آن

- تغییرات اساسی در رشد اقتصادی و چشم انداز میان مدت آن

- تحولات محسوس در نحوه توزیع درآمد و ثروت طی ۱۰ سال گذشته

- تحولات اساسی در نظام بانکی کشور و ایجاد شرایط تنگنای اعتباری در آن

- چند برابرشدن حجم نقدینگی در اقتصاد کشور

- بروز محدودیت مالی در بودجه‌های عمومی دولت

- تحول ساختاری در نظام توزیع جمعیت، خانوارها و تغییر تعداد خانوارهای کم درآمد.

بازنگری و به­روزآوری طرح جامع مسکن با دنبال کردن ۵ هدف راهبردی و ۱۱ هدف برنامه­ای آغاز و در نهایت برنامه­های اجرایی آن در قالب ۸ محور، شامل ۱۸ نهادسازی و ۲۷ برنامه عملیاتی ارائه شد.

اهداف راهبردی، برنامه‌ای و اجرایی طرح جامع مسکن: هدف اصلی تامین مسکن مناسب برای همه آحاد و اقشار جامعه بوده است.

 اهداف راهبردی شامل موارد زیر است:

۱- فراهم آوردن امکان دسترسی همه خانوارها به مسکن مناسب

۲- افزایش موجودی مسکن با رویکرد تعادل بخشی به بازار با تأکید بر عرضه مسکن در استطاعت

۳- ایجاد هماهنگی بین برنامه‌های مسکن و برنامه‌های توسعه شهری و منطقه‌ای

۴- ایجاد نهادهای جدید مورد نیاز توسعه مسکن

۵- کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای

اهداف برنامه ای شامل موارد زیر است:

۱- پیوند بین سیاست‌های رفاه و تأمین اجتماعی و برنامه‌های مسکن

۲- بهبود و توسعه نظام تأمین مالی مسکن

۳- کاهش دامنه نوسان‌های قیمتی در بازار مسکن

۴- حذف تصدی‌گری دولت در بازار مسکن

۵- کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای از لحاظ سرانه‌های مسکن و خدمات شهری

۶- نوسازی بافت‌های مسأله‌دار شهری و اتخاذ رویکردهای پیش‌گیرانه

۷- پیوند بین جریان نوسازی بافت‌های مسأله‌دار و تأمین مسکن کم درآمد

۸- ارتقای نظام تولید در صنعت ساختمان

۹- یجاد هماهنگی بین برنامه‌های مسکن و سیاست‌های توسعه شهری

۱۰- اصلاح سیاستهای زمین

۱۱ - شفاف‌سازی بازار مسکن

برنامه‌های اجرایی نیز شامل موارد زیر است:

محور اول- برنامه مسکن خانوارهای کم‌درآمد

محور دوم- سکونت‌گاه‌های نا‌بسامان شهری

محور سوم- برنامه اصلاحات در برنامه‌ریزی‌شهری و منطقه‌ای

محور چهارم- تقویت کارآمدی صنعت ساختمان

محور پنجم- توسعه نظام تأمین مالی

محور ششم- مسکن روستایی

محور هفتم- توسعه بازار استیجار

محور هشتم- برنامه تأمین مسکن در شهرها

عناوين محورهاي هشت گانه طرح جامع مسكن :

- برنامه مسکن خانوارهای کم‌درآمد

-  نوسازی و بهسازی بافت­ها و سکونتگاه­های نابسامان شهری

-  برنامه اصلاحات در سیاست زمین با تأکید بر نظام برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای

-  تقویت کارآمدی صنعت ساختمان

-  بهبود و توسعه نظام تأمین مالی مسکن

-  مسکن روستایی

-  توسعه بازار استیجاری 

- برنامه تأمین مسکن در شهرها (لازم به ذکر است محور هشتم در سازمان ملی زمین و مسکن در حال انجام است.)

این طرح با بهره­گیری از خردجمعی صاحبنظران بخش تهیه شده و تا افق۱۴۰۰ مبنای تدوین برنامه­های بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت بخش خواهدبود. برنامه­های اجرایی پیش­بینی شده برای این طرح در راستای رفع مشکل مسکن خانوارهای کم‌درآمد و نگریستن به مسکن به عنوان بخشی از برنامه­های رفاه‌اجتماعی کشور است، لیکن اجرای آن منوط به میزان توانایی دولت برای اجرای آنها خواهد بود. بر همین اساس، پیش‌بینی‌شده ترتیبی اتخاذ شود تا این طرح به صورت مستمر مورد بازبینی و به روزآوری قرار گیرد.

در حال حاضر برخی از برنامه‌هایی که براساس نتایج حاصل از این طرح در حال انجام هستند شامل موارد زیر است:  

- مسکن اجتماعی

- تأمین مسکن خانوارهای دارای دو معلول و بیشتر

- برنامه­های پیش‌بینی شده در بافت‌فرسوده

گفتنی است، نتایج حاصل از این طرح در تدوین برنامه ششم توسعه در بخش مسکن نیز مورد استفاده قرار گرفته است.