شناسهٔ خبر: 47926 - سرویس مسکن و شهرسازی
نسخه قابل چاپ

ضرورت عبور از پیش‌بینی زلزله

مهندس ساختمان امین زاهدی‌خامنه*: قرن‌ها بود که بشر با حسرت به زمینی که در زیر پایش می‌لرزید نگاه و آرزو می‌کرد ‌ای کاش راهی برای فرار از زلزله داشت.

با درک این نیاز تلاش‌های زیادی درباره شناخت زلزله و سعی در جهت پیش‌بینی آن به‌‌ویژه پس از به‌خدمت‌گرفتن ابزار امروزی ثبت زلزله از اوایل قرن گذشته صورت گرفته است.

اگرچه این تلاش‌ها درهای زیادی را به روی بشر باز کرد و پرده از بسیاری از ناشناخته‌ها برداشت، اما به‌جرئت می‌توان گفت درباره پیش‌بینی زمان و مکان دقیق زلزله هنوز به نتایج قابل اتکایی دست نیافته‌ایم.

اما تصور کنید همین فردا در اخبار بشنویم امکان پیش‌بینی دقیق زلزله میسر شده است! چه خوب! اما آیا دیگر نیاز امروز ما را که زندگی‌مان با انواع و اقسام امکانات زندگی مدرن در هم تنیده شده است، برطرف خواهد کرد؟

اگر مسکن ما که قسمت زیادی از اندوخته ما صرف تهیه آن شده، در زلزله آسیب ببیند و دیگر قابل سکونت نباشد، زیرساخت‌های شبکه‌های تأمین آب و برق و دفع فاضلاب و شبکه‌های مخابراتی از دسترس خارج شوند، دیگر امکان ادامه کار و امرارمعاش نداشته باشیم، مدارس و محیط‌های آموزشی قابلیت ادامه فعالیت نداشته باشند، امکانات بهداشتی و درمانی در دسترس نباشد و... آیا هنوز می‌توانیم بگوییم خدا را شکر که توانستیم زلزله را پیش‌بینی کنیم!

خوب است هر یک از ما یک نسخه از نقشه پهنه‌بندی خطر جهانی زلزله را بر دیوار منزل نصب کنیم و هر وقت شنیدیم و گمان کردیم که زلزله‌های روی‌داده در کشور غیرطبیعی و بیش از اندازه است و هارپ یا انفجارها یا دسیسه دشمنان باعث وجود آنهاست، نگاهی به این نقشه بیندازیم.

خطر زلزله در کل کشور ایران نظیر تعدادی دیگر از کشورها بسیار بالاست و روی‌دادن زلزله‌هایی از این دست در هر سال متأسفانه قسمتی از واقعیت پیش‌ِروی ماست. در نتیجه می‌دانیم در کشور ما خطر زلزله بسیار بالاست و البته فرار هم همه مشکلات ما را حل نمی‌کند، پس چاره کار چیست؟ قسمت زیادی از چاره کار هم اینک در دسترس است! در ادامه راهکارهای موجود به‌تفکیک ذکر می‌شود.

ساخت‌و‌ساز مقاوم از ابتدا، اولین اولویت

آیین‌نامه زلزله ٢٨٠٠ که مجموعه‌ای از راهکارها و دستورالعمل‌ها برای ساخت‌و‌ساز مقاوم در برابر زلزله و حاصل سال‌ها تلاش پژوهشگران بین‌المللی و داخلی است، در دسترس مهندسان ما قرار دارد.

با رعایت حداقل‌های این آیین‌نامه، مطابق هدف‌های این آیین‌نامه که در ابتدای آن آمده، باید ساختمان‌های مسکونی ما در زلزله طرح آسیب عمده نبینند و تلفات جانی در آنها به حداقل برسد. دقت کنید که آیین‌نامه‌ها حداقل‌ها را مشخص می‌کنند اما ما می‌توانیم از این حداقل‌ها هم عبور کنیم و ساختمانی بسازیم که اساسا تلفات جانی در زلزله نداشته باشد. روش‌های انجام این کار در دسترس است.

مقاوم‌سازی ساختمان‌های ضعیف موجود

حال اگر در ساختمانی زندگی می‌کنیم و مطمئن نیستیم آیا مطابق ضوابط آیین‌نامه طراحی و اجرا شده است، می‌توانیم با بررسی آسیب‌پذیری آن از وضعیت کنونی ساختمان مطلع شویم و در صورت نیاز و امکان، عملیات مقاوم‌سازی را انجام دهیم. تمامی آیین‌نامه‌ها و روش‌های انجام این کار سال‌هاست در کشور وجود دارد و به‌خوبی قابل انجام است.

پایش سلامت و سیستم‌های هشدار سریع

با اطلاع از اینکه هیچ راهکاری جایگزین ساخت‌و‌ساز مقاوم در برابر زلزله نیست، به‌عنوان یک روش مکمل، برقراری روش‌های پایش سلامت ساختمان‌ها و سیستم هشدار سریع زلزله باید در دستور کار قرار گیرد.

روش‌های پایش سلامت ساختمان‌ها تاکنون برای مصارف شخصی توجیه اقتصادی نداشته‌اند و در مقیاس‌های کلان‌تر مورد استفاده قرار گرفته و بسیار سودمند بوده‌اند.

سیستم‌های هشدار سریع زلزله نیز که در سال‌های اخیر در بسیاری از مناطق زلزله‌خیز دنیا به کار گرفته شده است و در زمانی حدود ١٠ تا ١٥ ثانیه پیش از رسیدن امواج مخرب زلزله می‌توانند هشدار لازم را بدهند، در مدیریت شهری بسیار کارآمد هستند و البته با رساندن هشدار به‌موقع امکان پناه‌گیری مناسب را در زمان زلزله فراهم می‌کنند. فعالیت‌هایی دراین‌باره  در کشور در حال انجام است.

حرف آخر اینکه از پیش‌بینی زلزله به‌عنوان دغدغه اصلی باید عبور کنیم و زندگی در یک مسکن امن دغدغه ما باشد، دانش فنی و امکانات لازم در کشور وجود دارد. همچنان که نورگیر بودن خانه، راه‌های دسترسی، وجود آسانسور و سنگ و سرامیک به کاررفته در ساختمان برای ما مهم است، باید مقاوم‌بودن خانه در برابر زلزله هم، حداقل به اندازه سایر موارد، برای ما اهمیت داشته باشد.

*مدیرگروه مهندسی زلزله دانشگاه آزاد ملارد

منبع: روزنامه شرق

نظر شما