اگرچه سوانح هوایی بندرت رخ می دهند ولی در صورت رخداد سانحه، همه توجه ها به آن جلب می گردد و خصوصیات جامعه به نحوی تاب و تحمل خود را از دست می دهد و بشدت نگران می شود به حدی که امور جاری مختل و یک سئوال اصلی مطرح می شود" مقصر کیست؟ " و بدنبال آن واکنش های منطقی و بسیاری غیر منطقی، و حتی فرصتی محسوب می شود برای تسویه حساب های سیاسی ولی کمتر به نقش فرهنگ ایمنی در هوانوردی توجه داریم، فرهنگ ایمنی صحیح آن است که متضمن ایمنی و جلوگیری از بروز سانحه با ادای وظیفه همه ذینفعان می باشد.

ذینفعان فرهنگ ایمنی عبارتند از عوامل اصلی یعنی قانونگذار و ناظر بر اجرای آن، شرکت های هواپیمایی و دارندگان وسایل پرنده یا هیئت مدیره و متصدیان عملیات آن ها، ارائه دهندگان خدمات هوانوردی مثل سامانه ها ناوبری، فرودگاه ها و کنترل ترافیک هوایی، سازندگان هواپیما و خدمات تعمیر و نگهداری. اما سایر عوامل مؤثر بر فرهنگ ایمنی عبارتند از افراد مثل مسافرین واستفاده کنندگان ازخدمات هوایی، سازمان و نهاد های تصمیم گیرند و تأثیر گذار بر هوانوردی مثل تأمین کنندگان بودجه و منابع انسانی، نهاد های قضایی و دادگاه ها، تامین کنندگان وسایل مصرفی هواپیمایی مثل سوخت رسانی و کیترینگ ها، ارائه کنندگان خدمات ارتباطی و تعیین کنندگان ساختار و تشکیلات شرکت ها و بخش های هوانوردی و همچنین ساکنین و فعالیت هایی که همجوار فرودگاه ها هستند.

اکنون سئوال این است که با این همه ذینفع و تأثیر گذار برهوانوردی چگونه است که هنگام بروز سانحه نوک پیکان اتهام متوجه بخش های خاصی می شود و بقیه خود را مبرا میدانند؟ هنوز یادمان نرفته که در چندین پرواز که به دلایلی با تأخیر مسافرین خود را به مقصد رسانده بودند مسافرین محترم در مقصد از هواپیما پیاده نشدند تا جایی که غرامت دریافت کردند این حرکت برای هوانوردی یعنی خسارت و تأخیر بیشتر، حال با چنین فرهنگی شرکت هواپیمایی و متصدیان بایستی برای جلوگیری ازتکرار این رفتار مسافرین، عجول باشند و این یعنی مخدوش شدن ایمنی پس من به عنوان مسافر در این سوانح سهم دارم حتی اگر ناچیز باشد.

چرا ناوگان کهنه و قدیمی است؟ چون من بعنوان سرمایه گذار و تأمین کننده منابع مالی درست عمل نکرده ام. چرا قوانین تأمین ایمنی هوانوردی در ساختار و تشکیلات و بودجه نارسایی دارند؟ چرا آموزش عالی رشته های هوانوردی را کمتر از هوافضا بها می دهد؟ و بسیاری از موارد دیگر که باید در اصرع وقت مورد توجه و رسیدگی قرارگیرند، البته اگر عزم جدی برای پیشگیری از سوانح هوایی داریم که باید داشته باشیم هربخش باید بطور منصفانه مسئولیت های خود را در قبال هوانوردی بپذیرد و به آن عمل کند.  بدیهیست راهبرد برون رفت از این وضعیت استفاده از تجربیات جهانی هوانوردی و تعامل همه بخش های جامعه با رفتار منطقی و بدور از احساس برای شناخت نارسایی ها فراوان و برطرف نمودن آنها می باشد.

*کارشناس ارشد برنامه ریزی حمل و نقل هوایی