به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از سازمان بنادر و دریانوردی، بنابر اعلام دستگاه دیپلماسی ایران، کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر حاصل اجماع ۵ کشور بوده و در این سند، منافع همه کشورهای ساحلی رعایت شده و از آن می‌توان به‌عنوان یک سند ارزشمند در روابط خارجی کشورمان یاد کرد.
۶ سند دیگر مورد اشاره که همراه کنوانسیون رژیم حقوقی به امضا می‌رسد کدام هستند؟
این اسناد شامل موافقت‌نامه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت، تجاری و اقتصادی، مبارزه با تروریسم، مبارزه با جرایم سازمان‌یافته، تعامل و همکاری‌های مرزبانی و پیشگیری از درگیری‌های نظامی خواهند بود.
اهمیت امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر در چیست؟
کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر مثل قانون‌اساسی کشورها است، یعنی سندی جامع و چارچوبی که براساس آن حقوق و تعهدات کشورهای ساحلی مشخص می‌شود. متعاقب این اصول کلی، کشورهای ساحلی خزر با امضای موافقت‌نامه‌های تخصصی به جزئیات خواهند پرداخت. امضای کنوانسیون رژیم حقوقی گام بسیار مهم و حائز اهمیتی است که برداشته می‌شود و به مذاکرات ۲۱ ساله در این خصوص خاتمه می‌بخشد. البته باید اذعان کرد امضای این کنوانسیون، پایان همه مذاکرات و اقدامات در خزر نیست و در واقع نقطه عطف و آغازین برای اجرای تفاهمات، نظارت بر اجرا و همچنین شروع مذاکرات برای امضای موافقت‌نامه‌های جدید و ضروری به‌شمار می‌رود.
آیا موارد دیگری درخصوص خزر لاینحل باقی مانده که در آینده نیاز به مذاکره بیشتر بین کشورهای عضو داشته باشد؟
تقریبا ۹۰ درصد کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر نهایی شده که در آکتائو به امضا خواهد رسید. تنها دو مورد تعیین خطوط مبدا و تحدید حدود بستر و زیر بستر دریا باقی‌مانده که نیاز به مذاکره بیشتر و تعامل بین کشورهای عضو دارد. امیدواریم با همکاری همه کشورها، این دو مورد نیز هر چه سریع‌تر نهایی شود. بنابراین اجماع بی‌نظیری میان کشورهای ساحلی دریای خزر حاصل شده که برای همه این کشورها یک پیروزی به‌شمار می‌رود.
خطوط مبدا و تحدید حدود، چه زمانی مشخص خواهد شد؟
در کنوانسیون مزبور روشن می‌شود که خطوط مبدا برای رژیم حقوقی با اتفاق نظر پنج کشور بعدا تعیین شود؛ البته در مورد خطوط مبدا نکاتی در این کنوانسیون آمده و مخصوصا در یک بند قید شده که شرایط ساحل بعضی از کشورها به‌گونه‌ای است که نیازمند مقرراتی ویژه است و این به ساحل دریای خزر اشاره می‌کند که این ماده برای ما بسیار اهمیت دارد، اما در عین حال خط مبدا هنوز در این کنوانسیون روشن نیست و در موافقت‌نامه‌های بعدی باید روشن شود. حدود بستر و زیر بستر هم در این موافقت‌نامه روشن نیست و تعیین آن به آینده واگذار می‌شود و این یکی از مسائلی بوده که حدود ۲۲ سال است راجع به دریای خزر بین این پنج کشور مذاکره می‌شود.
ویژگی‌های کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر چیست؟
خزر یک دریاچه است که طبیعتا رژیم حقوقی آن خاص و ویژه خودش است و با رژیم حقوقی دریاهای آزاد مندرج در کنوانسیون سال ۱۹۸۲ حقوق دریاها نیز متفاوت است. ما و کشورهای ساحلی با الگو برداری از رژیم حقوقی سایر دریاچه‌ها و استفاده از مفاد کنوانسیون حقوقی دریاها و تطابق آنها با وضعیت دریای خزر، یک رژیم حقوقی خاص و منحصربه‌فرد برای خزر تنظیم کرده‌ایم. در این کنوانسیون تصریح شده که همه مسائل حقوقی دریای خزر تنها با اتفاق‌نظر پنج کشور عملی و اجرایی بوده که این نکته بسیار مهم و اساسی است و کاملا رژیم حقوقی این دریا را از کنوانسیون دریاها جدا می‌کند. همچنین این کنوانسیون، رفت و آمد کشتی‌های نظامی خارجی را در این دریا کاملا ممنوع می‌کند. این موضوع اهمیت بسیاری از لحاظامنیت ملی کشورهای حاشیه خزر دارد. در کنوانسیون ذکر شده دریای سرزمینی مشخص و مناطق انحصاری ماهیگیری و رفت و آمد کشتی‌ها تعیین می‌شوند. در مجموع، این یک کنوانسیون بسیار مهم است که ما را یک قدم جلو می‌برد، اگر چه هنوز مسائل بسیار مهمی برای آینده باقی می‌ماند.
مساله ترانزیت در دریای خزر تا چه میزان برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت دارد؟
مساله ترانزیت یکی از مسائل بسیار مهم برای دریای خزر، کشورهای ساحلی و منطقه محسوب می‌شود. شرق خزر، یعنی ترکمنستان و قزاقستان به ایران و از آن طریق به آب‌های جنوب و خلیج‌فارس و دریای عمان متصل شده است؛ برای اتصال غرب دریای خزر هم قدم‌های اولیه برداشته شده و پروژه آستارا - آستارا اجرا شده است و ما به فکر اجرای خط آهن رشت به آستارا هستیم که با همکاری دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، این کار انجام می‌گیرد. ایران و بسیاری از کشورهای آسیایی از این دو کریدور بزرگ در شرق و غرب دریای خزر و از طریق این راه مهم ترانزیتی به آسیای میانه، قفقاز، روسیه و به اروپا متصل می‌شوند.
آیا موضوعات دیگری در اجلاس سران مطرح می‌شود؟
کشورهای ساحلی دریای خزر ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیار خوبی مخصوصا از لحاظ اقتصادی، حمل‌ونقل، جابه‌جایی کالا و مسافر و مساله گردشگری دارند که در کنار مباحثی که در این جلسات مطرح می‌شوند، این ظرفیت‌ها نیز مورد بحث قرار می‌گیرند.
نظر شما