به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از ایرنا، علي هنردان رئيس اداره طرح‌هاي توسعه شهري و معماري اداره كل راه و شهرسازي اصفهان درباره گسترش افقي شهرهاي ايران بويژه اصفهان گفت: اين الگوي نامتناسب رشد شهري در تقابل با رشد ارگانيك، فشرده و متمركز شهرهاي ايران در گذشته است، متاسفانه با ورود مدرنيسم و وابستگي اقتصاد كشور به نفت همچنين تحولات اجتماعي در دهه هاي گذشته، شاهد گسترش افقي و بدون برنامه اكثر شهرهاي كشور بوديم.
هنردان تصريح كرد: يكي از شواهد گسترش افقي، وضعيت تراكم هاي ناخالص مسكوني در شهرها ست به گونه اي كه اين شاخص در شهرهاي بالاي ۲۵ هزار نفر كشور ۴۵ نفر در هر هكتار است كه البته اين شاخص در شهرهاي استان اصفهان به دلايل مختلف از اين مقدار هم كمتر است و نشان از پراكنده رويي و رشد افقي شهرهاي استان دارد.
رئيس اداره طرح هاي توسعه شهري و معماري اداره كل راه و شهرسازي استان اصفهان با اشاره به دلايل گسترش افقي شهرهاي كشور به ويژه اصفهان اظهار داشت: رشد شتابان گسترش افقي شهرها خاستگاه تاريخي و دلايل متفاوتي دارد به گونه‌اي كه نقطه عطف و شروع پراكنده رويي و گسترش افقي شهرها مربوط به سالهاي ۱۳۰۰ و دوران پهلوي اول بر مي‌گردد.
وي افزود: در اين دوره با ورود مدرنيسم و زندگي ماشيني، سرعت قدم هاي انساني در مقابل ماشين رنگ باخت، ديوار شهرها تخريب شد و با خيابان كشي هاي گسترده، شهروند ايراني فرصت و امكان دوري و جدايي گزيني از مركز شهر را پيدا كرد.
هنردان ادامه داد: در دوره پهلوي دوم با از بين رفتن توليد سنتي و از هم گسيختگي روابط شهر و روستا، موج مهاجرت به سمت شهرها سرازير و حاشيه شهرها مأمن اين تازه واردان شد.
وي خاطرنشان كرد: در دوره هاي اخير به ويژه بعد از انقلاب اسلامي سياست هاي حمايتي زمين و مسكن همچنين نگاه غيرانتفاعي و حتي غير اقتصادي به توسعه زيرساخت هاي شهري موجي از پراكنده رويي و گسترش افقي شهرها را موجب شد.
اين كارشناس افزود: البته دلايل ديگري نيز در رشد اين پديده شوم شهري مؤثر بوده كه از مهم ترين آنها مي توان به قانون گريزي و توجه نكردن به محدوده هاي برنامه ريزي شهري، عدم كنترل و نظارت‌هاي شهرسازي همچنين در مقياس كلان به نبود اجراي صحيح سياست هاي آمايش شهري، منطقه اي و كشوري اشاره كرد.
وي افزود: مقايسه تطبيقي وضعيت امروز و گذشته شهرها در خصوص نحوه پراكنش فضايي، بيان گويايي از معضلات و چالش هاي گسترش افقي است.
هنردان گفت: در گذشته به ويژه در منطقه كويري ايران و اصفهان شاهد شهر فشرده ايراني بوديم از خصوصيات اين الگوي توسعه شهري مي‌توان به يكپارچگي و بهم پيوستگي فضاهاي شهري، وجود سلسله مراتب منظم شهري، وجود روابط همسايگي، پياده مداري شهرها، صرفه جويي در مصرف انرژي، حفاظت از باغ ها و اراضي كشاورزي پيرامون شهر و به طور كلي زيست پذيري شهرها نام برد.
وي معتقد است، در زمان حال به دليل گسترش افقي شهرها شاهد از دست رفتن كيفيت‌هاي گذشته و بروز معضلات فراواني از جمله افت منزلت مكاني و اجتماعي نواحي مركزي شهر به خصوص بافت تاريخي آن، خروج مالكان قديمي و جابه‌جايي جمعيت و تبديل مراكز شهري به مقصد مهاجرت درون شهري اجاره‌نشينان كم درآمد، فرسودگي كالبدي، اجتماعي و اقتصادي، از دست دادن ميراث با ارزش مركز شهر و نقش آن به عنوان قلب تپنده شهر، ايجاد پديده فقر شهري و به وجود آمدن پهنه‌هاي ناكارآمد شهري، وابستگي به خودرو، مصرف بيش از حد انرژي، آلودگي هوا، قطع ارتباط بخش قديم از بخش جديد و توسعه‌ي شهري بدون توجه به ميراث معماري و شهرسازي هستيم.
رئيس اداره طرح هاي توسعه شهري و معماري اداره كل راه و شهرسازي استان اصفهان گفت: با گسترش افقي شهرها هزينه ايجاد و نگهداري فضاهاي شهري و زيرساخت هاي وابسته به آن افزايش يافته و با پديده شهر ناكارآمد مواجه شديم.
وي افزود: در مجموع اين معضلات حاصلي جز شهر ناپايدار را به همراه نداشته و وضعيت امروز مواجه شدن با شهرهايي است كه از پايداري اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي فاصله گرفته و از تاب‌آوري مناسبي نيز برخوردار نيستند.
راه برون رفت از گسترش افقي شهر، تغيير ديدگاه نسبت به توسعه شهري است
هنردان با بيان اينكه در زمان حال با بحران پراكنده رويي و ناكارآمدي شهري مواجه هستيم، اظهار داشت: براي برون‌رفت از اين بحران بايد قبل از هر اقدام، ديدگاه‌ها و پارادايم‌هاي خودمان را در زمينه توسعه شهري تغيير دهيم.
وي ادامه داد: بايد برنامه ريزي بلند مدت مدار را جايگزين چاره‌جويي و راه‌حل‌هاي كوتاه مدت كنيم، بايد توسعه پايدار را جايگزين رشد ناپايدار كنيم همچنين توجه را از كميت به كيفيت معطوف كرده و نيازهاي نسل آينده را مد نظر قرار دهيم و در مقام عمل نيز در ۲ مقياس كلان و خرد دست به اقدامات بنيادين بزنيم.
رئيس اداره طرح هاي توسعه شهري و معماري اداره كل راه و شهرسازي اصفهان گفت: به صورت كلي پراكنده رويي و گسترش افقي معلول سياست هاي كلان اقتصادي، اجتماعي و سياسي كشور است بنابراين ضرورت دارد در مقياس كلان به اصلاح اين سياست ها با نگاه به مفهوم پايداري و مشاركت جمعي دست بزنيم.
وي ادامه داد: همچنين بايد سياست هاي آمايش ملي و منطقه اي را در ارتباط با نحوه پراكنش مناسب جمعيت و فعاليت در پهنه سرزميني برقرار كنيم، اما در مقياس خرد بايد هزينه اقدامات ناپايدار و جابه جايي در حومه و حواشي شهر را افزايش دهيم.
هنردان گفت: همچنين بايد هزينه تخلفات ساختماني افزايش، سوبسيدها را از اقدامات ناپايدار حذف و آن ها را در جهت اقدامات پايدار برقراركنيم همچنين همگام با انجام اقدامات سلبي دست به اقدامات ايجابي همچون توانمندسازي ساكنين شهري و رشد و ارتقاي دانش و فرهنگ شهروندي بزنيم.
وي با بيان اينكه راهكار برون رفت از گسترش افقي شهر بايد در قالب يك طرح و برنامه منسجم و مورد ارجاع شهروندان صورت بگيرد، بيان كرد: شهر را شهروندان مي‌سازند بنابراين انتظار ساختن يك شهر هوشمند و پايدار را تنها مي توان از شهروندان هوشمند و آگاه داشت كه مستلزم اين كار آموزش است.
گفتني است، گسترش افقي: نوعي پراكندگي شهري و افزايش مفرط استفاده از زمين شهري است كه باعث كاهش تراكم جمعيت، افزايش سهم فضاهاي باز و بدون استفاده و در نتيجه گسيختگي بخش هاي شهري و جدايي گزيني فضايي و اكولوژيكي مي شود.