فرزانه صادق‌مالواجرد دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در خصوص جزئیات طرح ضوابط مکانیابی و استقرار کانون‌ها، محوطه‌ها، شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان مناطق ویژه علم و فناوری کشور در محدوده، حریم و خارج از حریم که کلیات آن در دهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری در سالجاری به تصویب رسید، به ارایه توضیحاتی پرداخت.
دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با اشاره به اینکه قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری و اختراعات مصوب سال ۸۹ یا موسسات خصوصی و یا تعاونی هستند که به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی، گسترش اختراعات و نوآوری‌ها و تجاری‌سازی نتایج نوآوری‌ها که شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده بالا به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوطه ایجاد می‌شوند، گفت: تعریف این شرکت ها بنا به این ماده قانونی مشخص شده است.
معاون شهرسازی و معماری ادامه داد: به استناد ماده ۳ قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری و اختراعات، قانونگذار چتر حمایتی برای این موسسات را تعریف کرده است که بخشی از این چتر حمایتی شامل معافیت از پرداخت مالیات، عوارض و حقوق گمرکی، اولویت استقرار واحدهای فوق در مجموعه‌های صنعتی، پوشش بیمه‌ای مناسب برای کاهش خطرپذیری محصولات، و ارایه تسهیلات ویژه برای شرکت در مناقصات می‌شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: در قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری و اختراعات اما نحوه استقرار شرکت‌ها و موسسات قید نشده است و به همین دلیل نیز دبیرخانه شورای‌عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) که به ریاست رییس‌جمهوری تشکیل می‌شود، مصوبه‌ای را گذراند که طی آن مقرر شد تا دبیرخانه عتف با هماهنگی دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، آیین‌نامه مکانیابی و استقرار کانون‌های اصلی و پهنه‌های علم و فناوری و همچنین ضوابط تدقیق کاربری‌های ذیربط در پهنه‌های شهری را جهت اعمال در اسناد طرح‌های جامع و تفصیلی تدوین کند و تمامی این موارد پس از بررسی به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران برسد.
بررسی پیشنهادات دبیرخانه شورای‌عالی عتف در کمیته ضوابط و مقررات شورای‌عالی شهرسازی
صادق‌مالواجرد توضیح داد: موضوع ضوابط مکانیابی و استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان که توسط دبیرخانه شورای‌عالی عتف تهیه و به دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارایه شده بود، در چندین جلسه کمیته فنی ۴ (کمیته ضوابط و مقررات) بررسی شد و در نهایت کلیات آن در دهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری در سالجاری به تصویب رسید.
امکان استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان در خارج از حریم شهرها و محدوده شهرک‌ها صرفا محدود به داخل کارخانجات، پالایشگاه‌ها و سایر مکان‌های صنعتی موجود در قالب واحدهای تحقیق و توسعه وابسته به کارخانه اصلی یا مستقل مجاز شده است و اینکه زمین جدیدی برای ایجاد فعالیت این شرکت‌ها در خارج از حریم شهر پیش‌بینی شود، وجود نداردوی در خصوص جزئیاتی از ضوابط مکانیابی و استقرار شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان در محدوده، حریم و خارج از حریم، گفت: بر اساس آیین‌نامه ارزیابی موسسات و شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌ها به دو گروهِ شرکت‌های دانش‌بنیان تحقیقاتی- پژوهشی (غیر تولیدی) که ماهیت تحقیقاتی و غیر تولیدی دارند و شرکت‌های تولیدی که ماهیت تولیدی و یا صنعتی دارند و فعالیت آنها منتج به ایجاد درآمد و ارزش‌افزوده می‌شود، تقسیم‌بندی شده‌اند.
تعریف استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان در چهار موقعیت مکانی
به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، در ضوابط مکانیابی و استقرار موسسات دانش‌بنیان، دستورالعمل مکانیابی هریک از پهنه‌هایی که امکان استقرار دارند، تعریف شده است. بر این اساس، امکان استقرار شرکت‌ها در چهار موقعیتِ داخل حریم شهر، داخل شهرک‌های صنعتی یا خارج از محدوده و حریم شهرک‌ها و شهرها تعریف شده‌اند.
معاون وزیر راه و شهرسازی در بیان جزئیات استقرار شرکت ها و موسسات در حریم و محدوده شهر و خارج از حریم و محدوده شهر گفت: شرکت‌های گروه اول که ماهیت تحقیقاتی و پژوهشی دارند در کاربری‌های اداری- تجاری محدوده شهرها مستقر می‌شوند. اما شرکت‌های نوع دوم که ماهیت تولیدی و یا صنعتی دارند با توجه به ملاحظات زیست‌محیطی استقرار خواهند یافت.
صادق‌مالواجرد افزود: در ضوابط فوق که کلیات آن به تصویب رسید، کانون های علم و فناوری نیز تعریف شده اند که بر این اساس، کانون‌های علم و فناوری پهنه‌هایی هستند که در پیرامون مراکز علمی، تحقیقاتی و صنعتی داخل محدوده شهر به منظور زمینه‌سازی برای تجمیع و هم‌افزایی عناصر موثر در ایجاد حوزه‌های دانش‌بنیان و فناوری برتر، تعیین می‌شوند و این محدوده کانون‌ها، متناسب با ظرفیت‌های کالبدی و ترافیکی منطقه، میزان تقاضا، محدودیت‌های توسعه توسط دبیرخانه شورای عالی عتف پیشنهاد می‌شود و در مرجع تصویبی مربوطه که در شهرها کمیسیون ماده ۵ و در کلانشهرها شورای برنامه ریزی و توسعه استان است به تصویب می‌رسد.
دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، امکان استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان را به چند طریق ممکن دانست و گفت: در هنگام تهیه طرح‌های جامع، مشاورانی که امکان استقرار فعالیت های دانش بنیان را در هریک از پهنه های مصوب شورای عالی شهرسازی پیش بینی کنند و آن طرح به تصویب شورا برسد، امکان استقرار را در مکان های معین شده خواهند یافت.
صادق‌مالواجرد ادامه داد: امکان استقرار شرکت‌های دانش‌بنیانی که در درون مجموعه‌های صنعتی داخل حریم شکل گرفته‌اند نیز وجود دارد. بر این اساس، شرکت های دانش بنیان می‌توانند در درون مجموعه کشت و صنعت، صنعتی و یا کارخانه‌ها شکل بگیرند. همچنین در صورتیکه مجاورت بلافصل این مکان‌ها مشروط به اینکه با ضوابط پهنه‌بندی حریم، منافاتی نداشته باشد و نیازی به ایجاد زیرساخت جدید نیز نداشته باشد، بلامانع است و امکان استقرار وجود دارد.
استقرار شرکت‌های دانش بنیان در شهرک‌های تخصصی و نه مسکونی مجاز است
معاون وزیر راه و شهرسازی ضمن استناد به اصلاحیه دستورالعمل شهرک‌سازی که استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان را در شهرک‌های صنعتی و نه مسکونی مجاز دانسته است، گفت: مشاور مکلف است تا مکان‌های مجاز به استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان را در طراحی شهرک‌های تخصصی پیش‌بینی کند.
صادق‌مالواجرد توضیح داد: در خارج از حریم کار کمی دشوار است. بدین معنا که امکان استقرار شرکت‌های دانش بنیان در خارج از حریم شهرها و محدوده شهرک‌ها صرفا محدود به داخل کارخانجات، پالایشگاه‌ها و سایر مکان‌های صنعتی موجود در قالب واحدهای تحقیق و توسعه وابسته به کارخانه اصلی یا مستقل مجاز شده است. اینکه زمین جدیدی را برای ایجاد فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در خارج از حریم شهرها پیش‌بینی کنیم، عملا وجود ندارد.