به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، میزان سرمایه گذاری خارجی و پایین بودن رتبه ایران در شاخص رقابت‌پذیری از جمله دغدغه‌‌‌های اقتصاد کشور است که ارتقا بهرهوری می‌تواند به رفع بسیاری از این مشکلات کمک کند.
مطابق ماده ۷۹ قانون پنجم توسعه باید یک سوم از رشد ۸ درصدی از محل ارتقا بهرهوری تامین شود. از این رو در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به اشکال مستقیم و غیرمستقیم به موضوع ارتقا بهرهوری اشاره شده و جایگاه بهرهوری به عنوان یکی از ساز و کارهای اصول مطرح شده بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
اما بهرهوری به چه معناست؟ بهرهوری عبارت است از به دست آوردن حداکثر سود ممکن با بهره‌‌گیری بهینه از نیروی کار، توان، استعداد و مهارت نیروی‌انسانی، مکان، زمان، حملونقل که به منظور ارتقا رفاه جامعه به گونه ای که افزایش آن به عنوان یک ضرورت در راستای ارتقا سطح زندگی انسان و ساختن اجتماع، همواره مد نظر صاحبنظران سیاسی، مدیریت و اقتصاد قرار دارد.
بر اساس تعریف سازمان ملی بهرهوری ایران، بهرهوری یک نگرش عقلانی است که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیت‌ها برای یک زندگی بهتر است. اما طبق تعاریف قانونی، بهرهوری یعنی اجرایی کردن چرخه مدیریت بهرهوری در دستگاه‌های اجرایی برای محور قرار دادن رشد بهرهوری در اقتصاد است.
اهم اقدامات انجام شده برای ارتقای بهرهوری
اهداف ناظر بر ارتقا بهرهوری بخش حملونقل تحقق سهم ۲۵ درصدی در رشد اقتصادی کشور به تفکیک بخش‌های اقتصادی و اهداف ناظر بر ارتقا بهرهوری دستگاه‌های اجرایی کاهش ۳ ساله ۱۵ درصدی هزینه‌های دولت همراه با حفظ و ارتقا کیفی خدمات است. راهآهن جمهوری اسلامی ایران از جمله دستگاه‌های اجرایی پیشرو در عرصه بهرهوری محسوب می‌شود که اقدامات شایسته‌ای در راستای رشد و ارتقا بهرهوری سازمانی انجام داده است و از جمله اقدامات انجام شده در این حوزه می‌توان به تدوین و ابلاغ نظام‌نامه مدیریت بهرهوری راه‌ه‌آهن، ایجاد ساختاری نظام‌مند، جلوگیری از پراکندگی و ایجاد تمرکز و یکپارچگی در راستای اهداف سازمان در مدیریت بهرهوری اشاره کرد.
همچنین برای سرلوحه قرار گرفتن شاخص‌های عمومی و اختصاصی مدیریت بهرهوری در حملونقل برون شهری به منظور یکسان سازی شاخص‌ها جهت بهبود وضعیت موجود و تعیین اهداف و برنامه‌های ارتقا بهرهوری، فهرست شاخص‌های اختصاصی تهیه شده است و شاهد تجدید فعال سازی کمیته‌های بهرهوری، به ویژه کمیته مرکزی بهرهوری و کمیته‌های بهرهوری در سطح ادارات ستادی و مناطق، همچنین برگزاری اولین جلسه شورای راهبردی بهرهوری در شرکت راه آهن بودیم.
ابلاغ شاخص های کلیدی بهره وری در راه آهن
سعید رسولی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راهآهن در اردیبهشت‌ماه امسال و همزمان با روز ملی بهرهوری بود که شاخص‌های کلیدی بهرهوری در راهآهن را طی جلسه‌ای با حضور معاونان و مدیران ستادی و از طریق ارتباط ویدئو کنفرانس به مدیران نواحی ابلاغ کرد. او با اشاره به اینکه «بهرهوری مصداق قرار دادن نردبان ترقی در جای صحیح است»، تصریح کرد: در این بین تصورات غلطی نیز وجود دارد. به طور مثال بهرهوری را معادل تولید بیشتر و کاهش اشتغال می‌پندارند. اما باید در نظر داشت که بهرهوری فقط با کاهش هزینه‌های نیروی انسانی یا کار زیاد رخ نمی‌دهد و معادل خواست یا معامله یک‌سر برد هم نیست.
اما اقدامات شرکت راه آهن به ابلاغ شاخص های کلیدی ختم نشد، بلکه در راستای ارتقای بهرهوری شبکه راهآهن و اتصال آن به چشمه‌های بار در سراسر کشور، ۵۱۲ کیلومتر خط ریلی فرعی شناسایی شده است تا به شبکه متصل شود. در سال جاری برای احداث ۵۹ کیلومتر از این شبکه با یکی از شرکت‌های داخلی تفاهم‌نامه امضاشده است تا از طریق این خطوط هشت مرکز بار به شبکه راهآهن کشور متصل شود. این خطوط ظرفیت انتقال سالانه ۲۰ میلیون تُن بار را دارد و سال گذشته نیز در مجموع ۴۶ میلیون تُن بار از طریق خطوط راهآهن جابه‌جا شد.
مدیرعامل شرکت راهآهن، رونق تولید، ارتقا بهرهوری، کاهش وابستگی صنعت حملونقل ریلی به خارج، خودکفایی و خود اتکایی، ایجاد فضای رقابتی برای تولید داخل، ایجاد بازار صادرات، تنوع بخشی به درآمدهای راهآهن، توجه به منابع انسانی و کارکنان راهآهن را جزو سیاست‌های راهآهن در سال 98 عنوان کرد.
اجرای چرخه مدیریت بهرهوری در راهآهن
راهآهن در راستای ماده پنج قانون برنامه ششم توسعه و هماهنگی و تعامل با سازمان ملی بهرهوری و کمیته بهرهوری وزارت راه و شهرسازی، چرخه مدیریت بهرهوری را اجرایی کرد و در سطح ادارات ستادی و مناطق نیز دوره‌های آموزشی مرتبط با بهرهوری برگزار کرد. سپس شاخص‌های اختصاصی راهآهن ایران در بازه های زمانی ۳۰ سال در این شرکت (راه آهن) مورد محاسبه قرار گرفت و شاخص‌های بهرهوری در قالب مطالعات تدقیقی و بررسی شاخص‌های اختصاصی بهرهوری مطابق «انجمن بین‌المللی راه‌‌آهن‌ها» و پاسخ گویی به تکالیف ماده ۵ قانون برنامه ششم توسعه انجام شد. در نهایت برای به سر انجام رساندن این سلسله اقدامات نظام مند با هدف تشکیل بانک اطلاعاتی، اطلاعات استخراج شده را در سامانه سجای وزارت راه و شهرسازی ثبت شد.
اقدامات شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در خصوص ارتقا بهره وری، در سطح وزارت راه و شهرسازی و دولت از توجه ویژه ای برخوردار است به طوری که مدیرکل دفتر ارزیابی‌های اقتصادی و مدیریت بهرهوری وزارت راه و شهرسازی تصریح کرده که بررسی آمارهای ارسالی در زمینه ارتقا بهرهوری شقوق حملونقل حاکی است که نمود بهره وری در حملونقل ریلی به مراتب بیشتر از سایر شقوق است. به طور مثال اگر در سفرهای نوروزی ۹۷ به ازای سیر هر رام قطار ۴۰۴ مسافر اعزام می‌شد امسال این عدد به ۴۳۷ مسافر رسید.
وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان سیاست‌گذار با تهیه و تدوین شاخص‌های کلان بهرهوری به دنبال قیاس شقوق مختلف و کل بخش در سطح بین‌المللی و کمک به ارتقا حملونقل کشور در رتبه‌بندی جهانی است و در این مسیر می‌توان موانع را در مورد افزایش نیروی انسانی، تزریق منابع و یا تغییر ساختار امکان سنجی برطرف کرد. از سوی دیگر اگرچه طبق برنامه‌های توسعه کشور باید یک‌سوم از رشد اقتصادی به‌وسیله بهرهوری حاصل شود، اما سهم هر یک از شاخه‌های اقتصادی کشور از جمله حملونقل در میزان رشد اقتصادی مورد نظر مشخص نشده است.
خبرنگار: کاوه همتی فرد