به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، سحر تاجبخشمسلمان، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور در حاشیه بازدید از چهارمین نمایشگاه بینالمللی حملونقل، لجستیک و صنایع وابسته در جمع خبرنگاران و اصحاب رسانه، هواشناسی را یک دانش میانحوزهای خواند و گفت: سرویسهایی که این حوزه ارائه میکند، فرابخشی است.
وی با بیان اینکه هوانوردی از نخستین حوزههایی بود که سازمان هواشناسی از سال ۱۳۳۷ به آن خدماترسانی کرد، افزود: این حوزه یکی از مهمترین و حساسترین بخشهایی است که خدمات هواشناسی به آن ارائه میشود. البته خدمات هواشناسی تنها به هوانوردی محدود نمیشود و تمام حوزههای حملونقل نظیر دریایی، هوایی، ریلی و جادهای را در بر میگیرد.
رئیس سازمان هواشناسی خاطرنشان کرد: خوشبختانه امروز در شرایطی هستیم که سرویسهای هواشناسی را به تمام بخشهای مختلف ارائه میکنیم هواشناسی هوانوردی از سختترین بخش ما است و بهصورت مشخص در تمام فرودگاههای کشور برای عملیات پرواز در زمان نشست و برخاست هواپیماها خدمات ویژه داریم.
وی، مسئله مهم امروز در حوزه هواشناسی را تحریمهای ظالمانه خواند و گفت: این مسئله گریبان ما را نیز گرفته است اما تلاش میکنیم با استفاده از دانش فنی داخلی و تکیه بر ظرفیتهای موجود در کشور نیازمان را برطرف کنیم؛ هرچند که رعایت استانداردهای بینالمللی در هواشناسی ضروری و مشابه با استانداردهای سازمان بینالمللی هواپیمایی است و چون دادهها در سطح بینالمللی به اشتراک گذاشته میشود، ضرورت رعایت این استانداردها وجود دارد؛ اما با این حال به سمت استفاده از توان داخلی حرکت کردهایم و امیدواریم با استفاده از این ظرفیت بتوانیم نیازهای هواشناسی را از درون کشور تأمین کنیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی، گفت: قانون مدیریت بحران که امسال مصوب شده است، سه تکلیف اصلی را برای سازمان هواشناسی برشمرده است که مکلف به انجام آن هستیم. رییس سازمان مدریت بحران نیز در یک نامه رسمی، تولید اطلاعیهها و اخطاریههای مرتبط با مخاطرات جوی را از مسوولیتهای سازمان هواشناسی عنوان و اعلام کرد که تنها مسوول ملی در این حوزه سازمان هواشناسی کشور است.
وی، مسوولیت حاکمیتی سازمان هواشناسی کشور در سطح ملی و بینالمللی را پایش، تولید داده، دیدبانی و صدور پیشبینیهای هواشناسی خواند و افزود: اینکه سازمانهای خصوصی و غیرخصوصی به کارهایی میپردازند که در حیطه وظایف و مسوولیتهای آنها نیست، دو علت دارد؛ نخست اینکه سرویسی که ما به آنها میدهیم را مناسب نمیدانند و خود اقدام به تولید داده مرتبط با نیاز خود میکند که راهی غلط و اقدامی موازی با سازمان هواشناسی است و دوم اینکه در قبال این تولید داده، مسوولیتی برای پاسخگویی ندارند و کار اضافهای انجام میدهند.
تاجبخشمسلمان خاطرنشان کرد: ما اکنون در سه حوزه اصلی حملونقل، آب و کشاورزی به کاربران سرویسدهی میکنیم و در این میان ارتباط خوبی با حوزه آب برقرار کردهایم؛ متولیان این حوزه نیازهای خود را به سازمان هواشناسی اعلام کردهاند و در این راستا جلسات متعددی بهخصوص پس از سیلهای ابتدای سال جاری برگزار شده است که ما بر اساس نیازهای آنها، اطلاعات، داده و محصولاتی را که میخواهند در اختیارشان قرار دهیم.
پيشبينيهاي سازمان هواشناسي از اصل عدم قطعيت پيروي ميكند
وی گفت: نکته مهم دیگری که در سطوح عمومی و تخصصی باید به آن توجه کنیم این است که پیشبینیهای هواشناسی، اساسا حل عددی معادلات دیفرانسیل جو است و از اصل عدم قطعیت پیروی میکند. ما نمیتوانیم مدیریت منابع آب کشور را به یک کاغذ هواشناسی تقلیل دهیم و بگوییم چون پیشبینی هواشناسی غلط بود، نتوانستیم آب را کنترل کنیم. اساسا ما برای مدیریت در حوزههای کلان کشور باید سناریوهای مختلفی داشته باشیم؛ پیشبینیهای بلندمدت هواشناسی که در بهترین و مجهزترین مراکز دنیا انجام میشود تا ۷۵ درصد صحت دارد. بهترین منطقه برای پیشبینیهای بلندمدت هواشناسی در دنیا، هندوستان است که توپوگرافی پیچیدهای ندارد اما در منطقهای مانند کشور ما که در ارضهای میانی قرار دارند و از عوارض مختلف طبیعی نظیر کوهستان، دشت، بیابان، دریا و ... برخوردار و توپوگرافی پیچیده است، دقت پیشبینی کاهش مییابد. بنابراین کاری که ما باید انجام دهیم این است که عدم قطعیت را به صفر نزدیک کنیم و در حال حرکت در این مسیر هستیم؛ خوشبختانه با کمکها و راهکارهایی که مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در این حوزه به ما ارائه کرد، مدت زمان پیشبینیهایمان را از سه به پنج روز افزایش دادیم؛ ادبیات اطلاعات و دادههای هواشناسی را مطابق با نیاز کاربران تغییر دادیم.
رییس سازمان هواشناسی کشور افزود: در حوزه سیلاب، دادههای سازمان هواشناسی به تنهایی کافی نیست و دادههای وزارت نیرو نیز لازم است تا بتوانیم هشدار سیلاب را بهموقع صادر کنیم؛ بنابراین پیشبینی مخاطرات و تولید اطلاعات یا اخطاریههای سازمان هواشناسی کشور بر اساس استاندارهای بینالمللی انجام میشود و چیزی خارج از این قوانین نیست؛ اما اشکال عمده این است که برخی فکر میکنند اطلاعاتی که هواشناسی میدهد الزاما باید مطابق با واقعیت باشد؛ در حالی که در بهترین سایتهای هواشناسی دنیا نیز بر عدم قطعیت تاکید میشود ولی ما این اصل مهم را در سطح ملی نمیپذیریم و انتظار داریم که هرآنچه که سازمان هواشناسی میگوید عینا اتفاق افتد. البته تلاش ما این است که بتوانیم سرویسهای بهتری به سازمان هواشناسی کشور ارائه دهیم اما یادمان باشد که منطق علمی را نمیتوانیم زیرپا بگذاریم. این پیشبینیها معادلاتی است که نسبت به زمان مشتق میگیرد و اساسا عدم قطعیت دارد.
براي توسعه ملي سامانه پيشبيني نقطهاي سيلاب بايد منابع لازم تامين شود
وی در ادامه به گفتههای رییس سازمان مدیریت بحران مبنی براینکه اگر در سیلابهای ابتدای سال پیشبینیهای سازمان هواشناسی نبود، ما در استان لرستان بیش از هزار کشته میدادیم، اشاره کرد و گفت: اینکه سازمانهای خصوصی، غیرخصوصی، سایتها و رسانههای اجتماعی هر کسی اطلاعات هواشناسی تولید میکند به دلیل عدم کنترل دراین حوزه است که البته موضوعی است که در همه حوزهها وجود دارد ولی این افراد و سایتها مسوولیتی در قبال اطلاعاتی که ارائه میکنند ندارند. خواهش ما در سازمان هواشناسی این است که اطلاعات این سازمان را به عنوان معتبرترین اطلاعات در حوزههای عمومی و تخصصی لحاظ کنید.
معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص تامین تجهیزات این سازمان نیز عنوان کرد: توسعه نیاز تمام سازمانها است و ما با اطلاعات و تجهیزاتی که داریم و در حد امکانات موجود قادر به ارائه پیشبینی هستیم؛ در حالی که برای مثال سیلاب نیازمند تجهیزات نقطهای است. ما در حوزه کارون نسل چهارم سامانه هشدار سریع را نصب کردهایم و از خدمات آن در سیلابهای اخیر استفاده کردیم. این سامانه در محدوده قمرود و گرگانرود نیز نصب شده است اما منابع سازمان هواشناسی کشور جوابگوی کل کشور نیست و باید حمایت صورت گیرد و اگر بخواهیم یک سامانه هشدار سیل در سطح ملی داشته باشیم باید منابع لازم را تامین کنیم؛ سازمان هواشناسی کشور در این خصوص پیشنهادهای خود را ارائه کرده است و امیدواریم با حمایت دولت، منابع لازم تامین شود و سامانههای نقطهای پیشبینی سیلاب نظیر آنچه که در حوزه کارون بزرگ داریم را به کل کشور تعمیم دهیم.
پدیدههای حدی در مدلهای پیشبینی بلندمدت دیده نمیشوند
پدیدههای مثل سیلاب جزو پدیدههای حدی محسوب میشوند؛ پیشبینی این دسته از پدیدهها در دنیا حداکثر ۱۵ روز قبل از وقوع انجام میشود بنابراین اینکه بگویید در مدل اقلیمی که سازمان هواشناسی دو ماه پیش صادر کرد، سیل پیشبینی نشده، طبیعی است و پدیدههای حدی در مدلهای پیشبینی بلندمدت دیده نمیشوند. مثلا موج گرمایی که تابستان امسال در مناطقی از اروپا رخ داد را هیچ مدل هواشناسی در این کشورها پیشبینی نکرده بود. این پدیده نیز یک پدیده حدی بود که هیچ مدل هواشناسی آن را پیشبینی نکرده بود و حداکثر زمانی که میتوان آن را پیشبینی کرد ۱۵ روز قبل از وقوع است. سیلاب ابتدای سال جاری نیز از همین دست است و اخطاریه و اطلاعیههای مرتبط با این پدیدهها در دنیا نیز سه تا پنج روز قبل از وقوع صادر میشود و دلیل آن این است که مدلها نسبت به زمان تغییر میکنند و سعی میشود دقیقترین اطلاعات به آنها داده شود. با این نگرش ما نیز در کشور پدیدههای حدی را حداکثر ۷۲ ساعت پیش از وقوع پیشبینی و اعلام میکنیم و به تبع آن جلسات مدیریت بحران در سطح استانی و کشوری برگزار میشود. در سیل اخیر، اطلاعرسانی عمومی از طریق شبکههای رادیویی و تلویزیونی انجام شد و با استانداران استانهای درگیر سیل و رییس سازمان بحران تماس تلفنی برقرار کردیم. کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در گزارش خود از سیلابهای ابتدای سال جاری عملکرد سازمان هواشناسی در صدور پیشبینیهای هواشناسی را مناسب ارزیابی کرده است.
وی گفت: پیشبینیهای هواشناسی در دو سطح انجام می شود؛ یکی در سطح کشوری است که ستاد سازمان هواشناسی آن را اعلام می کند و یکی نیز به صورت استانی است که توسط ادارههای کل هواشناسی استانها انجام میشود و این پیشبینیهای استانی قطعا دقیقتر از پیشبینی ستاد است.
تداوم خشكسالي تا سال ۲۰۶۰
تاجبخش مسلمان با اشاره به اینکه پایش اقلیم در سطح بینالمللی توسط هیات بینالدول تغییر اقلیم IPCC انجام و گزارشهای آن هر چهار سال یکبار انجام میشود، گفت: آخرین گزارش این هیات فوریه ۲۰۲۰ آماده خواهد شد و اطلاعات کنونی ما از پایش اقلیم مربوط به سال ۲۰۱۶ است. مرجع ملی تغییر اقلیم در کشور و نماینده IPCC در کشور نیز سازمان هواشناسی است و در سال ۱۳۹۶ آخرین گزارش تغییرات اقلیم این سازمان به وزارت راه و شهرسازی ارسال شده است. تغییر اقلیم استاندارد بر پایه سناریوهای مختلف و بر اساس تولید گاز دی اکسید کربن توسط کشورها به سه دسته خوش بینانه، بدبینانه و خیلی بدبینانه دستهبندی و این سناریوها توسط IPCC انجام میشود. در حالت خوشبینانه اگر کشورها به تعهدات خود در پیمان پاریس پایبند باشند و مقدا گازهای گلخانهای خود را کاهش دهند، منطقه ما در این حالت خوشبینانه تا سال ۲۰۶۰ در حالت خشکسالی باقی میماند و اگر مقدار این گازها افزایش یابد، شدت خشکسالیها زیادتر میشود. بنابراین اینکه به صورت موردی در یک یا دو سال افزایش بارندگی را در کشور تجربه کنیم به معنای ورود به یک دوره ترسالی نیست و باید به خاطر داشته باشیم که ما در کشور ۱۱ سال متوالی خشکسالی را تجربه کردهایم.
وی با اشاره به اینکه بارش فقط یکی از پارامترهای تغییر اقلیم است، عنوان کرد: آنچه که در این میان بسیار مهم است از بین رفتن منابع آبی زیرزمینی ما است؛ ما یک خشکسالی هیدرولوژی تعریف میکنیم که آن تامین آبهای زیرزمینی است و اگر بارشهای امسال را در حد نرمال برآورد کنیم﴿که هنوز اینگونه نیست﴾ به منابع آبی زیرزمینی باید نگاه کنیم که در این بخش به اندازه یک دهه عقب هستیم و فارغ از برداشتهای بیرویه از این منابع، بارشهای انجامشده هنوز کاهش ذخایر آب زیرزمینی کشور را جبران نکرده است. پس همچنان در خشکسالی هستیم و بر اساس سناریوهای بینالمللی این روند همچنان ادامه خواهد داشت.
آلودگی هوا ارتباطی با تغییر اقلیم ندارد
معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه صحبتهای خود به آلودگی هوای این روزهای شهرهای صنعتی و کلانشهرهای کشور نیز پرداخت و گفت: آلودگی هوا چندان ارتباطی با تغییر اقلیم ندارد. مساله آلودگی و کیفیت هوا منوط به تولید گازهایی است که در اتمسفر ایجاد میشود. این گازها ممکن است بر اساس فعالیتهای انسانی تولید شوند و یا اینکه در اتمسفر وجود داشته باشند. شرایط هواشناسی این گازها را تثبیت، تقویت یا تضعیف میکند. در فصل زمستان شرایط برای پایداری هوا مساعد میشود و هر چه که در نزدیکی سطح زمین قرار داشته باشد تثبیت میکند و به دلیل سرمای سطح زمین اجازه نمیدهد جابهجایی هوا به راستای قائم انجام شود. بنابراین هر چه که نزدیک سطح زمین است باقی میماند و اینکه در فصل زمستان بیشتر با آلودگی هوا مواجه میشویم به علت این است که شرایط پایداری هوا حاکم میشود و حتی اگر بارش هم داشته باشیم پس از آن مجددا پایداری هوا را شاهد خواهیم بود و علت آن نیز سرمای هوا در نزدیک سطح زمین است که به تثبیت ذرات معلق نزدیک سطح زمین میانجامد. در این شرایط مهمترین و بهترین عاملی که میتواند آلودگی را از بین ببرد وزش باد است که در زمستانها اغلب این شرایط را نداریم. وزش باد شرایطی را میطلبد که فعالیتهای همرفتی و در راستای قائم را داشته باشید که این پدیده بهویژه در فصل بهار در منطقه ما رخ میدهد. بنابراین مساله آلودگی ربطی به هوا ندارد و بیشتر به دلیل تولید گاز و تثبیت آن توسط هوا انجام می شود.
امکان یافتن منشا بوی بد تهران با کمک مدلهای پیشبینی عددی
وی در خصوص بوی بدی که در روزهای گذشته بخشهایی از شهر تهران را در بر گرفته بود نیز افزود: این مساله نیز عمدتا وظیفه سازمان محیط زیست است. البته از ما خواسته شده است که برای تعیین جهت باد، پیشبینی وزش باد و اینکه این وزش در کدام مسیر حرکت میکند به این سازمان کمک کنیم که این کار را انجام خواهیم داد. پیشنهادی نیز برای شناسایی این بو به سازمان محیط زیست خواهیم داد چون به کمک مدلهای پیشبینی عددی ما میتوانیم عقبگرد داشته باشیم تا بدانیم که جریان بادی که امروز وجود دارد در روزهای گذشته کجا قرار داشته است. این پیشنهاد را به استانداری استان تهران دادهایم و در صورت نیاز به آنها کمک خواهیم کرد.
آلودگی تهران فقط ۱۲ تا ۱۵ ساعت فروکش میکند
رییس سازمان هواشناسی در بخش دیگری از این نشست به پیشبینی هوای کشور در روزهای آینده نیز پرداخت و گفت: سیستم بارشی فراگیری کشور را در بر خواهد گرفت و تقریبا بهجز حاشیه شمالغرب و بخشهایی از جنوب سیستان و بلوچستان تمام کشور را پوشش میدهد؛ اما بارشهای قابلملاحظه در بخشهای جنوبی خواهد بود. برای جنوب خوزستان، استان بوشهر، فارس، جنوب کهگیلویه و بویراحمد نیز احتمال وقوع سیلاب را پیشبینی کردهایم. هسته مرکزی این سامانه بر روی استانهای فارس و بوشهر قرار دارد و مدارس بوشهر به دلیل این بارشها تعطیل شده است؛ اما این سیستم فراگیر است و نیمه شمالی و تهران را نیز پوشش میدهد. از نظر آلودگی شاید بهمدت ۱۲ تا ۱۵ ساعت کاهش شدت آلایندههای جوی را داشته باشیم اما از طریق تردد روزانه خودروهای پرشمار در تهران و تولید و تزریق آلایندهها به هوا مجددا وضع به حالت قبل باز ميگردد.