به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، استان خوزستان به مرکزیت اهواز با مساحتی حدود ۶۴۲۳۶ کیلومتر مربع و جمعیتی معادل ۴۲۷۴۹۷۹ نفر، بین چهل و هفت درجه و چهل یک دقیقه تا پنجاه درجه و سی و نه دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و بیست و نه درجه و پنجاه و هشت دقیقه تا ۳۳درجه و چهار دقیقه عرض شمالی از خط استوا، در جنوب غربی ایران واقع شده است و بدلیل دارا بودن منابع سرشار نفت و پتانسیلهای بسیار دارای موقعیت ویژه است. این استان از شمال غربی با استان ایلام، از شمال با استان لرستان، از شمال شرقی و شرق با استانهای چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد؛ از جنوب با خلیج فارس و از غرب با کشور عراق هم مرز است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری این استان استان خوزستان دارای ۲۳ شهرستان و۵۴ شهر و۵۲ بخش و ۱۱۲ دهستان و ۳۸۸۰ آبادی مسکونی و ۲۵۱۴ آبادی غیر مسکونی است. بنادر، اسکله ها و مستحدثات ساحلی و دریایی استان خوزستان شامل بنادر تجاری امام خمینی ( ره )، خرمشهر، آبادان، اروندکنار، بنادر صیادی، نظامی و اسکله های صنعتی است.

در این بین مهمترین بندر در استان خوزستان، بندر امام خمینی (ره) بوده که در بین بنادر کشور به عنوان هاب ورود کالاهای اساسی به کشور شناخته می شود. این بندر همزمان با احداث راه آهن سراسری کشور در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، ۲ پست اسکله چوبی در شمال غربی خلیج فارس و در انتهای آبراه خورموسی ( با موقعیت جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۵ دقیقه شمالی و ۴۹ درجه و ۵ دقیقه شرقی ) ساخته شد.

پس از چندی این بندر به بندر شاپور موسوم گشت و سه سال بعد به مهم‌ترین مرکز ورود و خروج کالا تبدیل شد. در سال ۱۳۵۲ محل سکونت اهالی این نقطه، از کنار اسکله‌ها به شهر بندر امام خمینی (ره) انتقال یافت و زمینه برای توسعه هرچه بیشتر بندر مهیا شد.

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، این بندر به بندر امام خمینی(ره) تغییر نام یافت و در سال ۱۳۶۱ با تصویب هیات وزیران رسماً بندر امام خمینی(ره) نام گرفت و شروعی نو را پایه نهاد. بندر امام خمینی(ره) حرکت به سوی تحول را از همان دو اسکله چوبی آغاز و امروز با انجام بیش از ۱۵ درصد از کل تجارت دریایی کشور، نوید توسعه‌ای پایدار را برای منطقه از طریق صنعت حمل و نقل می‌دهد.

ویژگی های بندر امام خمینی (ره)

بندر امام خمینی(ره) از آغاز فعالیتش حالا به عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های حمل و نقل منطقه‌ای ایفای نقش می کند. این بندر در سال ۱۳۹۰ پس از تغییر رژیم حقوقی خود از یک بندر عادی به منطقه ویژه اقتصادی و الحاق اراضی مجاور، هم اکنون با بالغ بر ۱۱ هزار هکتار مساحت، بزرگ ترین منطقه ویژه اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد. در همین خصوص از جمله مهم ترین ویژگی های بندر امام خمینی (ره) می توان به نزدیک ترین بندر جنوبی به مراکز صنعتی و جمعیتی کشور،کوتاهترین و مطمئن ترین پل ارتباطی با کشورهای عراق، ترکیه، حوزه قفقاز و اروپای شرقی، بهره مندی از پتانسیل‌های مناسب پسکرانه‌ای جاده‌ای، ریلی و هوایی، اتصال به شبکه راه‌های اصلی ترانزیتی و راه آهن سراسری کشور، نزدیکی به فرودگاه های ماهشهر، آبادان و اهواز در فواصل ۱۸، ۱۰۰ و ۱۱۰ کیلومتری، مناسب‌ترین بندر کشور جهت ترانشیپ کالا به کشورهای حوزه خلیج فارس، برخورداری از پتانسیل‌های لازم به منظور توسعه صادرات مجدد کالا، نقش موثر در اقتصاد ملی و تجارت خارجی به عنوان دومین بندر مهم کشور، وجود ترمینال‌های اختصاصی، کانتینری، عمومی، فرآورده‌های نفتی و مواد معدنی، قابلیت تخلیه و بارگیری کشتی‌های کانتینری پست پاناماکس (نسل چهارم) و کشتی‌های با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن، بهره‌مندی از تجهیزات پیشرفته بندری و دریایی به منظور ارائه خدمات سریع و ایمن به کشتی و کالا، برخورداری از سیستم تک پنجره (Single Window) به منظور ارائه خدمات متمرکز به مشتری، برخورداری از سیستم مدیریت یکپارچه (IMS) و سیستم بین المللی امنیت اطلاعات (ISMS) سیستم پرداخت الکترونیک از طریق سیستم (PSPOS) و برخورداری از سامانه هوشمند حواله‌ی الکترونیکی کامیون (ETT) اشاره داشت.

اقدامات شاخص بنادر خوزستان به خصوص بندر امام (ره) در سال ۹۸

در همین خصوص نگاهی داریم به عملکرد بنادر استان خوزستان که مهمترین آن بندر امام (ره) است که نقش بسزایی در تامین کالاهای اساسی در کشور داشته و همان طور که اشاره شد به عنوان هاب شناخته می شود.

۱- اقدامات انجام گرفته در خصوص کاهش در هزینه های حمل و نقل دریایی

در بحث مجموعه اقدامات انجام گرفته در سال ۱۳۹۸ در بحث کاهش هزینه های حمل و نقل دریایی در بنادر استان خوزستان به خصوص بندر امام (ره) می توان به ارائه به موقع خدمات راهنمایی به کشتی جهت ورود و خروج کشتی از بندر با هدف کاهش زمان انتظار کشتی‌ها، حفظ ایمنی ترددشناورها و ارائه خدمات هواشناسی و ترافیکی به آن‌ها، ورود و خروج کشتی‌ها بدون سانحه در سال ۹۸ ( ۱۵۶۴ فروند کشتی ورودی در سال گذشته)، ارائه خدمات یدک‌کشی به موقع و ایمن کشتی‌ها، ارزیابی کیفیت خدمات دریایی و بندری ارائه شده به کشتی ها به صورت مستمر با مراجعه حضوری و انجام مصاحبه با فرماندهان کشتی ها در راستای ارتقاء رضایتمندی کشتی ها اشاره داشت.

۲- ارتقاء ایمنی آب‌های ساحلی و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز در سواحل استان

یکی از موارد مهمی که در بنادر کشور این روزها به عنوان یک بحث مهم شناخته و دنبال می‌شود به ارتقاء ایمنی آب‌های ساحلی و همچنین جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز در سواحل است. در این خصوص در بنادر خوزستان و به خصوص بندر امام (ره) نیز اقدامات شاخصی در سال ۹۸ انجام گرفته که از این منظر می‌توان به:‌

1. ارتقای سطح نظارت و بازرسی از نوار ساحلی با هدف شناسایی و پیشگیری از فعالیت‌های غیرمجاز ساحلی شامل پیمایش و رصد ۴ نوبت در سال از خطوط ساحلی استان خوزستان
2. توقف ساخت و سازهای غیرمجاز شناسایی شده از طریق ابلاغ و اخطار کتبی یگان حفاظت بندر به عنوان ضابط قضایی شامل:
   1. توقف خاکریزی و توسعه بدون مجوز محوطه کارگاه کشتی سازی میلاد در خور زنگی و ارجاع آن به دادگاه
   2. توقف ساخت اتاقک های ساحلی بدون مجوز در پایین دست بندر تجاری سجافی
   3. توقف ساخت و ساز بدون مجوز احداث جایگاه عرضه سوخت به شناوران در منطقه سجافی
3. تشکیل پرونده و انعکاس موضوع به مراجع قضایی در صورت اقدام نکردن برای اخذ مجوز اشاره داشت.

۳- اقدامات دریایی در راستای ارتقاء سطح ایمنی آب راه‌ها و کانال‌های دسترسی به بنادر

در این زمینه مجموعه اقدامات شاخص انجام شده در بنادر استان خوزستان و بندر امام برای تردد هرچه بهتر کشتی ها و شناورها شامل ارائه خدمات ترافیکی تمام وقت به کلیه شناورها، ارائه خدمات جست وجو و نجات دریایی به شناورها و دریانوردان مضطر (رسیدگی به ۳۵فروند شناور مضطر و نجات ۲۲ دریانورد)، انجام عملیات هیدروگرافی آبراه و مسیرهای دسترسی به بندر به میزان ۳۲ میلیون و ۳۳۱ هزار مترمربع، انجام عملیات لایروبی به منظور تأمین عمق مناسب و ایمن برای تردد کشتی‌ها به میزان یک میلیون و ۶۳۳ هزار متر مکعب، مشخص کردن مسیرهای ایمن دریانوردی در مناطق خطر با استفاده از علائم کمک ناوبری، نظارت مستمر بر ارائه خدمات آموزش دریایی به دریانوردان و صدور گواهی نامه دریانوردی برای دریانوردان حائز صلاحیت به تعداد بیش از ۱۲ هزار و ۶۰۰ سند، برگزاری ۲ مورد مانورهای مشترک مقابله با شرایط اضطرار دریایی (یک مورد در شب و یک مورد در روز)، ارائه بیش از ۱۸ هزار ساعت خدمات راهنمایی و یدک‌کشی به بیش از ۵ هزار فروند کشتی به صورت ایمن و بدون سانحه اشاره کرد.

۴- تعاملات بین المللی

همزمان با بازدید هیأتی از مدیران وزارت حمل و نقل الجزایر از امکانات و توانمندی‌های منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی(ره)، پنجمین نشست مشترک همکاری‌های بندری و دریایی میان ایران و الجزایر در بندر امام خمینی(ره) برگزار شد و موافقت‌نامه گسترش همکاری‌های فنی، تخصصی و آموزشی میان بندر امام خمینی(ره) و بجایا به امضا رسید. ایجاد و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور استفاده از ظرفیت‌های بالقوه دو بندر در زمینه ترانزیت کالا و کانتینر، اتخاذ رویه‌های مناسب در دو بندر برای هماهنگ ساختن فعالیت‌های بندری و کشتیرانی تجاری، ترغیب بخش‌های خصوصی دو کشور برای سرمایه گذاری در پروژه‌های بندری و دریایی و خدمات قابل ارائه در بنادر یکدیگر، گسترش همکاری‌های طرفین در زمینه ایمنی و امنیت بندر و حفاظت از محیط زیست دریایی و انتقال تجارب و تخصص در زمینه مهندسی سواحل و بنادر و ایجاد بانک‌های تخصصی  اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات(IT) از جمله اهم محورهای موافقت نامه بود که در جریان این سفر به امضای دو طرف رسید.

۵- استفاده از روش‌های نوین تعمیر و نگهداری در بندر

در این زمینه بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش بنیان بومی در تمامی مراحل مطالعه، تعمیرات و بازسازی و احیای قطعات از کار افتاده و اسقاط شده و بازطراحی  قطعات حساس تجهیزات خشکی ، دریایی و الکترونیک مخابراتی به همراه  ایجاد توانایی فنی در زمینه ساخت، تعمیر و مهندسی معکوس آنها  با اتکا بر ظرفیت های داخلی تاکنون بیش از ۱۶۰ هزار یورو صرفه جویی ارزی به دنبال داشته است. این مساله از مهم‌ترین دستاورهای بندرامام خمینی (ره) در تعمیر و نگهداری سرمایه‌های ملی در سال ۹۸ بوده است.

۶- جهش در تخلیه و بارگیری کالاهای اساسی و دیگر محصولات نسبت به سال قبل

در این زمینه تخلیه و بارگیری دوازده ماهه‌ کالاهای نفتی و غیرنفتی در مجتمع بندری امام خمینی(ره) سال ٩٨، با ٩ درصد رشد به ۴۴ میلیون و ۶٨۴ هزار و ٧٣۴ تن رسید. همچنین در این بازه زمانی میزان ١۵ میلیون و ۴٧٣ هزار و ٣٧۶ تن کالای اساسی مشتمل بر ذرت، جو، کنجاله، دانه روغنی، شکرخام، روغن خوراکی، برنج و گندم در این مجتمع بزرگ بندری تخلیه شده است که ٢٧ درصد رشد را نسبت به مدت مشابه در سال ٩٧ نشان می‌دهد. بارگیری کالاهای متفرقه(جنرال کارگو) مشتمل بر تجهیزات و لوازم کارخانه و قفسه چوبی با ۵٢ درصد رشد، کالای کیسه‌ای شامل سیمان با ٣٨ درصد، فله‌ی خشک مشتمل بر کود‌شیمیایی، سرباره‌ی فلزات، گنداله‌ی آهن، کلینکر، خاک‌های معدنی، پودرسنگ آهن با ٢٧ درصد و کالاهای کانتینری با ٢۴ درصد بیشترین رشد را بین کالاهای بارگیری شده در ١٢ ماهه‌ی سال ٩٨ به خود اختصاص دادند و در مجموع با ٢ درصد رشد به ١٠ میلیون و ٢١٨ هزار و ۴۶٣ تن رسید.

۷- میزان سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی در سال ۹۸

با هدف توسعه صنعت حمل و نقل دریایی و بهره گیری حداکثری از توانمندی های بنادر درگسترش و توسعه بازرگانی کشور و همچنین تأمین زیرساخت ها و تجهیزات بندری و دریایی، زمینه حضور فعال‌تر سرمایه گذاران در این مجتمع بزرگ بندری۳ فقره قرارداد در زمینه های احداث صنایع تبدیلی و خدمات لجستیکی با هدف ایجاد نخستین شهر لجستیک غلات در کشور به ارزش  ۲۶۲۰ میلیارد ریال در سال ۹۸ به امضا رسید که فرصت اشتغال مستقیم و غیرمستقیم  برای ۲۰۰ نفر فراهم کرده است.