شناسهٔ خبر: 81202 - سرویس مسکن و شهرسازی
نسخه قابل چاپ

دیدگاه

روز جهانی موزه و میراث فرهنگی؛ فرصتی برای بازبینی ارزش‏‌های فرهنگی در شهرها  

فرزانه صادق مالواجرد فرزانه صادق مالواجرد، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون وزیر راه و شهرسازی

هجدهمین روز از ماه مِی(۲۹ اردیبهشت)، همه ساله بهانه‌ای است برای یادآوری ارزش‌‏های میراث فرهنگی ملی و نقش آن در معماری و شهرسازی کشور و حتی زندگی شهری. ارزش‌‏هایی که بخشی از آن در موزه‌‏ها برای عموم قابل مشاهده است، بخشی در طبیعت و بخشی در بافت‌‏های تاریخی ما با وجود بی‏‌توجهی‌‏هایی همچنان باقی‌‌مانده و بخش‏‌هایی دیگر تحت عنوان میراث معنوی در زیر پوست زندگی شهری همچنان قابل‌ملاحظه است؛ هرچند بسیاری از این نوع میراث در آداب و رسوم مردمان شهرهای کوچک‌تر، عیان‏‌تر باقی‌مانده است.  

موزه‏‌ها، آینه بازتاب بسیاری از این آداب و رسوم و ارزش‌‏های باقی‌‏مانده در قالب آثاری متنوع هستند که با پژوهش، گردآوری و نمایش این آثار، انسان درگیر زندگی مدرن را که دچار نسیان شده با ریشه‌‏های خود پیوندِ دوباره می‌‏دهد. موزه، بستر استمرار تاریخ است و برای امروز شهرها نیز عملکردی منحصر به فرد دارد؛ موزه‌‏ها پویایی و حیات را به واسطه جذب مراجعان متنوع به شهرها هدیه می‌‏کنند و در رونق صنعت گردشگری نیز سهم بسزایی دارند. "ایکوم" به‌عنوان بزرگترین خانواده جهانی موزه‌شناسان و سازمان‌هایی که به نحوی با تعریف موزه در ارتباط هستند از سال ۱۹۴۶ با ارائه خدمات به اعضای کمیته موزه‌های سراسر جهان ، آنان را در زمینه حفظ و حراست از گنجینه‌های ملی‌ و تبادل تاریخ و فرهنگشان یاری رسانده است.

در ایران بیش از نیم قرن از تشکیل کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم) می‌گذرد. در بهمن ماه ۱۳۲۸ برابر با ۱۹۵۰ میلادی، کمیسیون ملی یونسکو در ایران به منظور بهبود و توسعه موزه‌های کشور و ایجاد ارتباط بین موزه‌های ایران با موزه‌های سایر کشورهای جهان، استفاده از آخرین مطالعات و تحقیقات مربوط به موزه و جلب توجه عامه مردم به موزه‌ها و نقش آن در تعلیم و تربیت کمیته تخصصی موزه‌های ایران را با حضور کارشناسان، صاحب‌نظران آثار تاریخی، موزه‌داران، مدیران موزه‌‌ها و نمایندگان نهادهای ذی‌ربط تشکیل داد. در سال‏‌های اخیر به موازات فعالیت‏‌ها در قالب ایکوم، مجموعه‌داری نیز بسیار رونق گرفته که ارزش آن‌ها نیز در رونق حیات شهری غیرقابل انکار است. گذشته از نقش مجموعه داری در پاسداشت میراث فرهنگی و مشاهیر مذهبی و فرهنگی تاریخ معاصر، آن‌ها نقش قابل‌توجهی در بالا بردن سطح فرهنگ اهداء و وقف مجموعه‌های فرهنگی به موزه‌ها دارند.

علاوه بر موزه، بافت‌‏های تاریخی شهرها، خود موزه‌ای زنده‌اند و با وجودی که درگیر دست‌اندازی شده‌اند همچنان منبع ارزش‌‏های فرهنگی و میزبان میراث ملموس و ناملموس این سرزمین هستند. بافت تاریخی مجموعه‌‏ای متشکل از بناهای ارزشمند، فضاهای شهری هم‌پیوند، سبک زندگی متناسب، خاطرات جمعی ارزشمند و ... است که برخوردی درخور را می‌‏طلبد. رویکرد مواجهه با بافت‏‌های تاریخی شهرها امروزه به جای حفاظت صرف، بازگرداندن زندگی و پویایی با محوریت سبک زندگی بومی راه‌حلی مانا برای صیانت از میراث فرهنگی است که تاکید بر میراث مادی و معنوی را توامان دارد.

در مجموع توجه به عناصر طبیعی ارزشمند در این سرزمین که بی‌‏شمارند، آداب و رسوم و صنایع دستی بسیار متنوع، ساختمان‏‌های واجد ارزش و بافت‏‌های تاریخی برآمده از بوم و اقلیم که تنوعی کم‏‌نظیر در پهنه یک سرزمین ایجاد کرده‌اند، همگی ظرفیت‏‌هایی برای توسعه‌اند که با پیوند به زندگی امروز، بدون تردید فردایی بهتر برای نسل‌‏های بعد و جهانیان خلق خواهند کرد.  

کشوری همچون ایران با سابقه تاریخی درخشان، خود میراثی فرهنگی برای جهانیان است؛ با امید حفظ و احیای این ارزش‌‏ها.