به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک، روزهای سال یکی پس از دیگری می‌گذرند، پنجم دی سالروز زلزله بم از راه می‌رسد، این روز به نام "روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی" نام‌گذاری شده است. به این مناسبت در سالروز زلزله بم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصمیم گرفت همه ساله این روز را روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی نام‌گذاری کند و هدف از این نام‌گذاری یادآوری، بزرگداشت، جلب نظر و توجه عموم مردم و مسئولین به مخاطرات ناشی از وقوع پدیده‌های طبیعی مانند زلزله، رانش زمین، سیل، طوفان، خشکسالی و شناسایی عوامل پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از آن خصوصا تلفات جانی و گسترش فرهنگ ایمنی در جامعه است و این روز را باید تلنگری بدانیم که به فکر جان خود و دیگر هموطنان‌مان باشیم.
پیش‌بینی بلایای طبیعی دشوار است و کسی نمیتواند زمان وقوع آن را مشخص نماید. اما می‌توان با دانش کارشناسی و تحلیل و شناسایی مخاطراتی مانند زمین لرزه، سیل و دیگر بلایای طبیعی و مطالعات فنی پیش از احداث و حین اجرا ، دست به پیشگیری زد و با تخصص و دانشی که در اختیار مهندسان در ایران و جهان وجود دارد از اثرات سوء این مخاطرات کاست و با افزایش پایداری و مقاومت ابنیه‌ها ، ضمن جلوگیری از احداث سازه‌ها در مناطق پر خطر و بالابردن کیفیت ساخت و سازها در سایر مناطق از حوادث احتمالی جلوگیری کرد. با توجه به وضعیت اقلیمی و واقع شدن ایران در منطقه حادثه خیز جهان، ضروت اقدامات پیشگیرانه و اهمیت کسب آمادگی در رویارویی با پدیده‌های خطرساز و کاستن از پیامد‌های منفی آنها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. در این راستا ، مقام معظم رهبری نیز سیاست‌های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه را ابلاغ فرمودند.
اما چطور و چگونه، با چه تخصص و دانشی و چه ساز و کار و تجهیزاتی می‌توان به مقابله با رویدادهای طبیعت رفت که در هنگام وقوع حوادث، از عوامل پیشگیرانه برای کاهش شدت خسارات بهره گرفته باشیم ؟ در این راستا و با اهداف از پیش تعیین شده شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک یکی از شرکت‌های زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی است که با بیش از ۶۰ سال سابقه و تجربه کاری در قالب ۳۱ اداره کل استانی، ۱۴۵ شعبه آزمایشگاهی در شهرستان‌های بزرگ، هزار واحد آزمایشگاهی مستقر، ۴۰ اکیپ تحقیقاتی ژئوتکنیک و حضور در مطالعات و کنترل کیفیت سدهای بزرگ و کوچک؛ با حضور بیش از دو هزار نیروی متخصص، طیف وسیعی از خدمات را در پروژه‌های عمرانی و ساخت و سازهای کشوری، منطقه‌ای و بین‌المللی عرضه میکند.
شرکت آزمايشگاه فنی و مكانيك خاك به عنوان بزرگترين و مجهزترين شركت در زمينه كنترل كيفي پروژه‌های عمرانی در سطح كشور با تكيه بر نوآوری و توسعه توانایی‌‌ها در كنار رعايت مسئوليت اجتماعی، مصمم به ارائه خدمات آزمایشگاهی با رویکرد ارزش‌آفرینی و هم‌افزایی اقتصادی و همچنين ارتقاي سطح آموزش، پژوهش و فناوري و بسترسازي توسعه بازار و خدمات كنترل كيفي مي‌باشد .
اين خدمات طيف وسيعي از فعاليت‌هاي مهندسي در بخش‌هاي ژئوتكنيك، مكانيك خاك، مكانيك سنگ، بتن، آسفالت، حفاري اكتشافي و مطالعاتي ژئوتكنيك، كنترل كيفيت سازه‌ها، مصالح ساختماني، جوش، آموزش، مشاوره و تحقيقات كاربردي را در بر مي‌گيرد.
شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک از طریق ارائه خدمات مهندسی در زمینه شناسایی نقاط رانشی در ساختگاه شهرها و روستاها و همچنین در مجاورت راهها، می‌تواند نقش مهمی در حفظ و نگهداری سرمایههای ملی و افزایش ایمنی در حوزه های عمرانی کشور داشته باشد.
از این رو و به مناسبت ۵ دی، روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی به سراغ حبیب جولانی، مدیر دفتر تحقیق و توسعه شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک وزارت راه و شهرسازی رفتیم و از ایشان پرسیدیم:
نقش شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در مطالعات مخاطرات طبیعی با منشاء ژئوتکنیکی مانند رانشها و زمینلغزشها چیست؟
مسئله ناپایداری شیبها، اعم از شیب‌های طبیعی و مصنوعی در ارتباط با ساخت وساز پروژه‌های عمرانی و رفاهی مورد توجه خاص مجریان می‌باشد. این موضوع هنگامی از اهمیت خاصی برخوردار است که بحث خسارتهای جانی یا مالی افراد یا پروژه های عمرانی در میان باشد.
از جمله مناطقی که همواره در معرض خطر هستند می‌توان به شهرهای حاشیه ارتفاعات، روستاهای مستقر در دامنه کوه‌ها و درههای عمیق، خطوط حمل و نقل جادهای و ریلی در مناطق کوهستانی اشاره کرد که دارای پتانسیل ناپایداری زیادی هستند.
ناپایداری دامنهها در مناطق کوهستانی به ویژه در نواحی زلزلهخیز و یا در مواقع بارندگی شدید و مداوم از مناطق مستعد لغزش در ایران هستند که همه ساله تلفات جانی و خسارات مالی فراوانی را برای کشور به بار میآورند.
از آنجا که شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک به عنوان بخشی از وزارت راه و شهرسازی با تخصص مهندسی ژئوتکنیک و کنترل کیفی پروژهها فعالیت میکند، از طریق ارائه خدمات مهندسی در زمینه شناسایی نقاط رانشی در ساختگاه شهرها و روستاها و همچنین در مجاورت راهها، می‌تواند نقش مهمی در حفظ و نگهداری سرمایههای ملی و افزایش ایمنی در حوزه های عمرانی کشور داشته باشد.
از سوی دیگر این شرکت در طول فعالیت خود همواره با استراتژی توسعه فعالیتها و ارائه خدمات نوین به دنبال ارتقای جایگاه فنی خود به عنوان یکی از مراکز مطالعاتی و ارائه دهنده خدمات مهندسی بوده است.
در این راستا یکی از فعالیتها و خدماتی که شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در سال‌های اخیر به دنبال توسعه آن بوده، مطالعات پایداری شیروانی‌ها و شیب‌های طبیعی در برابر پدیده رانش و زمین‌لغزش است که در قالب قراردادهای همکاری با کارفرمایان در حال مطالعه و اجرا است و پروژه‌های زیادی از این دست در نقاط مختلف کشور در حال انجام می‌باشد.
نقش شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در مطالعات خرابی‌های ناشی از زلزله چیست؟
ایران با توجه به قرارگیری در کمربند لرزه‌ای آلپ- هیمالیا، در زمره یکی از لرزه خیر‌ترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود که بررسی خسارت مالی و جانی ناشی از زلزله در ۶۰ سال گذشته در ایران نشان می‌دهد که این رویداد مهمترین مخاطره طبیعی کشورمان است.
زلزله‌های مخرب دو دهه اخیر ایران نظیر سرپل ذهاب و بم نشان داده که مستقل از کیفیت سازه‌های ساخته شده، تشدید شتاب زلزله توسط لایه‌های خاک، نقش مهمی در میزان خرابی سازه‌ها داشته‌است که این پدیده و خرابی‌های ناشی از آن در محله" فولادی " شهرسرپل ذهاب به وضوح دیده شد.
درشرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک به منظور پیش‌بینی اثرات مخرب زلزله بر سازه‌ها، در اکثر پروژه‌های مهم با توجه به نتایج کاوش‌های ژئوتکنیکی، طیف طرح ویژه ساختگاه ارائه می‌شود تا طراح سازه بتواند با اطلاعات دقیق‌تری نسبت به آیین‌نامه‌های لرزه‌ای موجود، سازه را طراحی کرده و در نهایت طرحی بهینه برای سازه ارائه داده و این موضوع می‌تواند درصد قابل توجهی از خسارات و خرابی‌های ناشی از زلزله را در کشور کاهش دهد.
یکی دیگر از مخاطرات ژئوتکنیکی ناشی از زلزله، پدیده روانگرایی است که عمدتا منجر به تخریب پل‌ها، ناپایداری شیروانی‌ها و نشست ساختمان‌ها می‌شود. به منظور جلوگیری از آسیب‌های ناشی از پدیده روانگرایی، در تمامی گزارش‌های ژئوتکنیک ارائه شده توسط این شرکت، استعداد و پتانسیل روانگرایی خاک ساختگاه با استفاده از آزمون‌های برجا و در صورت نیاز با استفاده از آزمون‌های آزمایشگاهی ارزیابی می‌شود .
در سال‌های اخیر شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک مجهز به دستگاه CPTU و سه محوری سیکلی شده که از مجهزترین تجهیزات موجود برای ارزیابی روانگرایی خاک‌ها می‌باشد که در بسیاری از پروژه‌های ملی از این تجهیزات استفاده می‌شود.
امید است با بهره گیری از دانش مهندسی و همچنین خدمات نوین شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در پروژه‌های عمرانی، ضمن تحقق سیاست‌های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه شاهد کاهش خسارات مادی و تلفات انسانی به هنگام وقوع سوانح طبیعی در کشور باشیم .